بررسي معماري مساجد از منظر حكمت هنر و معماري اسلامي

مى توان «حكمت» را همان «معرفت» و شناخت بشرى از هستی ها دانست، و تقریباً در تمام تعریف هایى كه از حكمت شده است عنصر «عنصر به اعیان موجودات» یا «معرفت به موجود» آمده است. حكمت چیزى جز راه بردن اندیشه انسان براى شناخت جهان هستى نمى باشتد. در بینشتى برتر، حكمت شناخت خداوند حق متعال یا وجود یا موجودات این جهان است، و كمالى روحى و فكرى از معرفت به حقایق موجودات بدست مى آورد .هنر فطری و دینی از زمان پیداش به دنبال محیطی است كه پیروان خود را در آنجا گرد هم آورد. این تجمع كه عامل اصلی آن عبادت است وسیلهای است برای تعاملات اجتماعی میان پیروان آن دین، به ویژه ادیانی كه به تعاملات اجتماعی بها داده اند. انسان كه موجودی است فطری برای ارتباط با آفریننده خود نیازمند مكانی است كه دارای ویژگی های آسمانی و معنوی كه تجربه عروج روح و اتصال آن به هستی لایزال را ممكن سازد. از میان ادیان الهی دین اسلام بیشترین اهمیت را برای جنبه اجتماعی عبادت قائل بوده است، مكانی كه این امكان را برای این امر خط یر فراهم آورده از اهمیت بسزایی برخوردار است. بنابراین مساجد جایگاه والایی دارند، مسجد قلب طپنده شهرهای اسلامی است و مهمترین و بهترین مكانها برای مساجد فراهم شود. دین اسلام با ورود به ایران روح اسلامی را در كالبد بنای ایرانی دمید. این حقیقتی است كه تازه متو لد شده با وورد به ایران جایگاه روح بناها و زشتی (آتشكده ها و معابد زرتشتی) را گرفت. یعنی روح اسلامی در ظرف ایرانی جاری گردید. بسیاری از مساجد كه بر روی آتشكده ها و معابد بنا نشده بودند همان كالبد ایرانی خود را با روح اسلامی حفظ نمودند بنابراین هویت ایرانی درقالب مساجد بازنمایی كرد. این مقاله در پی آن است تا با رویكرد تحلیلی- توصیفی به بررسی معنایی حكمت در لغت و كنكاش حكمت اسلامی و نمود آن در هنر و معماری مساجد پردازد و ارتباط معنایی و محتوایی آنان در خصوص ماهیت تعریف حكمت اسلامی را از منظر مبانی و مفاهیم قابل بیان در معماری با روش استنتاجی، استخراج نماید. برای كشف این حكمت ابتدا به بررسی مفاهیم هنر مقدس باید پرداخت. و در پایان به ارتباط میان معماری و حكمت هنر اسلامی پرداخته خواهد شد.