بررسي تطبيقي آراء اصولي شهيد صدر(ره) و آيت الله سبحاني ( مد ظله ) در بحث وضع و حقيقت و مجاز

این مقاله به بیان و مقاسه آرای آیت الله سبحانی مد ظله و شهید در (ره) در بحث وضع و حقیقت مجاز می پردازد. اولین كسی كه نظریه ی تعهد را مطرح می كند محقق نهاوندی در تشریح الاصول است. مسلك تعهد مورد نقد واقع شده و تعهد متكلم به قصد انتقال معنا را خارج از حقیقت وضع دانسته اند و هر دو به نظریه اعتبار روی آورده اند. هر دو نظریه ذاتی بودن رابطه لفظ با معنا را قبول نمی كنند چرا كه مستلزم آشنایی افراد بدون تعلیم به لغات دیگر است كه این منتفی است. شهید صدر علاوه بر اشكال سابق عدم جواز استعمال مجاز را نیز از اشكالات وارده بر این مبنا قرار می دهند. تفسیر آیت الله سبحانی در منشاء اعتبار به وضع واضع و شركت استعمال می باشد. شهید صدر (ره) منشاء را وضع واضع دانسته و سببیت واقعی و علقه ی بین لفظ و معنا را گاهی عنایت واضع و در برخی مواقع كثرت استعمال می دانند. وضع به دو قسمت تعیینی و تعینی طبق تفسیر هر دو از اعتباری بودن لفظ و معنا تقسیم می شود. حقیقت، استعمال لفظ در موضوع له می باشد و در تعریف مجاز اختلاف نظر است. شهید صدر مجاز را استعمال در غیر موضوع له می دانند ولی آیت الله سبحانی استعمال در موضوع له همراه با ادعای اینكه از مصادق معنای حقیقی است می دانند.