ارزيابي تاثير عمليات آبخيزداري در كاهش سيلاب در حوضه آبخيز سنيب (تفتان خاش)

توسعه و پيشرفت دنياي كنوني بخصوص در سال هاي اخير تحولاتي عظيم و بنيادين در زندگي بشر و نحوه نگرش آنها به طبيعت و جهان هستي ايجاد نموده است. اين موضوع زمينه ايجاد تغييرات اساسي در اكوسيستم هاي طبيعي را تسهيل و آسيب هاي زيست محيطي بارزي، در سطح ملي، منطقه اي و جهاني ايجاد نموده است. ازدياد جمعيت و به دنبال آن تقاضا براي رفع نيازهاي غذايي از جمله عوامل موثر در بروز خسارات زيست محيطي بشمار مي رود. اين مهم از طريق تغيير كاربري اراضي، عدم برنامه ريزي هماهنگ، و بكارگيري روشهاي غير اصولي در بهره برداري از حوضه هاي آبخيز، شرايط مناسبي را براي بروز سيلاب هاي سهمگين و تشديد دفعات آن بوجود آورده است. اين پژوهش تاثير عمليات آبخيزداري در كاهش سيلاب در حوضه آبخيز سنيب را مورد بررسي قرار مي دهد تا ضمن شناسايي نقاط ضعف و قوت آنها، راهكار علمي و مدوني به منظور تاثيرگذاري مطلوب عمليات آبخيزداري صورت پذيرد. براي اجراي اين پژوهش گزارشات پايه حوضه مربوطه مورد مطالعه و بررسي قرار گرفت. بازديدهاي صحرايي از حوضه انجام و ابعاد بندهاي مربوطه اندازه گيري شد. براي اندازه گيري ميزان سيلاب، اشل هايي در داخل مخازن بندها و خروجي حوضه گذاشته و در مدت هر سيلاب مورد اندازه گيري قرار گرفت. تشتك تبخير در داخل منطقه مستقر و اقدام به اندازه گيري تبخير روزانه گرديد. ميزان نفوذ داخل بندهاي نمونه از طريق دابل رينگ اندازه گيري شد. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه سازه هاي مربوطه در مجموع 145744 متر مكعب حجم داشته كه بطور متوسط ظرفيت هر سازه 3239 متر مكعب مي باشد. بخش عمده اي از سازه ها رسوب گرفته و برخي از آنها به دليل تجمع زيادي رسوب، از حيز انتفاع خارج شده است. در طول مدت اجراي طرح 883139 متر مكعب سيلاب ايجاد كه 433095 متر مكعب ( 49 درصد) وارد مخازن بندها و 450044 متر مكعب ( 51 درصد) نيز از حوضه خارج گرديده است. ميزان نفوذ در مخازن بندها از سرعت 5 ميليمتر در دقيقه شروع و در 0 كاهش يافته است. قبل از اجراي عمليات در حوضه مورد پژوهش بيشترين ارتفاع / 0 و 6 / زمان 150 و 180 دقيقه بترتيب به 7 داغ آب خروجي حوضه 105 سانتي متر ولي با اجراي عمليات آبخيزداري به 75 سانتي متر تقليل يافته است. اندازه گيري افت روزانه آب مخزن از طريق قرائت اشل مستقر در مخزن بند نشان مي دهد كه طي باران هاي متمادي 206 سانتي متر آب پشت بند 13 سانتي متر نيز تبخير شده است. تجزيه واريانس تيمارهاي مختلف از لحاظ / 192 سانتي متر آن نفوذ يافته و 8 / ذخيره كه 2 ميزان سيلاب خروجي و ذخيره شده در مخازن بندها نشان مي دهد كه اخلاف معني داري بين ميزان سيلاب قبل و بعد از مديريت آبخيزداري وجود دارد.