برآورد اقتصادي واجتماعي عمليات آبخيزداري انجام شده در حوزه هاي آبخيز

روشن نبودن اثرات كمی اقتصادی و فنی طرح های آبخیزداری كه عمدتا به صورت برآورد در طرح ها آورده می شود، این ضرورت را ایجاب می نماید كه درباره دستیابی به روش قابل اعتماد بررسی اثرات اقتصادی طرح های آبخیزداری پژوهش شود. در این تحقیق فرض بر این است كه مشاركت مردم موجب كاهش هزینه ها و توسعه فعالیت ها و نهایتاٌ دستیابی به نتایج اقتصادی روش های مشاركت مردم و اثر آن ها در دستیابی به بازده های طرح های آبخیزداری با روش های اجرا بدون مشاركت مردم انجام شده است. همچنین تشریح ارزیابی به انواع و اهداف آن و محدودیت های ارزیابی اقتصادی پرداخته، در ادامه معیارهای تنزیلی معرفی شده است. حوزه آبخیز سد شهید یعقوبی در فاصله كیلومتری شرق شهر تربت حیدریه و در مسیر جاده ارتباطی تربت حیدریه به خواف بر روی رودخانه جعفر مشهدی احداث گردیده 76 به مرحله اجرا درآمده است و نظر به استقبال ساكنین حوزه به اجرای عملیات فوق و 8761-18است كه در آن عملیات آبخیزداری از سال همچنین به منظور بررسی میزان كاهش فرسایش و رسوب و تاثیر عملیات آبخیزداری بر آن، و همچنین با توجه به اینكه این حوزه به عنوان یك حوزه شاخص در سطح استان معرفی گردیده است. از جمله مهم ترین اهداف این تحقیق در قسمت اقتصادی، شناخت اثرات اجتماعی و اقتصادی فعالیت های آبخیزداری انجام شده در حوزه سد شهید یعقوبی می باشد. در واقع این تحقیق به دنبال این مساله است كه عملیات آبخیزداری اجرا شده در منطقه تا چه حد در دستیابی به مسایل و اهداف اقتصادی-اجتماعی بهره برداران حوزه (تولید محصولات، اشتغال، مهاجرت، مشاركت و...) موفق بوده است؟ از انواع سازه های اجرا شده در منطقه ( مكانیكی و بیولوژیكی) و همچنین محل انجام سازه ها ( برای كشاورزی و مرتع) كدامیك موفق تر بوده اند؟ و میزان سود به هزینه پروژه های آبخیزداری به چه میزان می باشد؟ روش تحقیق پیمایشی و از نوع توصیفی-همبستگی به منظور تعیین رابطه متغیرهای مستقل و وابسته می باشد .جامعه آماری این 866 )كه بر اساس فرمول كوكران، تعداد N: 756( تحقیق را تمامی سرپرستان خانوار روستاهای كامه سفلی و كامه علیا تشكیل می دادند نفر از آنان از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده با استفاده از فرمول كوكران برای انجام تحقیق انتخاب شدند .روایی محتوایی پرسشنامه مورد استفاده جهت گردآوری داده ها با كسب نظرات متخصصان و اساتید گروه آبخیزداری و همچنین گروه اجتماعی مركز تحقیقات كشاورزی خراسان رضوی مورد بررسی و اصلاحات لازم صورت گرفت .جهت پایایی نیز از آزمون ضریب اعتبار كرونباخ آلفا استفاده .استفاده شد .روش های آماری مورد استفاده شامل آمار توصیفی SPSSwin 18 گردید. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار (میانگین، انحراف معیار و ضریب تغییرات )و آمار استباطی (همبستگی و رگرسیون )بودند. همچنین برای برآوردهای اقتصادی طرح نیز از NPV روش های استفاده شده است. گسترش فعالتهای آبخیزداری در سطح كشور و جذب اعتبارات قابل توجه در این بخش از IRR و یك طرف و محدودیت منابع اعتباری دولت و لزوم توجه به هزینه مناسب این منابع از طرف دیگر، همچنین لزوم شفاف كردن مقدار كمی سرمایه گذاری مالی و انسانی برای توجیه اقتصادی طرحهای آبخیزداری، انجام تحقیقی همه جانبه را برای پاسخگویی به میزان اثرات این اقدامات را اجتناب ناپذیر می سازد. مسئله اساسی این است كه آیا آنچه كه در طرحهای آبخیزداری دررابطه با اثرات اقتصادی-اجتماعی پیش بینی شده در عمل نیز حاصل شده اند؟ در صورت حصول، كدامیك از عوامل موثر بوده و در صورت عدم حصول به نتایج پیش بینی شده چه عواملی در آن دخالت داشته اند؟ این تحقیق نشان داد كه پروژه اجرای طرح های آبخیزداری دارای اثرات مثبت بوده و از توجیه مناسب و در ، اقتصادی كافی برخوردار است .در حالی كه برای تولیدات مرتعی توجیه اقتصادی ندارد .در این خصوص تاثیر آن بر رسوب موفق و در مهاجرت، دارای اثرات مثبت و دررفع كمبود آب، دارای اثرات متوسط تا كم ارزیابی شده است .همچنین ارزیابی اقتصادی پروژه ها نشان میدهد كه نرخ بازده داخلی اجرای این طرحها با در نظر گرفتن حداقل و حداكثر درآمدهای حاصل از فعالیت های درصد خواهد بود .بنابراین در مجموع میتوان گفت پروژه های آبخیزداری منطقه چه در بخش اجتماعی و چه 77 و81 كشاورزی به ترتیب در بخش اقتصادی اثرات مثبتی ایجاد كرده و تا حد زیادی به اهداف خود رسیده است.