بررسي ادب تعليمي در دستورنامۀ حكيم نزاري قهستاني

ادب تعلیمی كه هدف عمدة آن آموزش و ابلاغ راه و رسم درست زیستن و درست اندیشیدن است از انواع مهم ادبیات در نزد ملل مختلف محسوب میشود. وجود آثار تعلیمی بازمانده از روزگار پیش از اسلام گواه صادقی بر سابقۀ دیرین ادبیات تعلیمی در ایران است، امري كه پس از ورود اسلام با تركیب آموزههاي ایرانی و اسلامی به صور گوناگون ادامه مییابد. دستورنامۀ حكیم نزاري قهستانی (م: 721 ) كه معروفترین و شناخته شدهترین مثنوي شاعر در تذكرهها و منابع متقدم است از نوع ادب تعلیمی محسوب میشود. در این منظومه شاعر تجارب، افكار و اندیشههاي خود را در باب مسائل و موضوعاتی چون پرهیز از مصاحب ناجنس، ضرورت حفظ اعتدال در زندگی، رعایت آداب، نگه داشتن حدود در گفتار و رفتار، آیین میخواري و نظایر آن، به دو فرزند خویش شهنشاه و نصرت یادآور میشود. موضوع پژوهش حاضر بررسی دستورنامه از بعد ادب تعلیمی است. در این پژوهش ضمن بررسی ابعاد مختلف اندیشه و آموزههاي اندرزي شاعر و جستجو در كم و كیف آن به سابقۀ این آموزهها در منابع مرتبط پرداخته میشود. دستورنامه از این جهت كه در نصیحت به فرزند نوشته شده یادآور قابوسنامه است و البته تأثیر بوستان بر آن آشكار است.