مراتب انديشه آزادي در تكامل بيداري اسلامي و هويت ملي ايران

اندیشه آزادي در دومین و چهارمین موج از بیداري اسلامی به مراتب و درجات خاص تأثیرگذار بوده است. این تأثیر در نهضت مشروطیت به صورت نظاممند كردن مشروطیت در كنار "جنبش عدالتخانه" صورت پذیرفته است؛ هر چند در اثر نفوذ فلسفههاي سیاسی غربی، اندیشه آزادي از عدالت و متون اسلامی جدا شده و در بستر دیگري افتاد، در سیر تكاملی اندیشه آزادي، انقلاب اسلامی قرار دارد كه اندیشه آزادي این بار در كنار نظریه "ولایت فقیه"، "مردم سالاري دینی" را رقم زده و متكاملتر از مشروطیت، نوعی "نظام مدنی دینی" درست نمود. این سیر تاریخی بخصوص از قرن گذشته تاكنون و از امروز تا افق تمدن جدید اسلامی، خط سیر تكاملی و متعالی را در حركت بیداري اسلامی نشان میدهد. مقالۀ حاضر این خط سیر تكاملی را در قالب "اندیشه تعالی" و آسیبشناسی آن را در ذیل تفكر و تمدن غرب در قالب "اندیشه ترقی" به بحث میگذارد.