بررسي روشمند باستان شناختي محوطه ي داراكان در شهرستان فسا، فارس

ايالت پارس در رأس ايالت‌هاي ايرانشهر قرار دارد. پارس پايگاه اصلي زرتشتي‌گري و مكاني بود كه آرمان‌هاي شاهنشاهي ساساني از آنجا سرچشمه مي‌گرفت (اسدي 1391: 45). برخي از مهم‌ترين شهرهاي ساساني مانند استخر، دارابگرد، شهر گور و بيشاپور و همچنين آثار و شواهد شاخص ديگري از جمله نقوش برجسته‌ها، كاخ‌ها و آتشكده‌ها در اين ناحيه قرار گرفته‌اند. در پايان شاهنشاهي ساساني، تقسيم‌بندي منظمي از ايالات يا نواحي پارس وجود داشته كه شامل 1. كوره‌ي اردشيرخوره كه شهر اردشيرخوره مركز آن كوره و هم مركز ايالت بود، 2. كوره‌ي شاپورخوره كه كرسي آن شهر شاپور بود، 3. ارجان كه شهري به همين نام كرسي آن بود، 4. اصطخر كه كرسي آن شهر اصطخر بود و 5. كوره‌ي دارابگرد كه دارابگرد كرسي آن بود (لسترنج 1383: 268 ـ 267). كوره‌ي دارابگرد شرقي‌ترين كوره‌ي ولايت پارس بود كه شهرستان‌هاي امروزي داراب، فسا، استهبانات و جهرم در استان فارس و همچنين بخش‌هايي از استان هرمزگان را شامل مي‌شد و بزرگ‌ترين شهر آن در قرون اوليه اسلامي شهر پسا يا فسا بود (همان). در بررسي‌هاي باستان‌شناختي چند دهه‌ي اخير، محوطه‌ها و آثار متعددي از نواحي مذكور شناسايي شده است. يكي از محوطه‌هاي مهمي كه در اين بررسي‌ها شناسايي شده، شهر داراكان در ناحيه‌ي فسا است كه موضوع اصلي پژوهش حاضر است. نخستين بررسي‌هاي باستان‌شناسي در شهرستان فسا توسط اورل آستين (Stein 1936: 137-8) و وندنبرگ (1348: 48) انجام شد كه بسيار كلي و فراگير بود. بعدها پژوهش‌هايي نيز توسط فريدون توللي انجام شد كه بيشتر بر محوطه‌هاي پيش‌ازتاريخ منطقه متمركز بود (توللي 1338). نخستين بررسي فشرده در شهرستان فسا در سال‌هاي 2ـ1971 توسط ميروشيجي انجام شد كه نتايج آن هيچ‌گاه به‌صورت جزئي منتشر نشد (Miroschedji 1972). به‌طور كلي مي‌توان گفت تاكنون پژوهش قابل ‌ملاحظه‌اي در مورد محوطه‌هاي دوره‌ي ساساني و اسلامي منطقه‌ي فسا انجام نشده است. با وجود اهميت باستان‌شناختي شهر داراكان، تاكنون پژوهش مستقلي در مورد آن انجام نشده و تنها پژوهش باستان‌شناختي انجام شده در اين زمينه بررسي باستان‌شناسي شهرستان فسا به سرپرستي آقاي اسدي در سال 1388 است (اسدي 1388). به‌منظور تكميل مطالعات باستان‌شناختي محوطه‌ي داراكان، بررسي روشمند محوطه‌ي داراكان، به مجوز 243/133/14003 پژوهشكده‌ي باستان‌شناسي در تاريخ 28/2/1400 آغاز و تا تاريخ 26/03/1400 ادامه يافت. از اهداف اين بررسي شناخت دوره‌هاي سكونتي محوطه‌ي داراكان بر اساس يافته‌هاي باستان‌شناختي، تعيين حريم محوطه و همچنين دلايل شكل‌گيري و توسعه و متروك شدن شهر داراكان بود. نتايج اين بررسي نشان داد كه داراكان در دوره‌ي فرا هخامنشي شكل گرفت و تا قرون ميانه‌ي اسلامي شكوفا بوده است.