نقش پايش كيفيت آب در مديريت منابع آب

حفاظت و بهرهبرداري بهينه و پايدار از منابع آبي مانند هر نوع توسعة ديگري نيازمند برنامة مديريتي است كه مشتمل بر مراحل و گامهاي خاص خود ميباشد و بايد با اولويتبندي و برنامة اجرايي مدون به اجرا گذاشته شود. هدف اصلي مديريت كيفيت، تضمين پايداري كميت و كيفيت منابع آب به منظور تامين مصارف مختلف است. به طور كلي اجزا اصلي مديريت كيفيت منابع آب را مي توان در سه محور اصلي پيشگيري، پايش و كنترل برشمرد. در مرحله پيشگيري تلاش ميگردد تا كلية اقدامات لازم، به منظور جلوگيري از ايجاد پتانسيل آلودگي و افت كيفيت منابع آب با استفاده از ابزارهايي چون آمايش سرزمين، ارزيابي اثرات زيستمحيطي، هدايت استقرار كاربريها و... انجام ميگيرد. مرحلة پايش شامل كلية برنامهها و فعاليتهائيست كه به منظور اندازهگيري و سنجش كيفيت آب و بررسي روند تغييرات كيفي منابع آبي در دورههاي زماني مختلف صورت ميپذيرد و بالاخره كنترل در برگيرندة اقدامات اجرايي ميباشد كه به منظور جلوگيري از آلودگي منابع آب ناشي از فعاليت مراكز آلودهكننده انجام ميگردد. با توجه به مشكلات كمي وكيفي منابع آب كشور و واقع شدن ايران در منطقة خشك ونيمه خشك و رويارويي با بحرانهاي كمآبي، تدوين برنامه هاي مديريت كيفي براي كلية منابع آبي، راهكاري ضروري و غير قابل اجتناب در جهت حفاظت و بهرهبرداري پايدار از منابع آبي است. در بين اجزاي مديريت كيفيت منابع آب، پايش كيفي داراي اهميت ويژه اي است. انجام پايش ضمن ارائه اطلاعات مورد نياز به منظور شناخت وضعيت موجود كيفيت منابع آب با تعيين نوسانات كيفي، زمينه مناسب را براي انجام اقدامات كنترلي به موقع فراهم نموده و بعلاوه روند و گرايش كيفي منابع آبي را جهت تدوين برنامههاي حفاظت و بهرهبرداري مشخص مينمايد. به عبارت ديگر پايش كيفي حلقة مياني فعاليتهاي پيشگيري و كنترل آلودگي و تكميلكنندة فرايند مديريت كيفيت منابع آب مي باشد. لذا در اين مقاله سعي ميشود انواع برنامة پايش منابع آب سطحي و زيرزميني و اجزاي آن كه شامل تعيين پارامترها و شاخصهاي مهم در پايش كيفي آبها، ضوابط و معيارهاي انتخاب نوع ايستگاه و مكان آن، فواصل زماني نمونهبرداريها، نوع ابزار و وسايل نمونهبرداري و روشهاي تجزيه و تحليل ميباشد. همچنين ارتباط و جايگاه مبحث پايش در فرايند برنامهريزي و مديريت كيفيت منابع آب مورد تحليل قرار گیرد