مديريت فراگير در فرآيند توسعه و عمران و آباداني روستاهاي ايران

از اوائل قرن بيستم، دولتها در ایران، به قصد اصلاح نظام های بومی مدیریّت روستا و نظارت بر فرایند توليد محصولات كشاورزی، تدریج مبادرت به پی ریزی ساختارهای نوینی برای اعمال مدیریّت و نظارت بر فرایند توليد دركشاورزی و نيز، بر مراحل تصرّف و تملّك منابع حياتیتوليد دركشاورزی و بر امور زندگی روستائی نموده اند. این پدیدار هم درطول زمان، عملاً منجر بهكاهش جریان مدیریّت و نظارتِ سُنّتی مردم برمنابعِ پایةتوليد و درپیآن، زوال توجّه دیرینة مردم بر پایداری اموركشاورزی و زندگی روستائی خود شده است. امروزه مسئلهی مهمّ در ادارة امور روستائی وكشاورزی كشور، عبارت از جایِ خالیِ نهادی مسؤل و موظّف به عنوان یك ناظر مطّلع و داورِ مجرّب است تا در اجرای برنامه های ملّیِ متكی به طرح جامع آمایش سرزمين، مانع از اجرای اقدامات ناهمگون و بعضاً متضادِّ اُرگان ها و نهادها و دستگاه های ذیمدخل و یا ذیربط درعرصه های روستائی گردد. چه آنكه از جمله مسائل ناشی از ناهماهنگی در امور توسعه در روستاها، این است كه هيچ یك از پروژه ها و طرح ها و برنامه های متعلق به اُرگان ها و نهادهای دولتی و نيمه دولتی به منظور توسعه و عمران، مآلاً منتهی به ایجاد و توسعة اشتغال در روستاها نشده و هرگز هم به طوركامل، رونق اقتصادی و شكوفائی زندگی در روستاها را به دنبال نداشته و ندارد. بدینسان، هدف كلّیِ این مقاله عبارت از بررسی امكان استقرار یك نظام توليتی یا نظارتی ویا مدیریّتی مستقل و فراگير و نيز، جامع وكلان در فرایندتوسعة پایدار روستائی و كشاورزی در سطوح كشوری می باشد فرض اوّليّة مقاله نيز این است كه اموركشاورزی و روستائی ایران ذاتاً در چهار چوب یك نظام واحد و مستقل وجودی پدید آمده و به طور بومی، مدیریّت شده و در طول زمان تكامل یافته است. و این هم یعنی این كه مدیریّت و نظارت بركاركشاورزی و منابع طبيعی و محيط زیست و امور زندگی روستائی در ایران می تواند به یك نظام توَّليّگری یا مدیریّتی و یا نظارتی واحد و مستقل سپرده شود. زیرا در حال حاضر میتوان نظر دادكه روستائيان و نهادهای خودجوش روستائی از اختيارات و انگيزه های لازم و كافی برای مدیریّت و نظارتِ مستقل به روشِ سُنّتیِ سابق خود به منظور پایش محيط زیست و بهره برداری از منابع طبيعی پایه و نيز، به منظور مدیریّت و نظارت بر حسن جریان كاركشاورزی و امور زندگی روستائی بی بهره می باشند. نزدیك به هفتاد سال طرّاحی و برنامه ریزی و اجرای طرح ها و فعّاليتها و پروژه های كشاورزی و عمران روستائی در قالب برنامه های هفت ساله و پنجساله به طور اعمّ، و در ساختار سازمان های عمران منطقه ای به طور اخصّ، اگرچه در خيلی از موارد كارساز وكمكحالِ توسعه كشاورزی و عمران روستائی كشور بوده اند، ولی هرگز حلّال مسائل و رافع مشكلات و چارهساز چالشهای دیرپا و روزآور بخش كشاورزی و روستائی ایران نبوده .