پياده سازي روابط منطقه اي رسوب در حوضه ها با استفاده از GIS ( مطالعه موردي: حوضه هاي كرخه، كارون و دز )

تعيين دبی رسوب حوضه ها از اهميت ويژه اي در مطالعات هيدرولوژي و مديريت جامع منابع آب برخوردار است. برآورد ميزان رسوب حوضه هاي آبريز، شرايط شناسايی مناطق خطرآفرين از لحاظ فرسايش را هموار كرده و زمينه ي اجراي طرح هاي كنترل فرسايش و رسوب را به وجود می آورد. ليكن يكی از موانع پيش رو در اجراي اين طرح ها، كمبود اطلاعات و ايستگاه هاي سنجش رسوب می باشد. برآورد رسوب در آبخيزهاي داراي آمار هم زمان رسوب و جريان امكان پذير است؛ ولی در حوضه هاي فاقد آمار يا داراي آمار ناكافی، بايد روش هاي تعميم مكانی بررسی گردد. روش تحليل منطقه اي يكی از مهم ترين اين روش ها می باشد. تحليل منطقه اي با استفاده از داده هاي رسوب ثبت شده در ايستگاه هاي هيدرومتري و عوامل مؤثر بر آن انجام می گيرد. تعميم مدل منطقه اي به كليه ي نقاط در امتداد شبكه ي رودخانه هاي منطقه به صورت پيوسته در محيط GIS مسئله ي اساسی اين تحقيق می باشد. در اين تحقيق، تحليل منطقه اي رسوب به روش رگرسيون چندگانه براي حوضه هاي كرخه، كارون و دز، انجام شد. بدين منظور، ابتدا برآورد رسوب معلق سالانه ي هر ايستگاه در 54 زيرحوضه ي محدوده، با استفاده از منحنی سنجه ي حد وسط دسته ها انجام شد. سپس تحليل عاملی بر روي 33 متغير هيدرولوژيك شامل ويژگی هاي فيزيوگرافی، اقليمی، شاخص پوشش گياهی ) NDVI ( و خاك انجام گرفت و 8 عامل اصلی مؤثر بر رسوب حوضه ها مشخص شدند. براي محاسبه ي عملگرهاي حسابی و آماري عوامل مؤثر بر دبی رسوب حوضه ها و استخراج نقشه ي پيوسته ي هر عامل در امتداد شبكه ي رودخانه ها، از GIS و برنامه ي باقري ) 1381 ( به زبان MATLAB استفاده شد. پس از تقسيم منطقه به دو ناحيه ي همگن به روش تحليل خوشه اي Ward ، بهترين مدل براي هر منطقه ي همگن، بين مقادير رسوب و عوامل اصلی مؤثر، با استفاده از رگرسيون چندگانه شناسايی شد و در نهايت نقشه ي رسوب خيزي حوضه ها در محيط GIS محاسبه گرديد. كلمات كلیدی: ، ، ) (، ی رسوب،