تعيين ميزان آسيب پذيري و حساسيت منابع آب حوضه هاي آبريز درجه 2 به عنوان ابزاري راهبردي جهت برنامه ريزي و حفاظت و بهره برداري بهينه از منابع آب

بطور كلی از اولویت ها و ابزارهای اصلی در برنامه ریزی و مدیریت حفاظت و بهره برداری بهینه از منـابع آب حوضه های آبریز، تعیین آسیب پذیری و حساسیت كمی و كیفی منابع آب می باشد . در واقع انجام این مهم خطوط قرمز و بحرانی را در سطوح كلان مدیریتی جهت سیاستگذاران و متولیان امور آب كشور نمایان میسازد . در این تحقیق جهت بررسی تعیین میزان آسیب پذیری و حساسیت منابع آب حوضه های آبریز، شاخص - های مختلف آسیب پذیری منابع آب و بویژه زنجیره بررسی میزان آسیب پذیری حوضه هـای آبریـز نـسبت بـه كمبود آب (Braver, 1997) از قبیل تأمین و تخصیص آب به مصارف، حفاظت منابع آب و خطر آلـودگی آن، منابع آب در دسترس، اطلاعات و داده های كمی و كیفی منابع آب، میـزان آگـاهی مـصرف كننـدگان، میـزان نوسان تأمین آب و ... مورد بررسی قرار گرفت . نكته مهم و حائز اهمیت در زمینه شاخصهای مـورد اشـاره ایـن است كه اولاً اطلاعات و داده های مناسبی در خصوص معیارها و شاخص ها در سطح حوضه های آبریـز موجـود باشد و ثانیاً اینكه معیارها قابل اندازه گیری و ارزش گذاری نیز باشند . با عنایت به مراتب فوق الذكر و با توجه بـه بررسی های بعمل آمده، در گام ن خـست، پـنج شـاخص شـامل " سـرانه آب در دسـترس " ، " میـزان مـصارف " ، " پتانسیل تهدید آلودگی منابع آب " ، " پتانسیل كمی و كیفی منابع آب " و " ارزش حیـاتی منـابع آب " حوضـه های آبریز جهت تعیین حساسیت و آسیب پذیری منابع آب حوضه های آبریز درجه 2 كشور انتخاب و در مراحل بعدی وضعیت منابع آب حوضه های آبریز درجه 2 كشور بر اسـاس اطلاعـات طـرح جـامع آب كـشور تفـسیر و ارزیابی و ارزش هر شاخص و طبقه بندی آن به روش كارشناسی (Adhoc) و بر اساس نتایج پرسشنامه ای و اخـذ نقطه نظرات متخصصین آب و محیط زیست تعیین گردید . همچنین با توجه به نقش و ارتباط مستقیم و غیر مستقیم شاخصهای یاد شده با یكدیگر، ارزش وزنی حساسیت منابع آب حوضه هـای آبریـز كـشور مـشخص و سـپس از طریق روشهای آماری، حساسیت و آسیب پذیری منابع آب حوضه های آبریـز در چهـار طبقـه بـسیار حـساس، حساسیت بالا، حساسیت متوسط و حساسیت كم تقسیم بندی شد . نتایج این تحقی ق نشان می دهد كه منابع آب حوضه آبریز دریاچـه نمـك بلحـاظ حـساسیت در وضـعیت بحرانی قرار داشته و تدوین برنامه جامع مدیریت، حفاظت و بهره برداری از منابع آب این حوضه آبریز بایـستی در اولویت های اصلی برنامه های مدیریت منابع آب كشور قرار گیرد . همچنین حوضـه هـای آبریـز قـر دریاچه ارومیه، گاو خونی، سیاه كوه، لاهیجان وحله در مرحله ورود به بحران قرار دارند و لذا انجـام اقـدامات پیشگیرانه با توجه به روند توسعه فعالیتهای انسانی در حوضه های آبریز فوق الذكر امری اجتناب ناپذیر است .