بررسي كيفيت شيميايي چاه نيمه هاي زابل با تاكيد بر عوامل طبيعي

دشت سیستان فروافتادگی تكتونیكی(گرابن) است كه در اواخر دوران سوم و اوائل دوران چهارم محل رسوبگذاری رودخانه هیرمند بوده است. كف دشت سیستان را بیشتر سنگهای دوران دوم و دوران سوم زمین شناسی تشكیل می دهد اما رسوبات دوران چهارم كه بیشتر از نوع رسوبات رودخانه ایی و دریاچه ایی است در آن دیده می شود. چاه نیمه ها گودی های طبیعی در جنوب سیستان و در فاصله 5 كیلومتری شهر زهك و 30 كیلومتری شهر زابل با وسعت 46 كیلومتر مربع قرار دارند حجم كل مخازن مربوط به چاه نیمه ها معادل 628 میلیون متر مكعب می باشد كه فقط 326 میلیون متر مكعب آن قابل استفاده در بخش كشاورزی می باشد. به منظور بررسی آب چاه نیمه ها از نتایج آنالیز شیمیایی سال 1381 و 1386 استفاده شده است. براساس ماتریس همبستگی، بیش از 50 درصد متغیرهای شیمیایی رابطه منفی با هدایت الكتریكی (EC) دارند. بیشترین همبستگی بین یونها مربوط به منیزیم-پتاسیم، كلر- پتاسیم و فلوئور-بیكربنات بترتیب به میزان 0/976، 0/971 و 0/967 می باشد .كمترین همبستگی مربوط به نیترات- پتاسیم و نیترات- منیزیم به میزان 0/951- می باشد. با توجه موقعیت نمونه ها در نمودار پایپر دو رخساره شیرین و شور مزه را می توان شناسایی نمود. بمنظور تعیین تیپ آب از رخساره های شیمیایی استفاده شده است. براین اساس تیپ غالب آب Ca-Mg-Cl و Na- Cl می باشد . سیر تكامل آب از تیپ سولفاته شروع و تمایل خود را برای رسیدن به تیپ كلروره (مناطق تخلیه ) نشان می دهد. این روند را بوضوح می توان با افزایش TDS نمونه های آب در قسمت مستطیل شكل نمودار دورو مشاهده نمود. همچنین در این نمودار، بجز نمونه مربوط به سال 1381 اغلب آبها در دسته كیفیت قابل قبول قرار می گیرند. باتوجه به تجمع نمونه ها در نمودار گیبس می توان نتیجه گرفت در طول دوره آماری كیفیت شیمیایی چاه نیمه ها كمتر تحت تاثیر واكن شهای آب- سنگ (هوازدگی تشكیلات زمین شناسی) و بیشتر تحت تاثیر تبخیر و تعرق می باشد. موقعیت نمونه ها مربوط به چاه نیمه ها و رودخانه سیستان نیز موید این مطلب می باشد. درتمامی نمونه ها اندیس های اشباع دولومیت از كلسیت بیشتر است این امر نشان از انحلال بیشتر كانی های دولومیتی نسبت به كلسیتی در طول مسیر حركت آب قبل از رسیدن به چاه نیمه دارد .