بررسي دامنه دين در عرصه عقايد، اقتصاد و سياست از منظر امام علي(ع) در نهج البلاغه

قلمرو دین و گستره ي شریعت، یكی از مهم ترین مسائل در حوزه ي فلسفه ي دین و كلام جدید است كه دغدغه هاي اجتماعی در نظام هاي اجتماعی و دینی را پاسخ می ده د و با استمداد از روش شناسی صحیح دین پژوهی، دامنه ي دین در عرصه هاي گوناگون علوم طبیعی، انسانی، فلسفی و عرفانی را مشخص می سازد .منابع دین اسلام به ویژه سنت علوي، به پرسش هاي این مسئله پاسخ می دهد و قلمرو حداقلی یا حداكثري دین در حوزه هاي مذكور را تبیین می نماید. فرضیه ي نگارنده این است كه سنت علوي علاوه بر مسائل اخروي، فردي و روحی به مسائل دنیوي، اجتماعی و مادي نیز پرداخته و در دامنه ي برخی از این پرسش ها به صورت حداقلی و در پاره اي دیگر به شكل حداكثري پاسخ داده است .بنابراین، نمی توان قلمرو دین در سنت علوي ر ا به امور اخروي محدود ساخت و یا این كه با اعراض از عقل و تجربه، تمام نیازهاي خُرد و كلان آدمیان را بدان مستند كرد. طرح مسئله ي قلمرو دین از زوایاي گوناگون تئوریك و كاربردي براي جامعه ي علوي ضروري می نماید؛ توضیح مطلب این كه تعیین گستره ي شریعت، ساختار توزیع قدرت در جامعه و نظام سیاسی، فرهنگی، اقتصادي و اجتماعی را مشخص می سازد و محدوده ي دخالت عقل جمعی و آرا مردم را در كنار اوامر و نواهی الهی تعیین می كند؛ به عبارت دیگر، تشخیص دامنه دین در عرصه هاي مختلف، منطقۀ الفراغی را براي فعالیت مردم بازگو می نماید .این مطلب، ضرورت كاربردي بحث از قلمرو دین را روشن می سازد كه در ادا مه مقاله به تشریح و بررسی آن می پردازیم ؛ لازم به ذكر است، منبع اصلی در نگارش این مقاله نهج البلاغه بوده است.