برهمكنش پرايمينگ بذر و سطح حساسيت مزرعه‌اي بر افزايش تحمل به شوري در مرحله گياهچه چمانواش بلند

Interaction of seed priming and field sensitivity level on increasing salinity tolerance of Festuca arundinacea under seedling stage

خشكي و شوري از مهمترين تنش‌هاي غيرزيستي در بسياري از مناطق جهان از جمله ايران هستند كه در بسياري از موارد با يكديگر اتفاق مي‌افتند. چمانواش بلند (Festuca arundinacea) قابليت بالايي از نظر تحمل به تنش‌هاي محيطي داشته و از پتانسيل بالايي براي استفاده در كشاورزي (توليد علوفه و جلوگيري از فرسايش خاك و...) و فضاي سبز شهري برخوردار است. اين آزمايش با هدف بررسي امكان بهبود ويژگي‌هاي مرتبط با تحمل به شوري در چمانواش بلند (Festuca arundinacea) از طريق القاء حافظه تنش در مرحله جوانه زني و رشد گياهچه به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملا تصادفي با 4 تكرار انجام شد. فاكتور اول شامل 4 ژنوتيپ چمانواش بلند (2 ژنوتيپ حساس شامل 1MPOP و 3MPOP و 2 ژنوتيپ متحمل به خشكي شامل 11MPOP و 21MPOP براساس مطالعات قبلي مزرعه اي)، فاكتور دوم پرايمينگ بذر در پنج سطح (پرايمينگ NaCl با سه غلظت 25، 50 و 75 ميلي‌مولار كلريد سديم با زمان 24 ساعت، هيدروپرايمينگ با زمان 24 ساعت و بدون پرايمينگ يا شاهد)، فاكتور سوم سطوح مختلف تنش شوري (0، 50، 100 و 150 ميلي‌مولار كلريد سديم) به‌ همراه يك سطح تنش خشكي 6- بار (القايي با پلي اتيلن گليكول) بود. نتايج نشان داد كه تنش شوري و خشكي در مرحله جوانه‌زني و رشد گياهچه باعث كاهش درصد جوانه‌زني، طول ريشه‌چه و ساقه‌چه، وزن خشك ريشه‌چه و نسبت طول ريشه‌چه به ساقه‌چه شدند. به طوركلي، روش هيدروپرايمينگ نسبت به ساير پيش‌تيمارها ميزان تحمل به شوري ژنوتيپ ها را افزايش داد. در مجموع ژنوتيپ‌هاي مقاوم به خشكي داري سرعت و درصد جوانه‌زني بيشتري نسبت به ژنوتيپ‌هاي حساس به خشكي بودند. ژنوتيپ‌هاي متحمل به خشكي تحت تنش شوري شديد (150 ميلي‌مولار) و تنش خشكي شديد (6- بار) داراي درصد و سرعت جوانه‌زني، شاخص تنش جوانه‌زني و شاخص پايداري عملكرد بيشتري نسبت به ژنوتيپ‌هاي حساس به خشكي بودند. نتايج نشان داد كه استفاده از تيمارهاي پرايمينگ مي تواند از طريق ايجاد نوعي حافظه سبب بهبود تحمل به شوري چمانواش بلند شود با اين حال واكنش ژنوتيپ هاي حساس و مقاوم (شناسايي شده بر اساس ارزيابي هاي مزرعه اي) متفاوت بود.