كاربرد دانش روانشناسي محيطي در طراحي فضايي خلاق براي كودكان

طرح های محیطی، علاوه بر بزرگسالان، مخاطبان كوچكتری هم دارد كه بسیار بیشتر از بزرگسالان از آن طرح ها تأثیر می پذیرند. كودكان دنیا را به صورتی كاملا متفاوت درك می كنند. این درك متفاوت، تصویری از محیط در ذهن كودك به وجود می آورد كه با تصاویری كه از محیط در ذهن بزرگسال ایجاد می شود، بسیار متفاوت است. با استناد به تحقیقات روانشناسی در زمینه رشد و تكامل انسان ها ، پایه و ریشه وجودی شخص در كودكی شكل می گیرد و تمامی رفتارها و عكس العمل ها و خلاقیت های بروز داده شده توسط شخص ماحصل نوع آموزش و پرورش او در سنین كودكی است. همانگونه كه بهبود شرایط بهداشتی و تغذیه ای می تواند بر رشد جسمانی فرد موثر باشد، بهبود شرایط محیطی ای كه كودك در آن زندگی می كند نیز امكان رشد ذهنی و هوشی كودك را فراهم می كند. متأسفانه، در بسیاری از موارد مشاهده می شود كه محیط های خاص كودكان بدون توجه به نیازهای واقعی آنان وصرفا بًر اساس تجربه ها، سلیقه ها و استنباط شخصی طراحان و حداكثر با توجه به ویژگی های روانشناختی ای مانند ایجاد تنوع، رنگ، شكل و نظایر آن، صورت می گیرد. این امر باعث می شود كه فضا هیچگاه منطبق با واقعیت های نیازهای كودكان شكل نگیرد. از طرفی از دیدگاه روانشناسی محیطی، انسانها به تجربه حسی، عاطفی و معنوی خاص نسبت به محیط زندگی نیاز دارند. این نیازها از طریق تعامل صمیمی و نوعی هم ذات پنداری با مكانی كه در آن سكونت دارد، قابل تحقق است. پژوهشهای انجام شده نشان می دهد محیط علاوه بر عناصر كالبدی شامل پیامها، معانی و رمزهایی است كه انسان براساس نقشها، توقعات، انگیزه ها و دیگر عوامل آن را رمزگشایی و درك میكند و در مورد آن به قضاوت می پردازد. لذا برای اینكه طرحی بتواند در روند رشد كودك در ابعاد مختلف تأثیر مثبت ایفا كند، باید براساس دانش روانشناسی محیطی و مبانی و اصولی صورت پذیرد كه برپایه شناخت همه جانبه كودك استوار باشد. بنابراین در این پژوهش سعی بر آن است با بررسی مبانی دانش روانشناسی محیطی ، محیطی به وجود آید كه پاسخگوی نیازهای جسمی و عاطفی كودك بوده و در افزایش خلاقیت كودك مؤثر باشد. این پژوهش، یك تحقیق نظری بوده و روش اصلی آن، مطالعه اسنادی (كتابخانه ای) می باشد. نتایج پژوهش حاضر راهبردی مؤثر جهت تدوین الگوهای طراحی محیط پاسخگو برای نیازهای كودكان به عنوان یكی از اصول طراحی محیط خلاق است.