آوانگاري :
al-mujaz fi-t tibb
مولف :
ابن نفيس، علي بن ابي الحزم، 607- 687هـ. ق. ebn-e nafis, 'ali ebn-e ab-el-hazm (1211- 1289)
تاريخ تاليف :
قرن 7هـ. ق.
تاريخ كتابت :
[قرن 12هـ. ق.]
آغاز :
قال الشيخ الحبر الكامل العامل علي بن ابي الحزم القرشي المتطبب ... قد رتبتُ هذا الكتاب في اربعة فنون
انجام :
(ناقص) و لو كان الغذا ما فيها من الاجزاء اللحمية لزوماً إن يحصل التغذيه و التقويه يتناول هذا القدر ...
مجموعه ها :
British Library
شماره مدرك در مجموعه :
34259-34260
اشياي مرتبط :
ميكروفيش , نسخه الكترونيكي
شناسه هاي افزوده - جزئيات :
سرعنوان هاي موضوعي :
داروشناسي -- متون قديمي تا قرن 14 , پزشكي سنتي -- متون قديمي تا قرن 14 , پزشكي اسلامي -- متون قديمي تا قرن 14
سرعنوان هاي موضوعي - جزئيات :
اصطلاحات موضوعي :
طب، اصول طب، ادويه مفرده، ادويه مركبه، امراض، امراض العامه، بيماري هاي اندام ها، قرابادين، تركيب دارو، كليات پزشكي، درمان
اصطلاحات موضوعي - جزئيات :
حقوق نسخه :
مالك حقوقي (خريداري نسخه ديجيتال)
توضيحات نقص نسخه :
انتهاي نسخه، افتادگي دارد.
سرگذشت مولف :
«ابن نفيس»، ابوالحسن (ابوالعلاء) علاء الدين علي بن ابي الحزم، ابن نفيس قرشي، پزشك مشهور دمشقي و كاشف گردش ريوي خون است كه در ادب ، منطق ، فلسفه و علوم ديني نيز دستي قوي داشت. در منابع، به تاريخ تولد ابن نفيس اشاره نشده است، اما با توجه به تاريخ درگذشت او در سال 687 ق، مي‌توان گفت در حدود سال 607 ق، زاده شده باشد. به هرحال، ابن نفيس در دمشق رشد يافت و نزد كساني چون ابن نحاس به تحصيل نحو و در بيمارستان نوري نزد عمران اسرائيلي به تحصيل طب پرداخت، اما برجسته‌ترين استاد او در طب مهذب الدين دخوار است كه ابن ابي اصيبعه نيز خود نزد وي شاگردي كرده است. با توجه به تاريخ تولد و درگذشت ابن ابي اصيبعه كه هم عصري و تقريبا همسالي او را با ابن نفيس نشان مي‌دهد، دور نيست كه وي با ابن نفيس در مجلس اين استاد مشهور همدرس بوده باشد. ابن نفيس پس از تحصيل طب در دمشق، به قاهره رفت و به گفته اسنوي در بيمارستان منصوري به تدريس پرداخت. غليونجي حدس زده كه او احتمالا در فاصله سال‌هاي 633 و 636 ق، همراه با ابن ابي اصيبعه به مصر رفته است، اما اگر اين همراهي درست باشد، با توجه به آنكه ابن ابي اصيبعه در ربيع الاول 634، به صرخد رفته و در آنجا مقام گزيده است، مي‌بايست آن دو پيش از آن تاريخ، به مصر رفته باشند. از سوي ديگر، از آنجا كه بيمارستان منصوري قاهره در 684 ق، به دست المنصور سيف الدين قلاوون تاسيس شد، برخلاف آنچه از روايت اسنوي مستفاد ميشود، وقتي ابن نفيس بدانجا رسيد، هنوز بيمارستان مذكور ساخته نشده بود كه وي در آنجا مقام گزيند. در آن روزگار، سلطان بيبرس بند قداري بر مصر فرمان مي‌راند و ابن نفيس مي‌بايست در بيمارستان ناصري به تدريس پرداخته باشد.
