مباني و قلمرو قواعد فقهي در قرآن (با تاكيد بر قواعد جديد در فقه تربيتي)

بدون شك قرآن كريم نخستين و مهمترين منبع احكام شرعي به حساب مي‌آيد كه شامل تمامي احكام و مسايل مورد نياز انسان است؛ اما با توجه به اينكه تمامي اين احكام به طور شفاف و جزيي در قرآن كريم ذكر نشده‌اند، سزاوار است از طريق روش‌هاي ديگر اين احكام را در قرآن پيدا نمود و طبيعتاً يكي از بهترين روش‌ها، توضيح احكام شرعي و فقهي در چارچوب قواعد كلي و عمومي است كه اصطلاحاً به آن، «قواعد فقهي» گفته مي شود. ازاين‌رو، فقهاي اسلام در راه استنباط احكام فقهي قرآن، علاوه بر تمسك به آياتِ بيانگر احكام جزيي، يك‌سري قواعد عام و كلي را نيز از قرآن برداشت كرده‌اند و علي‌رغم ارزشمند بودن اين اقدامات، دو چالش جدي در اين زمينه وجود دارد: 1ـ فقها نتوانسته‌اند تمامي قواعد عام را از قرآن استخراج نمايند؛ 2ـ از ظرفيت موجود اين قواعد به خوبي بهره‌برداري نشده است و مي‌توان اين قواعد را در موضوعات ديگر نيز تسري داد. ازاين‌رو، اين پژوهش به‌صورت كتابخانه‌اي و به روش توصيفي ـ تحليلي با ذكر دلايل استخراج قواعد فقهي از قرآن، به برخي از قواعد جديدي كه قابليت استنباط از قرآن را دارند نيز اشاره دارد و دامنه و قلمرو اين قواعد را با استناد به آيات قرآن به دانش‌هاي ديگر از جمله فقه تربيت، گسترش داده است.