كاربرد سنجش از دور (RS) و سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) در مديريت بحران و پهنه بندي خطر شهرهاي ساحلي درياي خزر

كشور ایران به لحاظ موقعیت خاص زمین شناسی، جغرافیایی و اقلیمی خود همواره در معرض وقوع انواع سوانح طبیعی مانند زلزله و سیل قرار دارد و هر از چندگاهی شاهد وقوع یكی از این بحرانها در برخی ماطق كشور و تلفات و خسارات سنگین ناشی از آن هستیم. با نگاهی گذرا به پیشینه آمار تلفات جانی به واسطه زمین لرزهای مخرب و ویرانگر اخیر دردنیا این واقعیت وجود داردكه 80% تلفات جانی این زلزله ها در 6 كشور چین، ایران، پرو، شوروی سابق، گواتمالا و تركیه بوده است و در 100 سال اخیر بیش از یكصد و پنجاه هزار نفر از هموطنان ما به خاطر عدم مطالعه ، مدیریت، سیاست گذاری و برنامه های علمی جان خود را از دست داده اند. از لحاظ پهنهن بندی ساختاری كشور ایران مشتكل از چند خرده صفحه (Microplate) با رژیم زمین ساتی فشاری است كه بین دو بلوك قاره ای صفحه عریستان در جنوس و ارواسیا در شمال قرار دارد. این فشردگی مداوم صفحات باعث چین خوردگی و چرخش میكروپلیتهای ایران و قرار دادن كشور ما در معرض تنشی دائمی گردیده است كه عامل اصلی اكثر زمین لزره های ایران است. حال اگر بپذیریم كه زمین ما زنده و دائم در حال تغییر است متوجه خواهیم شد آنچه از این پدیده فاجعه می سازد عدم برنامه ریزی ، ضعف فناوری و مدیریت، بی توجهی ، عدم آموزشی و اطلاع رسانی همگانی و همچنین عدم آمادگی جهت مقابله با عواقب آن است، كه مقایسه میزان تلفات جانی و مالی ایران با كشور زلزله خیزی چون ژاپن نشانگر كاستی های چشمگیر در مدیریت بحران می باشد. در حال حاضر جلوگیری از وقوع چنین حوادثی بعید به نظر رسیده و تنها با اتخاذ سیاستهای مناسب وبرنامه ریزیهای علمی است كه می توان به مبارزه باعوارض ناشی از آن پرداخت و شرایط حاصل از وقوع آن را مدیریت نمود . مدیریت چنین بحرانهایی مستلزم ابزار و اطلاعات مختلفی است كه ازمهمترین آنها اطلاعات مكانی و توصیفی صحیح، دقیق و بهنگام از سراسر كشور است. این اطلاعات بتوسط بسته های نرم افزاری سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS ساماندهی، مدیریت ومورد تجزیه و تحلیل موردی قرار می گیرند و به سبب انكه ماهیت رقومی وپایه ای دارند. ابراز مناسبی برای تهیه اطلاعات مكانی مختلف و مورد نیاز به منظور شناخت عوامل بحران زا و مناطق بحران خیز در كشور بود و استفاده از آنها می تواند در مدیریت مطلوب بحراهای بوجود امده نقش مهمی را در قبل و بعد از وقوع حادثه ایفا كند.