ابن نفيس همچنين در مدرسه مسروريه قاهره به تدريس فقه پرداخت. گفته‌اند كه وي چندان به تدريس علاقه داشت كه شب و روز نمي‌شناخت و افزون بر مدرسه و بيمارستان، در خانه نيز مجالس درس تشكيل مي‌داد و برخي از علماي عصر به محضرش مي‌شتافتند. از جمله شاگردان او بايد از صفي ابوالفتح مسيحي، سديد دمياطي، ابوالفرج اسكندري ، ابوالفرج ابن قف و ابن ابي حليقه رئيس الاطباء نام برد. ابن نفيس، سرانجام به دنبال چند روز بيماري در قاهره درگذشت و شاگردش صفي ابوالفتح مسيحي در رثايش شعر سرود. وي اموال بسياري بر جاي گذارد و چون زن و فرزندي نداشت، املاك و كتابخانه خود را وقف بيمارستان منصوري كرد. ابن نفيس يكي از برجسته‌ترين دانشمنداني است كه با پديد آوردن آثاري نام خود را در تاريخ پزشكي فرهنگ اسلامي بلندآوازه ساخت. افزون بر آن در فقه و اصول ، حديث ، منطق و ادب نيز فضلي تمام داشت. ابن نحاس، دانش او را در نحو ستوده؛ چنان كه در اين فن، رواياتي از او بر جاي مانده است. ابن فضل الله كه او را علامه روزگار و پدر همه علوم خوانده، يادآور شده است كه ابن نفيس در منطق به شيوه متقدمان تمايل داشت و در طب با جالينوس مخالفت مي‌ورزيد. با آنكه او را پيشواي پزشكان خوانده‌اند و از آثار او برمي آيد كه در فنون پزشكي و جراحي چيره دست و صاحب سبك بوده است، گفته‌اند كه در مداواي بيماران مهارت نداشت و به تجويز غذا بيش از دارو و از داروها به مفردات بيشتر مي‌پرداخت. سبكي و ابن قاضي شهبه، او را در زمره فقيهان شافعي ياد كرده و به گونه‌اي مبالغه آميز، در علاج بيماران از ابن سينا ماهرترش دانسته‌اند. آنچه در سده اخير، موجب شهرت ابن نفيس و توجه دانشمندان به وي شده، آگاهي او از گردش ريوي يا گردش كوچك خون است كه نشان مي‌دهد بايد در انتساب اين كشف به ميگل سروتو كه در سده 16 م- سه سده پس از ابن نفيس- مي‌زيسته است، ترديد كرد. نخستين بار يك دانشجوي مصري دانشكده پزشكي فرايبورگ آلمان، به نام محيي الدين تطاوي (1896- 1945 م) در كتابخانه برلين به نسخه‌اي از شرح تشريح القانون ابن نفيس دست يافت كه اين نظريه در آن مطرح شده بود. تطاوي رساله دكتراي خود را با عنوان «گردش ريوي خون از نظر نفيس قرشي» بر اساس اين كتاب تهيه كرد كه بحث‌هاي بسيار برانگيخت (ويكي فقه، مدخل «ابن نفيس»).
ابن نفيس را بايد كاشف گردش كوچك خون (گردش ريوى) دانست و دنياى غرب به اشتباه نام ويليام هاروى را كه حدود 4 قرن بعد از وى مىزيسته بجاى او در منابع علمى نوشتهاند (هاروى 1578 تا 1657 ميلادى مىزيسته است و دسترسى او به ترجمه كتاب شرح تشريح قانون كه توسط استادش آلپاكو صورت گرفته قطعى است و جاى ترديدى وجود ندارد) (شرح تشريح القانون، ص 3، نرم افزار كتابخانه جامع طب 1.5).
