مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري

Abstract :

“Kırım” adını yeni izah teşebbüslerinden, F. H. Hartahay ve V. H. Kondaraki’nin açıklamalarını reddeden, Prof. V. D. Smirnov’un “büyük bir olasılıkla” ibaresini kullanarak 1897 yılında yaptığı izahattan beri haberim yok. Onunla aynı görüşü paylaşanlardan biri olan A. Ya. Garkavi’ye göre; Kırım “hendek” [ров] demektir. Ne Garkavi ne de Smirnov kullandıkları kaynakları zikretmemektedirler. Kuşkusuz her ikisi de, bunu L. Budagov’un 1871 yılında neşredilen “Türk Dili Sözlüğü”nün II. cildinden almışlardır. “Kırım”, ismin aslı “Krım”, kelimesine en son “çukur, kuyu [яма] ve siper, mevzi [окоп]” anlamları eklenmiştir (Bud. Sl. II, 51). Bunlar XIV. yüzyıl Orta Asya Türk edebiyatının eserlerinden olan Rabguzî’nin “Сказания о Пророках” [Kısasü’l- Enbiya] adlı yapıtının 1868 yılı Kazan baskısından iktibastır (s. 423). En geç tarihli yazma esas alınarak hazırlanan bu baskıda, bizim ilgilendiğimiz kelime, ilk seferinde Arap alfabesi ile “K” harfinden sonra “ı” harfi kullanılarak “Kırım” şeklinde yazılmış; daha sonra ise bu “ı” harfi kullanılmadan “Krım” biçiminde telif edilmiştir. İşaret edilen ikinci okunuş, “ı” harfi olmadan, N. İ. İlminskiy’de bulunan bu eserin eski elyazmasında mevcuttur ve burada bir değil iki telaffuzu bulunmaktadır: “Kırım” ve “Karım”. Eğer ikinci telaffuz “Karım”ın doğru olduğu kabul edilirse, doğal olarak şehir ve yarımadayı niteleyen “Krım” kelimesi ile “çukur, kuyu [яма], siper, mevzi [окоп], hendek [ров]” anlamındaki “Karım” sözcüğü birbirinden ayrılır ve onların özdeşleştirilmesinden vazgeçilir.