بررسي نقش نگهداري در عملكرد بندهاي اصلاحي

بندهای اصلاحی (Check Dams) سازه های كوچكی هستند كه به منظور كا هش شیب آبراهه، كاهش سرعت جریان و مهار فرسایش در آبراهه ها و با استفاده از مصالحی مانند چوب، سنگ و ملات و توریسنگ ساخته می شوند . این سازه ها در سطح گسترده ای در طرحهای حفاظت خاك و آبخیزداری توسط دستگاههای اجرایی در سالهای اخیر مورد استفاده قرار گرفته و بخش عمده ای از هزینه ها را به خود اختصاص داده است . عملكرد این سازه ها علاوه بر طراحی و اجرای صحیح، به نگهداری و مرمت آنها نیز بستگی دارد، موضوعی كه در شرایط فعلی برای آن اعتبار و جایگاهی وجود ندارد . بررسی منابع نشان می دهد كه بر اساس شرایط آب و هوایی و نوع ساز ه، دوره های معینی برای بازدید و انجام مرمت و نگهداری باید پیش بینی و اجرا شود . به طور مثال در یك سازه خشكه چین، چه بسا با قرار دادن یك سنگ جابجا شده در محل اولیه خود، از خرابی آن جلوگیری شود . در این مقاله ضمن بررسی منابع، اهمیت نگهداری شرایط و دوره های زم انی توصیه شده برای بازدیدهای دوره ای و نگهداری ارائه می گردد . همچنین نتایج بررسی های میدانی، در دوره های زمانی مختلف، برای بعضی از حوزه هایی كه قبلاً عملیات اجرایی بندهای اصلاحی در تنوع های مختلف در آن اجرا شده است ( زیر ح وزه گوش و بهره از حوزه سد كارده و حوزه دشت از سرشاخه های حوزه سد گلستان در خراسان شمالی )، در خصوص مشكلات به وجود آمده برای این سازه ها در اثر عدم وجود برنامه بازدیدهای دوره ای منظم و عدم مرمت و نگهداری سازه ها، ارائه می شود. بر اساس نتایج بررسی منابع و بررسی های میدانی توصیه هایی برای بازد یدهای دوره ای و مرمت و نگهداری بندهای اصلاحی و در راستای بهبود عملكرد آنها ارائه می گردد.