نام هاي ديگر مولف :
ابن نفيس علاءالدين ابوالحسن على بن ابى الحزم قرشى (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج5، ص: 3754)
ابن نفيس قرشي
علاء الدين أبى الحزم القرشى
آثار ديگر مولف :
برخي از شروح مفصل ابن نفيس كه خود شامل چند بخش است، هريك كتب مستقل به شمار آمده و بعضي از آثار ديگر او به چند نام شهرت يافته است و نويسندگان متقدم يا متاخر، آنها را آثار جداگانه شمرده‌اند:
1. رساله در اوجاع الاطفال؛
2. بغية الطالبين و حجة المتطببين؛
3. بغية الفطن من علم البدن ؛
4. تشريح الاعضاء المفرده؛
5. التعليق علي كتاب الاوبئة بقراط؛
6. تقاسيم العلل و اسباب الامراض؛
7. ثمار المسائل ؛
8. جامع الدقائق من الطب ؛
9. الرسالة الكاملية في السير النبوية؛
10. رقائق الحلل في دقائق الحيل ؛
11. الشافي ؛
12. الشامل ؛
13. شرح ابيديميا لبقراط؛
14. شرح الاسباب و العلامات؛
15. شرح اشارات ابن سينا؛
16. شرح تشريح جالينوس؛
17. شرح تشريح قانون؛
18. شرح تقدمة المعرفة بقراط؛
19. شرح التنبيه ابواسحاق شيرازي؛
20. شرح طبيعة الانسان بقراط؛
21. شرح الفصوص ابوالعلاء صاعد؛
22. شرح فصول بقراط؛
23. شرح القانون ابن‌سينا؛
24. شرح مسائل في الطب حنين بن اسحاق؛
25. شرح الهداية؛
26. طريق الفصاحة؛
27. المباحث القانونية؛
28. مبادئ الطب؛
29. المختار من الاغذية؛
30. المختصر في علم اصول الحديث؛
31. مختصر في المنطق؛
32. مفتاح الشفاء؛
33. رسالة في منافع الاعضاء؛
34. المواليد الثلاثة؛
35. الموجز؛
36. المهذب في الكحل؛
37. كتاب النبات من الادوية المركبة؛
38. مقاله‌اي در نبض؛
39. رساله‌اي در ورم؛
40. الورياقت (سجادي، دايره المعارف بزرگ اسلامي، مدخل «ابن نفيس»).
ساير آثار ابن نفيس عبارتند از:
ﺍﻟﻤﻬﺬﺏ ﻓﻲ ﻃﺐ ﺍﻟﻌﻴﻦ، - ، - ، ﺝ32، ﺹ627 (فنخا، ج 35، ص 122)
انگيزه تاليف اثر :
اين كتاب منتخبي از كتاب قانون ابن سينا است. ابن سينا، انگيزه اش را از تاليف كتاب قانون چنين بيان مي‌كند: فقد التمس مني بعض خلص اخواني و من يلزمني اسعافه بما يسمح به و سعي ان اصنف في الطب كتابا مشتملا علي قوانينه الكلية و الجزئية اشتمالا يجمع الي الشرح الاختصار و الي ايفاء الاكثر حقه من البيان الايجاز فاسعفته بذلك (ويكي فقه، مدخل «القانون في الطب»).
معرفي اجمالي اثر :
رساله مختصر و معروفى درپزشكى است شامل امهات مطالب اين فن، منتخبى ازكتاب (قانون) ابن سينا همراه با اضافات لازم، شامل چهار فن بدين شرح: الفن الاول: فى القواعد الكليه الطبيه، الفن الثانى: فى الادويه المفرده المركبه، الفن الثالث: فى امراض الاعضاء، الفن الرابع: فى الامراض العامه (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج5، ص: 3754).
شيخ الرئيس ابى على حسين بن عبدالله معروف به ابن سينا متوفى 428 ه-. ق. كتاب معتبرى در پزشكى نگاشته است بنام- القانون- اين كتاب را ابن نفيس، على بن الحزم قرشى علاء الدين دمشقى طبيب متوفى 687 ه-. ق. خلاصه نموده است و بنام موجز القانون، موسوم مى باشد كه همين كتاب موجود است و تنها در هند، هفت مرتبه چاپ شده است، شامل چهار فن 1- درقواعد جزئى طب يعنى قوانين علمى و عملى آن بطور كلى 2- در ادويه و اغذيه مفرده و مركبه 3- درامراض مختصه به هر عضو خاص و علامات و علل و معالجات آن 4- در بيماريهائى كه خاص عضوى نيست و در اسباب و نشانها و معالجه آنها از طريق دارو و غذا (فاضل). اين كتاب، كوتاه شده قانون ابن سينا است و در چهار فن. او در باب دوم از فن دوم، نام داروها را به حروف ابجد (نه ابتث) مرتب كرده است. چلبى اين كتاب را در كشف الظنون مى ستايد و شرحها و ترجمه هايش را ياد مى كند، سركيس در معجم المطبوعات ص 268 و مشار در مطبوعات عربى ص 934 شمارى از چاپهايش را ياد كرده اند. ترجمه هاى فارسى آن در ذريعه ج 3 ش 8845 ديده مى شود (علينقى منزوى). اين كتاب، گزيده اي از كتاب- القانون فى الطب- تأليف شيخ الرئيس ابى على حسين بن عبدالله معروف بن ابن سينا متوفى 428 ه-. ق، شامل چهار فن 1- در قواعد كلى و جزئى مشتمل بر دو جمله: فن دوم در دو جمله 1- احكام ادويه و اغذيه مفرده در دو باب 2- در ادويه مركبه در 2 باب. فن سوم در امراض مختصه بهر عضوى. فن چهارم در امراض كه بعضوى اختصاص ندارد در شش باب (فاضل) (همان، ج5، ص: 3755).
