ناشنوايان از نگاه شاعران ايران ( مروري گذرا به جايگاه ناشنوايان در اشعار فارسي )

فرهنگ ناشنوایان (Deaf Culture) كه شامل تاریخ، حكایتها، ارزشها، گرایشها، معیارها و زبانهای اشارهٔ ناشنوایان است، در سالهای اخیر بشدت مورد توجه قرار گرفته و جزو پایهٔ مطالعات ناشنوایی (Deal Studies) درآمده است. سطح بالای فقدان آگاهی نسبت به اصول و ریشه های اطلاعات مربوط به ناشنوایی نه تنها در ایران و بلكه در دنیا، جزو جنبه های بارز و برجسته جامعه ناشنوایان (Deaf community) به حساب می آید كه با آن از سایر جوامع آشكار مشخص می شوند. انتقال رسوم و عقاید رایج از نسلی به نسل دیگر در تمام جوامع دیده می شود و این البته در جامعه ناشنوایان از اهمیت خاصی برخوردار است چون تقریبا ۹۰ درصد از كودكان ناشنوا از والدین شنوا متولد می شوند كه از فرهنگ و تاریخ ناشنوایان هیچ آگاهی ندارند و همچنین با زبان اشاره كه زبان اول ناشنوایان محسوب میشود به هیچ وجه آشنا نیستند. بنابراین، جامعه ناشنوایان شامل مدرسه ناشنوایان و انجمن ویژهٔ ناشنوایان به عنوان محلهایی شناخته می شوند كه همان وظیفه والدین شنوا را به عهده میگیرند و باعث پیوند دادن این گونه كودكان با میراث ناشنوایان (Deaf Heritage) در زمینه های گوناگون همچون زبانی، فرهنگی، تاریخی و هنری می شوند. كودكان در مدرسه ناشنوایان توسط ۱۰ درصد از كودكانی كه صاحب والدین ناشنوا هستند، با زبان اشاره آشنا می شوند و آن را به كار می برند، در حالی كه این زبان را از والدین شنوای خودشان فرا نگرفته اند. (قهرمان، ۱۳۷۷: ۹۶) همچنین آنان در بزرگی از طریق انجمن ویژهٔ ناشنوایان با میراث و تاریخ خودشان در قالب فیلم، كتاب و مقاله آشنایی می یابند و احساس غرور و هویت مستقل پیدا می كنند. در نهایت بسیاری از كودكان شنوا و افراد علاقمند كه دنیای ناشنوایان را برای اولین بار كشف می كنند، بشدت مجذوب این گونه مواد اطلاعاتی خواهند شد، زیرا از این طریق، با ویژگیهای ناشنوایان بخوبی آشنا می شوند و ارتباط آنان با ناشنوایان میسر میگردد. (قهرمان، ۱۸۴:۱۳۸۱). با توجه ی كه محققان بزرگ غربی نسبت به مطالعات ناشنوایی داشته اند، شعبات و فروع زیادی در آن پیدا شده است، از جمله شعر شناسی، واژه شناسی، تمبر شناسی و غیره. شعبه شعرشناسی ویژه ناشنوایان، فقط با اشعاری كه موضوع، شكل و محتوای آن درباره ناشنوایان است، سروكار دارد. به نظر می آید كه نخستین اشاره درباره ناشنوایان ایران كه به دستمان رسیده، به صورت شعر باشد، زیرا در جامعه های با سنتهای شفاهی، شعر به سبب آهنگ و نظم ویژه اش نه تنها ریشه دارتر، بلكه ماندگارتر و فراگیرتر است. براستی هم بی جهت نگفته اند كه تأثیر یك بیت شعر مناسب، گاهی در دل و مزاج ایرانیان عاطفی و شعر دوست از صدها نوشته بیشتر است. اگر شاعران پیشین به همان اندازه كه به وصف اسب، شمشیر، قصر و بزم ممدوحان خود پرداختهاند، از احوال مردم نیز سخن می راندند، امروزه با وجود گذشت قرنها از راز دل نیاكان خویش آگاهتر بودیم و خود را به آنان نزدیكتر می یافتیم. در شعر كه آینهٔ اخلاق و افكار عامه به شمار می آید، نگاه فرهنگ و جامعه در آن روزگار در مورد بسیاری از اصطلاحات ناشنوایی، همچون لالی و كری منعكس شده است كه از نظر جامعه شناسی تاریخ و نیز برای مطالعهٔ ناشنوایان دارای اهمیت زیادی است. تعداد اشعار ویژهٔ ناشنوایان كالا بسیار كم است و از لحاظ محتوا به سه دسته تقسیم میشود: ۱) حكایتی این دسته دارای سه قسمت است: الف - طنزی مانند اشعار انوری و قاآنی؛ ب - پندی مانند شعر مولوی تحت عنوان «به عیادت رفتن كر بر همسایه رنجور خویش»: ج - اخلاقی مانند شعر سعدی با عنوان «حاتم اصم». ۲) وصفی با الهام از حال و احوال و ویژگیهای ناشنوایان: مانند اشعار صائب و سایر شعرای سبك اصفهانی 3 ) خطابی مانند اشعار دكتر غلامعلی رعدی آذرخشی و محمد قهرمان