نفس در مثنوي هاي سنايي

لازمه شناخت متون عرفانی، دستیابی به مفاهیم اصلی و كلدی این آثار است. اما از آن جایی كه این مفاهیم در سیر تاریخی خود همراه با تغییرات و تحولات بسیاری بوده و در هر دوره ای معانی و ترجمه های گوناگونی شده اند سهولت دسترسی به معنای كه موردنظر نویسنده و یا شاعر بوده است در بیشتر مواقع دشوار و حتی ناممكن گردیده است این امر باعث پدید آمدن شرح های مختلف بر این گونه آثار شده اما متاسفانه اكثر این شروح وحواشی تنها به پرداختن معنی واژگان اكتفا كرده و اگر هم نكته ای را توضیح داده اند فقط مخاطب را دچار سردرگمی های بیشتر كرده اند. گفتنی است كه معرفت نفس و خودشناسی از جمله مباحثی است كه در تاریخ باستان هم مطرح بوده اما توسع و گسترش آن در تاریخ اسلام اتفاق افتاده است.در این نوشتار سعی بر این بوده است كه بدانیم: 1. نظر سنایی در مورد نفس چیست؟ 2. دسته بندی هایی كه اواز نفس به كار برده بر چند نوع است؟ 3. دیدگاه سنایی در مورد نفس اماره كه مبحث اصلی این پژوهش است و ویژگی های آن چیست؟ 4. راه های ریاضت نفس و فواید تهذیب آن در نظر او كدامند؟ 5. تقابل نفس با عقل، علم، عشق و دل چگونه است؟ در فرجام نیز برخی از تركیبات نفس به هر دو صورت وصفی و اضافی ذكر شده است.