ابن نفيس علاءالدين ابوالحسن على بن ابى الحزم قرشى (شهركى در ورارود) م 677 قانون شيخ رئيس را گزين كرده و «موجز» نوشت و دانشمندانى چند بر آن گزارش نوشتند كه نسخه پاره اى از آنها هست:
1- ابو اسحق ابراهيم بن محمد سويدى م 690 (چلبى).
2- سديد الدين كازرونى سديدى در 745 بنام مغنى. او شاگرد برهان الدين عبرى حسينى بوده است (ش 526 مجلس و 105- 107 طوس و ص 207 قنواتى).
3- جمال (شمس) الدين محمد بن محمد اقسرائى م 779 بنام حل الموجز (ش 526 مجلس و 37 طوس و ص 206 و 208 قنواتى و ص 32 مخطوطات الموصل).
4- ابو عبدالله فضل براى امير زاده محمد سلطان بسال 813 در سمرقند (ش 74 طوس).
5- برهان الدين نفيس كرمانى در 841 (ش 1/ 444 اين كتابخانه و قنواتى ص 208 و ش 512 مجلس).
6- احمد بن ابراهيم حلبى م 971.
7- ابى المبارك محمد نزديك 925 (قنواتى ص 208).
8- محمود بن محمد (احمد) امشاطى حنفى (810) بنام منجز بدستور قاضى القضاه حنفى (قنواتى ص 208- كشف الظنون).
موجز را مصلح الدين بن شعبان سرورى م 869 و احمد بن كمال پزشك دارالشفاى ادرنه براى سليمان پاشا وزير سليمان در روزگار منلاسنان رئيس الاطباء بتركى درآوردند (چلبى) و به عربى نيز درآمده است (قنواتى ص 207).
چلبى در كشف الظنون از گزارش شيخ شهاب بن محمد ايجى بلبلى براى شاه محمود مظفرى ياد نمود و قنواتى دوازده گزارش برشمرد كه نسخه اى از آنها هست (ص 208). (همان، ج5، ص: 3754).
الموجز، شرح مختصر قانون ابن‌سينا، يكي از مشهورترين آثار ابن‌نفيس كه رواج بسيار يافت و افزون بر 10 شرح بر آن نوشتهاند. معروف‌ترين اين شروح، شرح سديدالدين كازروني با عنوان المغني في شرح الموجز و شرح برهان‌الدين نفيس ابن‌عوض كرماني و شرح محمود بن احمد امشاطي است (اسكندر، ابن‌عوض كرماني و شرح محمود بن احمد امشاطي است). الموجز و شروح آن به فارسي و عربي بارها در ايران و هند چاپ شده است. اين كتاب كه منهاج القانون نيز خوانده شده، شامل 4 باب در اصول طب، غذاها و داروهاي مفرد و مركب، بيماري اندامها و ساير بيماريها و علل و علامات و درمان آنهاست. كتاب الموجز به تركي و عبري نيز ترجمه شده است (سجادي، دايره المعارف بزرگ اسلامي، مدخل «ابن نفيس»).
تحليل موضوعي اثر :
مختصرى است از كتاب «القانون» ابن سينا باافزودگيها در چهارفن بااين عناوين: الفن الاول: فى القواعد الكليه الطبيه. الفن الثانى: فى الادويه المفرده و المركبه. الفن الثالث: فى أمراض الاعضاء. الفن الرابع: فى الامراض العامه (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج5، ص: 3755)
ارزيابي محتوايي اثر :
كتاب قانون تأليف ابن سينا از كتب مهمى است كه در طب نوشته شده است. رئيس الحكماء ابوالحسن علاءالدين معروف به «ابن نفيس» آن را مختصر كرده است.
