طرح مديريت خط ساحلي در مطالعات (ICZM ) ايران

سواحل بدليل تاثيرپذيري از پديده هاي پوياي ريخت شناسي و نيز متاثر شدن از فشارهاي ناشي از انواع بهره برداري ها، همواره در معرض تخريب قرار دارند. در نتيجه، تهيه و پياده سازي برنامه هاي جامع حفاظتي بمنظور ايجاد تعادل در بهره برداري ها، كاهش تخريب منابع و دستيابي به توسعه پايدار همواره مد نظر كارشناسان و مسئولين امر قرار داشته است. در برنامه هاي مديريت منابع ساحلي مي بايد برخي موارد را بعنوان پيش نياز اوليه در نظر گرفت. به عنوان مثال در گام نخست مي بايد نسبت به شناخت و تعريف منابع طبيعي و ويژگي هاي سواحل همچون چشم انداز سواحل در اكوسيستم مناطق ساحلي و ارزيابي بهره برداري بهينه و همچنين نيازهاي بهره برداري از منابع در زمان حال و آينده را تعيين نمود. بطور كلي طرح ريزي برنامه هاي توسعه در منطقه ساحلي داراي حالتي ويژه و خاص مي باشد چرا كه انواع جذابيتها براي فعاليتهاي توسعه منطقه اي همانند گردشگري، صيد آبزيان و حمل و نقل (دريايي و زميني)، ايجاد مراكز صنعتي و گردشگري و ... در مناطق ساحلي ديده مي شود. در اين بين خط ساحلي (shoreLine) بواسطه اينكه محل تلاقي دو اكوسيستم خشكي و آبي مي باشد از اهميت دو چندان برخوردار است. بگونه اي كه در مطالعات مديريت يكپارچه مناطق ساحلي ICZM مي بايست بيشترين توجه را به طرح مديريت خط ساحلي (SMP) كه بعنوان اصلي ترين ستاورد مطالعات ICZM مطرح مي باشد معطوف داشت. برداشت عمومي از واژه "ساحل" معمولاً در برگيرنده بخشي از منطقه ساحلي است كه در اذهان خواص و متخصصين امر از آن تعبير به "خط ساحلي" (Shoreline) مي شود. "خط ساحلي" در واقع فصل مشترك دريا و خشكي است كه همواره متاثر از كنش و واكنشهاي اين دو بر همديگر مي باشد. با اين وصف مي توان اذعان داشت كه محدوده خط ساحلي يك منطقه پويا، ويژه و منحصر بفرد و مشتمل بر منابع طبيعي، موجودات و سازه هايي طبيعي است كه در مجموع نوعي تعادل اكولوژيك را فراهم مي آورد كه پايداري اين منطقه، توليد مواد غذايي و ايجاد ديگر امكانات بالفعل و بالقوه را در پي دارد. ليكن هجوم روز افزون جمعيت بمنظور كسب منافع بيشتر از اين منطقه و پتانسيل هاي آن و نبود برنامه هاي مديريتي براي حفاظت از اين منطقه، متخصصين و دست اندر كاران امر را با چالشي جدي مواجه نموده است كه نتيجتاً لزوم تهيه و فراهم آوري برنامه هاي حفاظتي و مديريت بهره برداري در اين منطقه حساس را باعث گرديده است. امروزه در بسياري از كشورهاي ساحلي بحث اعمال مديريت يكپارچه مناطق ساحلي (ICZM) به دليل ضرورتهاي ملي و بين الملي در دستور كار قرار دارد. آنچه نمي توان انكار كرد، اهميت و نقش بسزاي برنامه "مديريت خط ساحلي" (Shoreline management plan) در مطالعات ICZM است كه دلايل فوق مبين اين ادعاست. به همين خاطر در طرح موضوع ICZM ، مديريت خط ساحلي بعنوان يكي از دستاوردهاي اين مطالعات و به عبارت بهتر مهمترين دستاورد آن است كه مي بايست مد نظر قرار گيرد تا بدنبال پياده سازي آن گامي موثر در جهت هماهنگ سازي فعاليتهاي توسعه در منطقه ساحلي، برداشته شود و از عدم تاثير مخرب اين فعاليت ها در خط ساحلي، اطمينان حاصل گردد. در واقع مديريت يكپارچه مناطق ساحلي در شكل ايده ال خود به ٣ بخش طرح مديريت حوزه هاي آبريز (Catchment management plan)، طرح مديريت خط ساحلي(Shoreline management plan) و طرح مديريت دريايي (marine management plan) تقسيم مي شود و همانگونه كه فوقاً مطرح گرديد به نظر متخصصين امر طرح مديريت خط ساحلي مهمترين بخش آن مي باشد.