محيط جغرافيايي و نقش آن در حفاظت و زنده سازي فرهنگ معماري بومي مناطق گرم و خشك

موقعیت اقلیمی ایران شرایطی را فراهم نموده كه گونه هاي مختلف فرهنگ معماري با توجه به میكروكلیماي هر منطقه را بوجودآورده است . سازگاري مناسب، اقتصادي بودن و...از جمله پارامترهایی است كه معماري سنتی متناسب با اقلیم هر منطقه را توجیه میكند . با توجه به پیشرفتهاي چشمگیرتكنولوژي معماري سنتی می تواند بعنوان یك تكنولوژي و فرهنگ مورد اعتماد در برخی از نقاط كشور بكار گرفته شود وبافت هاي سنتی بخصوص در مناطق گرم و حشك بهترین راندمان و كارایی را داشته باشد. بافت هاي قدیمی شهرها آثار گرانبهایی هستند كه نشانه فرهنگ ودانش معماري و شهرسازي بومی اند وبه عنوان جزئی ازهویت فرهنگی، اجتماعی هرقوم وكشورتلقی می شوند. این بافت هاي شهري دربر دارنده روح خلاق مردمی است كه طی سالیان طولانی آنها را برطبق اقلیم، سنن ،فرهنگ ونوع معیشت خود بوجود آورده اند. بافت هاي سنتی اندام هاي پویا وضروري شهرهاي توسعه یافته به شمار می روندكه با ظهور شیوه هاي نوین شهر سازي و آغاز ساخت و سازهاي مدرن و جدید ارتباط خود را با بافت هاي پیرامونی از دست داده و به تدریج دچار انزوا، تخریب، فرسودگی و...گشته اند .این بدان معنا نیست كه كاربري خود را ازدست داده باشند بلكه بافت هاي سنتی موجود در مناطق مختلف كشور به دلیل وجود محور تجارت و مبادلات اقتصادي جزء پر چمعیت ترین مناطق شهري اند .كه عموما"در دشت و یا دامنه كوههاي مشرف به دشتهاي گرم و خشك واقع گردیده اند وتحت وزش بادها وطوفان هاي مملو ازذرات شن وماسه از یك سو و فشردگی و باز شوندگی اجزاء مولكولی اجرام آنها تحت اثر تفاوت هاي معنی دار دماي شبانه روز سرزمین كویري و بیابانی از سوي دیگر به طور همیشگی در حال فرسایش و فرو ریزشند. در این مقاله با بررسی محیط جغرافیایی در بافت تاریخی – فرهنگی سمنان بعنوان یك الگوي پایلوت در مناطق خشك ، از میان زوایاي فراوان روش هاي حفاظت، آنچه را كه می تواند بدون نزدیك شدن به بنا وحفظ چشم انداز كافی در میكرو كلیماي منطقه دخالت بهنجار و هماهنگ با طبیعت نمود و با بهره گیري از عملكرد مضاعف قوانین طبیعی از طریق كنترل ظرفیت گرمایی اتمسفر حاكم بر اقلیم كوچك درمناطق داراي بافتهاي سنتی موجب بقاي بافت شده و با حفظ و پویایی دوباره ،مفهوم گسترده ترِحفظ ارزش هاي طبیعی و فرهنگی كه در درون این مناطق نهفته است را طرح می نمائیم. در نهایت راهكارهاي مناسب در بهره گیري ازمحیط جغرافیایی درحفظ فرهنگ معماري سنتی این مناطق با استفاده عناصرجغرافیایی به گونه اي مختصرمطرح می شود .كه باتوجه به سیاست هاي كلان حفاظت وزنده سازي فرهنگ بومی (معماري) ارائه تا برنامه ریزان ملی، منطقه اي وناحیه اي بتوانند با بهره گیري از آن نسبت به تدوین روشهاي طراحی مناسب، نیازهاي عملكردي را به طور همزمان مد نظر قرار دهند.