توصيه ها و راهبردهاي عقل در اصول علميه

عقل در فقه اسلامی هم میتواند كشفكنندهي قانون باشد و هم قانونی را متناسب با شرایط و مقتضیات، تحریر و تقیید نماید و یا آن را تعمیم نماید. واقعیت این است كه، عمدهترین حركتهاي فردي و اجتماعی جامعه اسلامی در فقه اسلام ترسیم شده و منابع چهارگانه: كتاب، سنّت، اجماع و عقل؛ ابزارهائی براي شناخت این محورها و خطوطند. اگر دلیلی براي حل مشكلات در منابع چهارگانه بهدست نیامد، هم عقل و هم شرع، یك سلسله وظایف عملیه را براي ما معین فرمودهاند كه در حال شك به آنها رجوع میكنیم، نام این وظایف عملیه، اصول عملیه یا قواعد اصولیه یا ادله فقاهتیه است و چهار اصل عملی از میان این اصول وجود دارد، كه در سرتاسر فقه از كتاب طهارت تا كتاب دیات كاربرد دارد. ما در این مقاله، به دنبال تعیین وظیفه عملی مكلف بر اساس زمینه عقلی بوده ایم و اینكه عقل با قطع نظر از دخالت شرع، در موارد شك در تكلیف، اجراي كدام اصل را لازم میداند؟