مداخله در بافت تاريخي گرگان با شناسايي و بهره گيري از الگوهاي معماري بومي منطقه

در ادبیات معماری، واژه های متفاوتی در جهت بیان شیوه هایی از زندگی انسان مشاهده می شود كه از بستر سنتی برخاسته اند و امروزه كمتر به چشم میخورند. معماری بومی در هر مقطعی از تاریخ، كاربردی است و با آنكه در طول تاریخ دستخوش پدیده های دگرگون كننده بوده، توانسته هویت ویژه ی خود را حفظ كند و از آنجا كه شناسنامه معتبری از مردم یك سرزمین به شمار می رود، نمایانگر آداب و رسوم، روحیه و احساسات، اندیشه و عقیده، ذوق و سلیقه و هنر آنان است. امروزه، امكانات تكنولوژیك مدرن و بازتابهای زندگی صنعتی شده، در تغییر شكل روند تولید فضای معماری گذشته تاثیرات قابل توجهی داشته اند و دو دوران را، چنان گسسته از یكدیگر به وجود آورده اند كه پیوند آنها بسیار مشكل به نظر میرسد. حق آن است كه گذشته، حال و آینده با یكدیگر بیامیزند و مانند زندگی تركیب پیوستهای بوجود آوردند. بافتهای تاریخی و قدیمی هسته و كانون اولیه شهرها و قلب تپنده آنها میباشند و سند تاریخ، فرهنگ و دانش معماری و شهرسازی بومی یك ملت و شهر محسوب شده و به عنوان استخوانبندی اجتماعی هر قوم و كشوری، در بردارنده ظرافت و زیبایی و روح خلاق مردمی است كه طی سالیان دراز آنها را بر طبق سنن، فرهنگ و نوع معیشت خود به وجود آورده اند، لیكن عدم توجه به بافتهای قدیم و معماری بومی در شهرها سبب نابودی بخشی از شناسنامه فرهنگی شهر می گردد. طرح جدید باید بتواند به تدریج پیوند بین ارزشهای گذشته را با حال و آینده برقرار سازد نه اینكه فقط در حد نماسازی اولیه، تقلید ظاهری و رساندن خدمات محدود باقی بماند. در این مقوله، مشاركت دادن آگاهانه مردم در ساختن بناهایشان و در تدبیر درباره شكل دادن به شهرشان می تواند كمك موثر و سازنده ای در زنده داشتن ریشه ها و ارزش هایی شود كه ما در معماری بومی گذشتگان سراغ داریم بنابراین دخالت آگاهانه در فضای شهری از فرسایش و معاصرسازی كوركورانه در آن جلوگیری می كند. بافت تاریخی گرگان دارای قدمتی 6000 ساله میباشد و اصول معماری بومی در آن به خوبی قابل مشاهده است. این بافت كه نشان دهنده هویت شهر گرگان است، به دلیل برخی بی توجهی ها در معرض تخریب قرار گرفته بود و نظر به اهمیت بافت و با برنامه ریزی های صورت گرفته برای حفظ و احیای آن، نسبت به مرمت و بهسازی بافت اقدامات جدیدی صورت گرفته است. در این پژوهش سعی بر این است كه به روش تحلیلی و توصیفی و با توجه به مطالعات صورت گرفته راجع به بافت تاریخی گرگان، به بازشناسی الگوهای معماری بومی بافت پرداخته شود تا با بهره گیری از آنها، به طراحی بومی در دل بافت دست یافت كه كاملا هماهنگ با آن بوده و نشانگر هویت معماری تاریخی گرگان باشد.

In architectural literatures, different words can be seen to describe the ways of human life that have been risen from traditional texture, but less apparent now. Indigenous architecture at every point in history is applied, although, they have been suffered historically transformative events, but they have maintained their special identity. Since indigenous architectures are regarded as a valid certification from people of a territory, they represent their custom, morality and emotion, attitude and belief, interest and art. Nowadays, modern technologic facilities and outcomes of industrialized life have influential impact in deformation process of producing past architecture, so that two periods have been interrupted from each other that they are very difficult to merge. It is proper that past, present and future times are integrated together and created a continuous mix like life. Old and historical textures are considered as initial core of cities and regarded as the document of history, culture, architectural knowledge and indigenous city – building of a nation or a city and as social skeleton of any tribe and nation embodying elegance, daintiness and creative spirit of people that have created them over the years in terms of tradition, culture and their livelihood manner. But, lack of attention to old textures and indigenous architectures in cites has led to destroy part of cultural certificate of the city. New design should be able to establish gradually a like between the values of past, present and future, not just it remains in level of initial frontage, apparent imitation and limited service delivery. In this context, informed public participation and proper guidelines for shaping cities can play significant role for surviving the values that we observe in vernacular architecture in the past. Then conscious intervention in urban spaces avoids erosion and blindly contemporary structures. Gorganʹs historical texture has a history of 6000 years. Indigenous architecture principles are clearly visible. The texture that represents the identity of Gorgan city is faced with destructions because of some incuriosity. Considering the importance of texture and made plans to preserve and restore it, some new measures have been taken to repair and improve the texture. Main goal of the research is to study analytical descriptively about historical texture of Gorgan city, to recognize patters of indigenous architectures and to applying it for native designs representing identity of historical architecture of Gorgan city.