بحثي نو در نقوش قنديلي (نقوشي نمادين يا كاربردي)

از ویژگی هاي هنر معماري اسلامی آن است كه روح اسلام و مفاهیم عالیه اسلامی در همه مظاهر آن نفوذ كرده و تعمیم یافته است. لازمه شناخت هنر و معماري اسلامی شناخت اسلام است. و بر اساس آن شناخت است كه می توان تأثیر آن را بر هنر و صنایع و معماري استنباط نمود. این امر با توجه به پیچیدگی مباحث آن، نیازمند كشف رموز و یافتن شهود توسط هنرشناسان و محققین اهل فن است. به واسطه اینكه هنر مجسمه سازي و شمایل نگاري كه در ادیان پیشین مرسوم بوده و در دوران جاهلیت پیش از اسلام در خدمت بت تراشی و بت پرستی قرار داشته است، نه تنها تحریم شده در دین اسلام بلكه حكم به بت شكنی و به نوعی شمایل شكنی شده است. و به همین خاطر است كه می بینیم هنر اسلامی راه نویی را در پیش می گیرد. و در حقیقت دین باوري و ایمان و التزام هنرمند مسلمان كه بر همه جنبه هاي زندگی او سیطره داشته و مبانی اصلی فكر او را تشكیل داده است. او را به سمت و سویی فراتر از طبیعت گرایی و ظواهر امر سوق داده و به همین خاطر است كه می بینیم هنرهاي اسلامی به صورت استلیزه و برساو شده و همچنین در قالب خطوط كوفی و تزیینی ارائه شده اند و نشانی از شمایل نگاري و مجسمه سازي در مكانهاي مذهبی مشاهده نمی شود. به عبارت دیگر هنرمند مسلمان هنر خود را در دو سطح، یكی از منظر زیبایی شناسی و دیگري از منظر مفاهیم عمیق و رمز گونه و نمادین ارائه نموده است. اما بایستی توجه داشت كه در راه شناسایی و معرفی این رموز و استعاره ها و نمادها نبایستی راه افراط را پیمود. لذا در این مقاله به بررسی و تحلیل نقوش قندیلی بكار رفته برروي محراب هاي سنگی و كاشی و سنگ قبرها، از این منظر كه آیا این نقوش نمادین یا كاربردي هستند پرداخته شده است.