اسلام، جهاني شدن و چالش هاي پيش رو

مفهوم جهانی شدن به مجموعه فرآیندهاي پیچیده اي اطلاق می شود كه به موجب آن دولت هاي ملی به نحو فزاینده اي به یكدیگر مرتبط و وابسته می شوند. این مفهوم از معنی واژه ي GLOBALIZATION گرفته شده كه گاهی به جهانی شدن و زمانی به جهانی سازي ترجمه شده است. فرآیند جهانی شدن از زمانهاي قدیم و با مهاجرت هاي تجاري بین قاره هاي آفریقا و آسیا شروع شده است. بعضی از محققین جهانی شدن در گذشته را با جهانی شدن امروزي متفاوت می دانند. پایه ي جهانی شدن گذشته را مشاركت جویانه و جهان گرایی امروز را تسلط مآبانه می دانند. جهانی شدن در كشورهاي اسلامی از دیر باز وجود داشته و جنبه ي مشاركت جویانه با كشورهاي دیگر داشته است. نمونه اي از این مشاركت را می توان در تجارت موسوم به راه ابریشم در شهر مكه نشان داد. كاروانهاي تجاري از چین شروع و از هندوستان و كشور یمن عبور كرده و پس از گذر از دریاي هند و صحراي رب الخالی مكه رهسپار امپراطوري روم می شده است. تجارت مشاركت جویانه در بین كشورهاي مختلف در قرن ششم منجر به ترادیسی عمیق در كشورهاي دنیا از جمله جهان اسلام شد. در قرن نوزده كشورهاي اروپایی در فناوري رشد زیادي نموده و دستاوردهاي علمی مهمی را كشف كردند. جهانی سازي نوع دوم از یك طرف و موج سوم جهانی در علم و فناوري كه جنبه ي تسلط گرایانه به خود گرفت به طور جدي دیدگاه سیاسی و ساختارهاي اجتماعی كشورهارا واژگون ساخت. در این رابطه كشورهاي مسلمان در سرتاسر جهان گیتی و دولت هاي آنان با چالش فراوانی در زمینه ي اقتصادي، سیاسی، فرهنگی-اجتماعی و فنی و تكنولوژیك مواجهه شدند. در این مقاله سعی شده است تا مفهوم جهانی سازي مورد بررسی قرار گرفته و چالشهاي كشورهاي اسلامی در چهار زمینه ي اقتصادي، سیاسی، فرهنگی- اجتماعی و علمی- فناوري مورد بررسی و مداقه قرار گیرد.