هستي معطوف به آن سوي مرگ از منظر سهروردي

استفاده از عنوان «هستي معطوف به مرگ» براي موضوعي كه مي‌توان از آن با اصطلاح مأنوس «معاد‌شناسي» نيز تعبير كرد، براي تأكيد بر اين است كه بحث سهروردي درباره مرگ را نمي‌توان از منظر الهيات (علم كلام) در نظر گرفت. در اين مقاله نشان داده شده است كه سهروردي در مقام فيلسوف يا به تعبير بهتر «حكيم»، به موضوع فلسفه يعني بحث درباره «وجود بما هو وجود» اهتمام دارد. اما از آنجا كه حقيقت وجود را در سه ساحت قبل از دنيا، در دنيا، و بعد از دنيا در نظر مي‌گيرد، موضوع مرگ به لحاظ وجود بعد از دنيا براي او اهميت پيدا مي‌كند. بنابراين وقتي درباره معاد بحث مي‌كند، بحث او همچنان در حوزه وجود‌شناسي قرار دارد. اما بحث مرگ براي سهروردي به لحاظ غايت حكمت نيز موضوعيت مي‌يابد. غايت حكمت اين است كه حكيم به جهاني عقلي مشابه جهان عيني تبديل شود. اين بدان معناست كه انسان با آموختن حكمت، به آن متخلق شود. از اين روي حكيم راستين را «حكيم متأله» گفته‌اند. ليكن اين تأله به معناي مردن از خويش در متن همين زندگي دنيوي است. از نظر سهروردي، آدمي تا قدرت بر خلع بدن نداشته باشد، به جرگه حكيمان در نمي‌آيد. هرگاه حكمت به تجربه زيسته آدمي تبديل شود، او وجود خويش را وجودي معطوف به آن سوي مرگ مي‌يابد. در حقيقت همانطور كه مرگِ زيستي، پلي براي رسيدن به جهان ديگر است، مرگ اختياري (ولادت نوين) نيز پلي براي مشاهده و مكاشفه عوالم برتر از ماده، در عين زيستن در همين دنياست.