تبيين افتراق اجتماعي - فضايي آسيب پذيري كلان شهر تهران در برابر زلزله

كاهش بحران و نیل به توسعۀ پایدار و جوامع تا ب آور نیازمن د شناخت و تبیین درستی از ماهیت و ابعاد چندگانۀ اجتماعی- فضایی آسیب پذیري جوامع و مكانها در برابر مخاطرات طبیعی (زلزله) می باشد. در این ارتباط، شواهد و مطالعات موجود نشان دهندة توزیع و تمركز آسی ب پذیري بیشتر در بین خانوارها و محلات جنوبی كلاشنهر تهران می باشد. مسئله اي كه نیازمند تحلیل و تبیین مناسبی براي هدایت سیاستهاي مدیریت بحران می باشد. از این رو، این پژوهش براي تببین مسئلۀ فو قالذكر، پاسخ به این سوال علمی را پی گرفته است كه : افتراق اجتماعی- فضایی آسیب پذیري كلانشهر تهران در برابر خطر زلزله چگونه قابل ت بیین می باشد؟ جهت تبیین تئوریك مسئله و پاسخ به سوال پژوهش، سه دیدگاه تبیین كنندة زیستی - فیزیكی، ساخت اجتماعی و تركیبی و نظریه هاي ذیل آنها شناسایی و تحلیل تطبیقی گردیدند. با محوریت دیدگاه دوم، چارچوب نظري و مدل مفهومی تبیین مسئلۀ تحقیق تدوین و بر اساس آن فرضیۀ پژوهش بدین شكل ارائه گردید كه : افتراق « پایگاه اقتصادي- اجتماعی » اجتماعی- فضایی آسیب پذیري با جدای یگزینی و سكونت خانوارهاي متفاوت از نظر در محلات مختلف ارتباط دارد . بطوریكه، خانوارهاي محلاتی كه از پایگاه اقتصادي - اجتماعی پایی ن تري برخوردارند، از میزان آسیب پذیري بالاتري برخوردارند. براي داوري تجربی فرضیۀ تحقیق, در چارچوب ابتدا از طریق روش ؛« خانوار در محله » استفاده گردید. لذا، با تعیین واحد تحلیل « همبستگی » و « مقایسه اي كوكران، حجم خانوارهاي نمونه بدست آمد؛ سپس با طبقه بندي محلات كلانشهر تهران در چهار طبقه و انتخاب تصادفی یك محله از هر طبقه؛ خانوارهاي نمونه به روش سیستماتیك به نسبت از محلات نمونه انتخاب شدند . داده هاي مورد نیاز نیز از طریق پرسشنامه هاي خانوار و برداشت میدانی، گردآوري و از طریق آمار ت وصیفی و استنباطی تحلیل گردیدند. یافته ها، چهار قشر (یا حوزه) اجتماعی بالا، متوسط بالا، متوسط پایین و پایین را بترتیب با میانگین پایگاه 72 و 84 نشان داد . در ادامه ،15 ، 75 ؛ و میانگین میزان آسی بپذیري 30 ،123 ،179 ، اجتماعی- اقتصادي 276 تحلیل واریانس یكطرفه با معنادار نشان دادن هر دو دسته میانگی نهاي فو قالذكر، ضمن تایین رابطۀ معكوس بین پایگاه و میزان آسیب پذیري، بیانگر جدای یگزینی اجتماعی- فضایی خانوارهاي مختلف شهر تهران و در نتیجه تمركز آسیب پذیري در بین اجتماعات محله اي جنوب شهر تهران م یباشد. بعلاوه، آزمون همبستگی پیرسون نیز 0- تایید دیگري را براي فرضیۀ تحقیق ارائه نمود. همچنین، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر / با ضریب 638 نیز مدل نظري بیانگر چگونگی رابطه و تاثیر عوامل پایگاه و محله را بر میزان آسی ب پذیري تایید نمود . نتیجه اینكه سیاستهاي مناسب پیشگیري از بحران، باید ابعاد و ماهیت اقتصادي- اجتماعی آسیب پذیري را در تعامل با ابعاد فیزیكی- فضایی آن مورد توجه قرار دهد.