رصدخانه ي نيمروز

سیستان كه خط نیمروز از آن می گذرد، در خاور ایران قرار گرفته و از روزگاران كهن به انگیزه ي داشتن جایگاه ویژه جغرافیایی و سیاسی ، ارزش ویژه اي از دیدگاه استراتژیك داشته و هم گلوگاه هند و خاور دور به شمار می آمده است. آریاییان ، نیاكان باستانی ما در زمانی بیش از چهار هزار سال پیش، در باره ي پیدایش « ریگ ودا » بر پایه نوشته ي زندگی سخنی بس شگفت گفته اند . كهن ترین رصدخانه ي شن اخته شده در سرزمین نیمروز یا سیستان و در شهر زاول برپا گشته و جاودان كث نام داشته است. در روزگار باستان، ایرانیان نقطه ي مبداء نیمروز را بنابر جایگاه ویژه ي سرزمین سیستان در آن جا گزینش كرده و قرار دادند، و این مكان در سال 1767 پ . م، از سوي زرتشت رصد و برگزیده شده است. زرتشت براي آن سیستان را براي ساختن زیج خود برگزید كه با دانش ستاره شناسی خود، دریافته بود خط نیمروز یا نصف النهار از آن می گذرد و نیم كره ي شمالی زمین را به دو بخش برابر جدا می سازد و هنگامی كه در سیستان نیمروز می شود، تمام نیم كره ي شمالی روز است. چند جا عوض كرده و همراه با مراكز قدرت جهان جابجا شده است . بعدها نیمروز به جزیره ي « خط نیمروز مبداء » خالدات برده شد . اروپایی ها تا آخر سده ي هفدهم میلادي، نصف النهار جزیره ي وهمی خالدات را به عنوان آغاز نقطه ي نیمروز می شناختند، بع دها پاریس نقطه ي نیمروز شناخته شد و در پایان ، به سال 1912 م، نقطه نیمروز بدون هیچ دلیل قابل پذیرش علمی و جغرافیایی، به شهرك گرینویچ در هشت كیلومتري شهر لندن برده شد و هم اكنون خط فرضی آن از آكادمی سلطنتی علوم دریایی انگلستان در شهرك گرینویچ می گذرد. جهانیان اگر بخواهند براستی مبدائی براي مدارها و نصف النهارهاي خود در جهان داشته باشند، همانا « نیمروز » یا سیستان است، نه « گرینویچ » انگلستان و نه « پاریس » فرانسه، اما متاسفانه زور برداشتن و حقیقت چیره شده است.