ابن نفيس، در فنون مختلف، خاصه در پزشكي، آثار متعددي پديد آورد كه نسخ بيشتر آنها اكنون در دست است. آثار او در پزشكي، غالبا شامل شرح برخي از كتب بقراط و جالينوس و مفصل تر از همه، آثار ابن سيناست و هم ازاين رو كه عنايت بسيار به آثار ابن سينا داشت، او را ابن سيناي دوم لقب داده‌اند (ويكي فقه، مدخل «ابن نفيس»).
فهرست مندرجات :
نسخه كامل اين كتاب شامل چهار فن بدين شرح است:
الفن الاول: فى القواعد الكليه الطبيه،
الفن الثانى: فى الادويه المفرده المركبه،
الفن الثالث: فى امراض الاعضاء،
الفن الرابع: فى الامراض العامه.
كمبود در اصل اثر :
نسخه شامل بخشي از كتاب «الموجز في الطب» است و كمبود دارد.
منابع مورد استناد در تاليف اثر :
اين كتاب منتخبي از كتاب قانون ابن سينا و برگرفته از آن است.
چاپ و تصحيح اثر :
نسخه هاي ديگر اثر با مشخصات زير چاپ و يا تصحيح شده است:
موجز در لكهنو در 1294 و 1302 و 1324 و در دهلى با حواشى محمد عبدالرزاق در 1905 و در كلكته در 1244 بچاپ رسيد (ش 120 خطى و 24 چاپى طوسى و ص 207 قنواتى). (محمد تقى دانش پژوه) (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج5، ص: 3755)
چاپ: كلكته، 214 ص، 1244 ق؛ طهران، سنگى، 1283، رحلى، بدون شماره صفحه؛ قاهره، 1407 قمرى، باتحقيق دكتر سلمان قطايه به چاپ رسيده است (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج5، ص: 3756).
كلكته، 214ص، 1244ق و 1322؛ طهران، سنگي، 1283، رحلي، بدون شماره صفحه؛ انظر المعجم ص/269, سال چاپ: 1407قمريباتحقيق دكتر سلمان قطايه به چاپ رسيده است., سال چاپ: 1889ميلادي, سال چاپ: 1988ميلادي, سال چاپ: 1406قمري, سال چاپ: 1311قمري ناشر: نامي تحت اداره قطب الدين احمد لكهنويتاريخ: 1311ق مطابق با 1893م., سال چاپ: 1905ميلادي ناشر: مجتباييبه اهتمام: محمد عبدالاحد مدير محترم مطبعه مجتبايي., سال چاپ: 1288قمري ناشر: نولكشورتاريخ: رمضان 1288ق برابر با دسمبر 1871., سال چاپ: 1390شمسي2011م.,اين كتاب در 1244ق. و 1283ق. به صورت سنگي و در سال 1407ق. چاپ شده است.,كلكته، 214ص، 1244ق و 1322؛ طهران، سنگي، 1283، رحلي، بدون شماره صفحه؛ انظر المعجم ص/269,كلكته، 214ص، 1244ق و 1322؛ طهران، سنگي، 1283، رحلي، بدون شماره صفحه؛ انظر المعجم ص/269,اين كتاب در 1244ق. و1283ق. به صورت سنگي و در سال 1407ق. چاپ شده است (فهرستگان نسخ خطي).
نسخه هاي ديگر اثر :
13220. تهران؛ ملك؛ شماره نسخه: 6239
خط: نسخ، كاتب: مسعود بن محمد بن محمد، تا: سه شنبه جمادى الاول 772 ق، جا: اصفهان (مدرسه صفويه)؛ عنوان و نشان شنگرف، پنج برگ آغاز وصالى شده، با حواشى با مهر بيضى محمد حسن،؛ كاغذ: كاغذ دولت آبادى، جلد: ميشن قهوه اى ضربى، تعداد صفحات: 149 برگ، 17 سطر، اندازه: 3/ 15* 5/ 23 سم [ملك- ف: 1- 556]
13221. قم؛ مركز احياء ميراث اسلامى؛ شماره نسخه: 1/ 1062
آغاز نسخه: قال الشيخ الامام الحبر ... قدر رتبت هذا الكتاب على أربعه فنون، الاول فى قواعد جزئى الطب اعنى علميه و عمليه.؛ انجام نسخه: و استعملوا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور.
