تحليل منطقه‌اي آبدهي در حوزه‌هاي آبخيز البرز شمالي درياي خزر

آگاهی از توزیع مكانی منابع آب، لازمه هرگونه برنامه ریزی و مدیریت در این زمینـه مـی باشـد . در ایـن راسـتا بخش عمده ای از منابع آب را جر یانهای سطحی حوزه های آبخیز تشكیل میدهـد، كـه بصـورت دبـی پایـه و یـا سیلابی در رودخانه ها جریان یافته و بعنوان منابع آب سطحی مورد مصرف قرارمی گیرند . در اغلب مناطق بدلیل كمبود ایستگاههای هیدرومتری تغییرات جریانهای سطحی و آبدهی در دسترس نبوده و در نتیجه بـرای اینگو نـه موارد لازم است، تا با استفاده از روابط مبتنی بـر ویژگیهـای مورفـومتری و اقلیمـی نسـبت بـه بـرآورد آبـدهی حوزه های فاقد آمار اقدام نمود . حوزه های منتهی به دریای خزر در ناحیه البرز شمالی سهم قابل تـوجهی را در بیلان آبی این منطقه بعهده دارند، درحالیكه تنها در تعداد معدودی از آنها اندازه گیری جریان به كمك ایسـتگاه هیدرومتری انجام می شود . در این تحقیق به منظور برآورد آبدهی رودخانه ها در حوزه های بدون آمـار منطقـه البرز شمالی از تحلیل منطقه ای آمار 30 ساله (1349-1378) آبدهی 26 ایستگاه هیدرومتری و بررسی روابط آنها با كمیت مورفومتری مساحت و پارامتر اقلیمی بارندگی استفاده گردید . در این خصوص روابط رگرسیونی خطـی، لگاریتمی و توانی بین آبدهی با عوامل مساحت و بارندگی حوزه های منتخب مورد بررسی قرار گرفـت . نتیجـه نشان داد كه رابطه لگاریتمی مناسبی بین آبدهی رودخانه ها با مساحت و بارندگی حوزه ها بصورت رگرسیون دو متغیره و همچنین رابطه خطی با مساحت بصورت تك متغیره، بـه ترتیـب بـا ضـرایب همبسـتگی 0/84 و 0/75 در سطح معنی داری كمتر از یك درصد وجود دارد . از طرفی رابطه معنی داری بین آبدهی و بارندگی حوزه ها بـه تنهایی در كل منطقه بدست نیامد، اما با حذف ایستگاههای ناحیه شرقی منطقه ایـن رابطـه بـا ضـریب همبسـتگی 0/65 و با 18 ایستگاه معنی دار گردید . این بدان معناست كه حوز ه های ناحیه شـرقی بـا دیگـر حـوزه هـا بـدلیل تغییرات قابل ملاحظه بارندگی، از نظر اقلیمی همگن نیستند . نتیجه دیگر اینكـه بـا افـزایش وسـعت، تـأثیر عامـل بارندگی در روابط منطقه ای آبدهی ضعیف تر گردیده است . با این وصف برای دستیابی به روابط مناسب آبدهی با دقت لازم برای حوزه های بدون آمار، توصیه می شود علاوه بر مدنظر قرار دادن همگنی اقلیمی حوزه ها نظیـر بارندگی، از حوزه های دارای آمار كوچك اندازه و حتی المقدور نزدیك به یكدیگراستفاده شود .