شبيه سازي عددي اثر تغيير فرم بسترآبراهه اصلي بر تغييرميزان جريان خروجي از سرريز جانبي

چكيده تخمین صحیح میزان دبی جریان عبوری از روی سرریزهای جانبی یكی از مسائل مهم و پیچیده می باشد. با توجه به معادلات هیدرولیكی مرسوم، معمولاً طراحی این سازهها بر اساس پیش فرض های مربوط به طراحی سرریزهای جانبی با آب خالص و بدون در نظر گرفتن تغییرات مورفولوژیكی بستر انجام می شود. درحالی كه این پیش فرض ها در طراحی سرریزهای جانبی ساخته شده در داخل كشور كه از شرایط بستر طبیعی فرسایش پذیر و آب دارای رسوب برخوردارند، به ندرت مصداق پیدا می كند. در چنین شرایطی سرریز بخشی از جریان موجب كاهش ظرفیت انتقال رسوب در آبراهه اصلی و در نتیجه رسوبگذاری و افزایش تراز بستر در پایین دست سرریز جانبی می شود. كاهش سطح مقطع جریان در پایین دست سرریز جانبی موجب برگشت جریان و تحمیل تلفات انبساط و انقباض بر آن می گردد. با افزایش سطح آب در محدوده سرریز جانبی، میزان دبی جریان خروجی از روی سرریز جانبی نسبت به دبی طراحی افزایش می یابد. بنابراین در صورت عدم پیش بینی چنین تغییراتی در طراحی سرریز جانبی، عملكرد تاسیسات جانبی با مشكل مواجه می شود. با توجه به اینكه تاكنون شبیه سازی جریان بر روی سرریزهای جانبی با در نظر گرفتن اثر تغییرات موفولوژیكی بستر به صورت جامع انجام نشده است لذا در مقاله حاضر از مدلسازی عددی جریان توام آب و رسوب بدین منظور استفاده شده است. در این تحقیق بر مبنای اطلاعات موجود مدل آزمایشگاهی بررسی جریان بر روی سرریزهای جانبی انجام شده توسط آقای روزیر ) 2002 ( و با استفاده از نرم افزار SSIIM ، الگوی جریان در داخل آبراهه اصلی و در مجاورت سرریز جانبی و همچنین تغییرات مورفولوژیكی بستر ناشی از فرسایش و رسوبگذاری شبیه سازی شده است. بررسی های عددی نشان داد كه در محدوده تغییرات دبی ورودی به كانال اصلی از 131 تا 111 لیتر بر ثانیه تغییراتی در فرم بستر كانال اصلی در پایین دست سرریز جانبی صورت می گیرد كه موجب افزایش حداقل 00 درصدی دبی عبوری از روی سرریز جانبی نسبت به بستر ثابت می شود. در پایان، ارزیابی انجام شده از نتایج مدل عددی در مقایسه با نتایج مدلهای آزمایشگاهی حاكی از دقت بالای مدل SSIIM ) خطایی در حدود 3 درصد( در تحلیل شرایط واقعی تاثیر تغییرات مورفولوژیكی بر میزان آبگیری سرریزهای جانبی می باشد. كلمات كلیدی: - - - -