متن مهمان نامه بخاراي فضل الله روزبهان هم متون تاريخي و هم نمونه ادبيات فارسي

در این مقاله سعی نمودیم كتاب مهمان نامهٔ بخارای روزبهان را هم به عنوان متون تاریخی بررسی كنیم و هم متون ادبی، زیرا كه در این كتاب غیر از متون تاریخی حدود ۸۵۰ دو بیتی را بر می خوریم كه بسیار جالب توجه است. از این تعداد حدود ۹ شعر به زبان تركی و ۷ شعر به زبان عربی می باشد. البته بقیه اشعار به زبان فارسی است. مؤلف مهمان نامه مرد تاریخ نویسی، شاعر و تخصیل كردهٔ دوره خود او بوده است. بنابراین ما قصد داریم این متون تاریخی را نه تنها به عنوان متون تاریخی بررسی كنیم بلكه از نظر ادبی بودنش نیز تحقیق نمایم. قصد دیگری كه ما در نظر داریم اینست كه در بین اشعار فارسی شعر هم مؤلف وجود دارد و هم نمونه هایی از اشعار سعدی، حافظ و رومی را مشاهده می كنیم. فضل الله روزبهان مانند سایر تاریخ نویسان طعب شعر داشته است و در آن زمان مردان تحصيل كرده همه جانبه بودند . زبان، دین، ادبیات و تاریخ را خوب دانستند كه از نظر امروزیها بسیار حائز اهمیت است مسئله دیگر كه ما بررسی كرده ایم اینست كه برای اینكه چنین كتابی را ترجمه كنیم چه كاری باید كرد؟ زیرا كه ترجمهٔ چنین كتاب كار بسیار دشواریست. در نتیجه ما به این پایان می رسیم كه برای اینكه متون تاریخی قرنهای پیشین ترجمه كنیم، اول باید غیر از قارسی عربی و تركی را به خوبی دانست. چرا كه در این متن غربی و تركی فراوان است. غیر از این لازم است كه محقق هم ادبیات فارسی را مطالعه كرده باشد. و گرنه نمی تواند اشعار سعدی و رومی و حافظ را تشحیص بدهد. بلاخره محقق و مترجم باید اوضاع و احوال سیاسی و اقتصادی و اقتصادی این دوره را خوب بشناسد. این شرایط وقتس فراهم می آید آن وقت می توان این متون را به زبانهای خارجی ترجمه كرد.