بررسي سامانه هاي كاركردي ، كالبدي و سازه اي در شكل گيري مساجد تاريخي شيراز

شناخت معماری مساجد از دو حیث واجد اهمیت است. در مقیاس كلان مطالعه معماری مساجد می تواند ارتباط فرهنگ اسلامی و نحوه اثر گذاری آن در شكل گیری این تمدن در محدوده جهان اسلام را آشكار سازد و در مقیاس خرد زمینه ساز آشنایی با متغیر های موجود در یك منطقه خاص و تأثیر مؤلفه های محیطی و فرهنگی آن منطقه در شكل گیری مساجد خواهد شد. در مورد شهر شیراز تا كنون به صورت موردی برخی از مساجد تاریخی آن مورد مطالعه قرار گرفته اند اما ارزیابی و سنجش تمام مساجد تاریخی به منظور كشف خطوط مشترك در طراحی آنها در طول زمان مورد بررسی قرار نگرفته است. آنچه مسلم است طراحی مساجد با توجه به متغیرهایی محیطی و فرهنگی علی رغم بسیاری از اشتراكات، در نقاط مختلف، مسیر خاص خود را پیموده است. به همین منظور برای بازشناسی معماری خاص مساجد شیراز لازم است مقدمتاً با مطالعاتی میدانی وجوه مشترك طراحی مساجد این خطه ارزیابی گردد. این وجوه ممكن است شاخصه خاص مساجد شیراز باشد یا اینكه در نقاط دیگر نیز كاربرد داشته باشد اما در مرحله اول این مقاله تلاش دارد تا با ارزیابی سه سامانه كاركردی،كالبدی و سازه ای وجوه مشترك شكل گیری مساجد شیراز را بررسی و استخراج نماید. مسلماً این یك ارزیابی اولیه است و شناخت عمیق تر مساجد مستلزم مطالعات تاریخی با مراجعه به متون تاریخی و ... است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مطالعات كتابخانه ای و میدانی از طریق مشاهده و مراجعه به نقشه ها و كروكی های موجود است. نتایج و یافته های تحقیق حاكی از وجود برخی قاعده مندی های مشترك در شكل گیری مساجد است كه در هر یك از سه سامانه مطرح می شوند و نشان می دهد در محدوده شهر شیراز مساجد تاریخی در طول زمان تابع رویه ای مشترك در شكل گیری بوده اند.این قاعده مندی های مشترك در دوازده مورد معرفی می شوند.