روابط ميان عناصر عمودي ساختار فقه تعليم و تربيت در كشاكش آرايِ انديشمندان معاصر

ساختار فقه تعليم و تربيت، عناصر تشكيل‌دهنده فقه در حوزه تعليم و تربيت و ارتباط ميان آنهاست كه در مجموع، ضرورتي گريزناپذير براي عبور از دانش عرفي به دانش رسمي است و مي‌تواند باب جديدي در علم فقه به عنوان «تعليم و تربيت» را بگشايد. در ساختار هر علم، از جمله علم فقه، عناصر يا در يك چيدمان عمودي (هرمي) قرار مي‌گيرند يا در يك چيدمان افقي(خطي). در ساختار عمودي، گاهي يك عنصر يا چند عنصر به مثابه رأس يك هرم در جايگاه بالاتري قرار مي‌گيرد؛ اما در ساختار افقي، به تبويب مسايل در كنار يكديگر همت گماشته مي‌شود. آنچه در اين پژوهش، مورد مداقه قرار گرفته است، بررسي ساختار عمودي فقه تعليم و تربيت است. دستيابي به يك تحليل و جمع‌بندي مورد تفاهم متخصصان بر اين ساختار ـ به گونه‌اي كه واجد انسجام‌ دروني و هماهنگ با پيكره علم فقه باشد و در عين حال، مرزهاي روشني با علوم مرتبط داشته باشد. چالش جدي كنوني براي فقه تعليم و تربيت است. اين پژوهش به روش توصيفي ـ تحليلي و مبتني بر مطالعۀ منابع مكتوب براي شناسايي روابط ميان عناصر ساختارهاي پيشنهادي متفكران فقهي و تربيتي براي مطالعات فقهي، استوار است و تلاش دارد تا با طبقه‌بندي، تحليل و مقايسه نقاط قوت و ضعف آنها، زمينه‌اي براي طراحي ساختاري جديد، جامع و قابل تفاهم در تحقيقات بعدي برسد. تمايز اين پژوهش با ساير تحقيقات بر تجميع آراء برخي از متفكران عرصه تعليم و تربيت در بابِ نسبت‌سنجي ميان عناصر عمودي تعليم و تربيت با عناصر فقه (اصول ترييتي با قواعد فقهي و سائر عناصر تربيتي) است، توجه ويژه بر عناصر عمودي لازم أعم از عناصر تجويزي و حتي توصيفي و... رهيافت ديگر اين پژوهش است.