اندوفيتهاي گياهي منبعي جديد براي توليد تركيبات دارويي

چكیده تركیبات طبیعی شگفت انگیز با وزن مولكولی پایین هستند كه تا كنون صدها ،(Secondary metabolites) متابولیتهاي ثانویه نوع از آنها در گیاهان شناسایی شده و امروزه جهت تولید داروهاي نوین مورد استفاده قرار میگیرند. بسیاري از این تركیبات، ساختار پیچیدهاي دارند كه تولید تجاري آنها از طریق سنتز شیمیایی، پر هزینه و در برخی از موارد غیرممكن بوده و همین دلیل، به صورت داروي توسعه نیافته باقی ماندهاند. امروزه با استفاده از روشهاي نوین بیوتكنولوژي از جمله تكنیكهاي كشت درون شیشهاي، انتقال ژن، مهندسی متابولیت و زراعت مولكولی، تولید این تركیبات دارویی در گیاهان بهبود یافتهاند ولی هنوز چالشهاي زیادي از مرحله انتخاب مواد گیاهی تا ارزیابی هویت ژنتیكی، مسیرهاي بیوسنتز متابولیتهاي ثانویه، بهینه سازي شرایط كشتهاي كنترل شده و در نهایت تولید تجاري آنها وجود دارد. در میان منابع مختلفبراي تولید این تركیبات، میكروارگانیسمها یكمنبع مناسب و سهلالوصول هستند كه اندوفیت (درونزي)ها، جزء پنهان این گروه از موجوداتمحسوب میشوند. اندوفیتها پتانسیل شگفت انگیزي به عنوان یك منبع هدفدار دارویی دارند چرا كه از ظرفیت سنتز تركیبات آلی با ویژگیهاي ساختاري متنوع برخوردار می باشند. بررسی تركیبات اندوفیتی، به ویژه اندوفیتهاي قارچی، منجر به كشف محصولات طبیعی با ساختاري نوین و فعالیتهاي بیولوژیكی جالب توجه شده است. اندوفیتها سرعت رشد قابل توجهی دارند، كم هزینه هستند و از همه مهمتر متابولیتهاي ثانویهي گیاهی را كاملاً مشابه با میزبان خود تولید میكنند، بنابراین منابع ارزشمندي به حساب میآیند و مطالعات بیشتري جهت رفع مشكلات آنها باید صورت پذیرد. این مقاله به پیشرفتهاي اخیر در جداسازي، معرفی و بهرهبرداري از اندوفیتهاي گیاهی به عنوان منابعی جدید در تولید متابولیتهاي ثانویه میپردازد. كلمات كلیدي: گیاهان دارویی، میكروارگانیسم، اندوفیت، قارچ، باكتري،