تحليل بازدهي ارزهاي ديجيتال در اقتصاد ايران: چالش‌ها و فرصت‌ها

Analyzing the Performance of Digital Currencies in Iran s Economy: Challenges and Opportunities

در سال‌هاي اخير، تحريم‌هاي بين المللي باعث محدوديت تبادلات مالي و بانكي در سيستم‌هاي مالي بين‌المللي شده است كه نتيجه آن مشكلات فراوان در بازگشت درآمدهاي ارزي به كشور است. در شرايط تحريم، صادرات و بازگرداندن درآمد حاصل از آن به داخل و تأمين بودجه كشور مهم‌ترين اولويت حكمراني اقتصادي است. در سايه تحريم‌هاي بين‌المللي بر مبادلات پولي و بانكي، بكارگيري رمزارزها مي‌تواند يك راهكار براي عبور از تحريم‌هاي مالي و بانكي باشد به اين دليل كه ارزهاي رمزنگاري شده عمدتا توسط دولت‌ها قابل رديابي نيستند به اين دليل كه در سيستم تراكنش‌هاي ديجيتال، تراكنش‌ها در يك دفتر كل، يعني زنجيره بلوك، ثبت و رمزگذاري مي‌شوند كه عمدتا قابل دسترسي توسط دولت‌ها نيست. اين ويژگي رمزارزها كاربرد آنها را در تجارت و به‌ويژه در مبادلات بين المللي گسترش قابل توجهي داده است كه ضرورت شناسايي مزايا و چالش‌هاي استفاده از آن‌ها را مشخص مي‌كند. از سوي ديگر رمزارزها در تمام اقتصادها اكنون به عنوان يكي از اقلام مهم در بازار داراييهاي مالي مورد استفاده قرار گرفته و نقش ذخيره ارزش و ابزار معامله را در كنار ساير اقلام سبد داراييها ايفا مي‌كند. اين دو ويژگي كه كليدي‌ترين كاربردهاي رمزارزها هستند، درسالهاي اخير نيز سبب رشد معاملات ارزهاي ديجيتال در ايران شده است. اين مطالعه به روش اسنادي-آماري تلاش كرده است ضمن ارزيابي نقش رمزارزها در سبد داراييها در اقتصاد ايران به عنوان يك ابزار ذخيره ارزش، مهمترين فرصت‌ها و چالش‌هاي پيش‌رو در گسترش كاربرد ارزهاي ديجيتال در فضاي اقتصاد ايران را تحليل كند. نتايج مطالعات نشان مي‌دهد كه در حالي كه ارزهاي ديجيتال در كنار حفظ ارزش دارايي مزاياي بالقوه ديگري نيز در سهولت مبادلات بين‌المللي دارند، اما يك نقطه ضعف مهم در اين زمينه عدم امكان دخالت دولت‌ها در انتشار ارزهاي ديجيتال است زيرا انتشار اين ارزها در سياست‌هاي پولي بانك‌هاي مركزي جهان قابل كنترل نبوده و هر كسي در هر كجاي جهان مي‌تواند سكه‌هاي جديد استخراج كند. از اين منظر ضرورت سياست‌گذاري پولي-بانكي-مالي در مواجهه با اين ابزار نوظهور كه اهميت اقتصادي داشته و با توجه به امكان انتقال سريع و آسان از طريق سيستم‌هاي غيرمتمركز كه منجر به حذف نهادهاي واسطه و ناظر شده است، برجسته مي‌شود. ارزهاي ديجيتال همچنين به كسب‌ و‌ كارها و دولت‌هاي كشورهاي درگير در تحريم‌هاي بين‌المللي مانند ايران اجازه مي‌دهند تا با دور زدن تحريم‌ها مستقيماً به بازارهاي بين المللي دسترسي پيدا كنند. در نهايت نيز مطالعات تاكيد دارند كه ارزهاي ديجيتال مي‌توانند شرايط بازيگري و حضور در عرصه رقابت بين‌المللي براي كسب و كارهاي اقتصادهاي منزوي‌تر را با هزينه بسيار پايين فراهم نمايند.