مباني حكمي حزن و تبيين جايگاه آن در رسالۀ مونس العشاق

بر پايۀ قاعدۀ فلسفي عدم صدور كثير از واحد، نخستين صادر از حق، عقل است. بر همين اساس ساير مراتب وجود به واسطۀ تعقل عقل اول به وجود مي‌آيند. چنان كه در فلسفه اشراق و انديشۀ سهروردي نيز از شناخت عقل نسبت به ذات حق و نورالانوار و مشاهدۀ واجب‌الوجود، عقل يا نور دوم، از تعقل دوم آن در جنبۀ ايجابي خود، نفس و از تعقل در جنبۀ امكاني و فقري خود، جرم فلكي به وجود مي‌آيد. در انديشه اشراقي سهروردي و رسالۀ رمزي مونس العشاق، اين مراتب وجودي و سه‌گانۀ ازلي با حفظ هويت ملكوتي خويش و تحت عناوين سه‌گانۀ حسن، عشق و حزن به جهان مادي مي‌آيند و هر يك مظهري مي‌يابند، به گونه‌اي كه در بياني تمثيلي، يوسف مظهر حسن، زليخا مظهر عشق و يعقوب مظهر حزن قرار مي‌گيرند. بنابراين دريافت مفهوم و معناي رساله در گرو تبيين معناي رمزي و مباني حكمي اين اقانيم سه‌گانه است. پژوهش حاضر مي‌كوشد با روشي توصيفي-تحليلي و با تمركز بر مفهوم و جايگاه و نقش حزن در روايت تمثيلي رساله و انطباق آن با تعقل سومِ عقل كلي و توجه به جايگاه حزن در اقانيم سه‌گانۀ طرح‌شده از سوي شيخ اشراق و ملازمت آن با عشق و حسن به تبيين مفهوم رمزي و مباني حكمي حزن بپردازد. بر اين اساس تعريف مفاهيمي چون صبر و تواضع، سكون و سردي، قهر و عشق در تفسير معناي رمزي حزن، در كنار بيان ملازمت حزن و عشق و انطباق آن با تعلق نفس و جسم در تبيين جايگاه حزن از مهم‌ترين محورهاي اين پژوهش هستند.