خط: نسخ، كاتب: نظام بن على، تا: شعبان 786 ق؛ جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات:، 1 پ- 96 پ، 27 سطر، اندازه: 25* 5/ 15 سم [مركز احياء: ف: 3- 292]
13222. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 107
آغاز نسخه: يابس فى الثانيه مفتح قابض و يدر البول و الطمت و يسهل الصفراء و عصارته رديه للمعده و نافعه لليرقان؛ انجام نسخه: فاذا لم تجد كل قوه مطلوبها تأذيب و انقبضت فلا تقبل النفس على الشراب كل القبول و لا تتصرف فيه التصريف الواجب ...
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 8، جا:؛ افتادگيها: آغاز وانجام؛ عناوين به شنگرف، تصحيح شده با حاشيه نويسى مختصر، برخى از برگها جابجا شده است؛ جلد: بدون جلد، تعداد صفحات: 180 برگ، 17 سطر، اندازه: 14* 18 سم [مدرسه صدر بازار اصفهان: ف: 1- 81]
13223. تهران؛ ملى ايران؛ شماره نسخه: 1511
آغاز نسخه: بسمله، رب يسر ف قال الشيخ الامام العلامه علاء الدين ابوالحسن على بن ابى الحرم.؛ انجام نسخه: حامدين لله و مصلين على خير رسله محمد و آله و عترته.
خط: نسخ، كاتب: احمد، تا: قرن 8، جا: مدرسه كامليه؛ افتادگيها: آغاز؛ ساده، سر فصلها با مركب قرمز، روى پاره اى از كلمات و عبارات با مركب قرمز خط كشى شده، آخر نسخه چند صفحه حاوى اشعار و چند نسخه دارو. 691/ م؛ كاغذ: سمرقندى، جلد: ميشن مشكى، مقوائى، ترنج و نيم- ترنج و چهار گوشه دار، 175* 250، تعداد صفحات: 167 برگ، 21 سطر كامل سطر، اندازه: 125* 185 سم [ملى ايران: ف: 10- 9]
13224. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 6230
خط: نسخ معرب، بى كاتب، تا: قرن 8، جا:؛ افتادگيها: آغاز وانجام؛ در آغاز و انجام افتاده دارد.
نسخه اصلاح شده و نسخه بدلها و اصلاحات در حواشى آن ضبط است.
عناوين شنگرف و آب طلائى.
180 برگ
شماره ثبت قديم: 66861 جديد: 6209؛ كاغذ: سمرقندى ضخيم شكرى رنگ، جلد: تيماجى قرمز، تعداد صفحات: 360 صفحه، 15 سطر سطر، قطع: وزيرى، اندازه: 16* 23 سم [شورا: ف: 19- 204]
13225. قم؛ مرعشى؛ شماره نسخه: 9800
انجام نسخه: افتاده: صفه الكلب، الكلب حاله كالجذام
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 8، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ روى برگ اول تملك محمود طباطبائى بتاريخ صفر 1294 با مهر بيضوى «العبد المذنب محمود الطباطبائى» ديده ميشود؛ جلد: تيماج مشكى بدون مقوا، تعداد صفحات: 96 برگ، 23 سطر، اندازه: 5/ 20* 10 سم [مرعشى: ف: 25- 132]
13226. مشهد؛ دانشكده الهيات مشهد؛ شماره نسخه: 639
خط: نسخ، بى كاتب، تا: 16 ربيع الاول 826 ق؛ جلد: تيماج قهوه اى ضربى دار، تعداد صفحات: 78 برگ، 25 سطرى 12/ 5* 19/ 5 س سطر، اندازه: 18* 5/ 26 سم [الهيات مشهد: ف: 1- 586]
13227. تهران؛ ملك؛ شماره نسخه: 4477
تنها مبحث تشريح است؛ خط: نسخ، كاتب: قطب طبيب، محمد بن محمد، تا: پنجشنبه 27 ذى حجه 833 ق؛ عنوان و نشان شنگرف، با مهر شمس الدين محمد بن اسماعيل حسينى در 1234؛ كاغذ: كاغذ ترمه، جلد: ميشن سياه پاره شده، تعداد صفحات: 69 برگ، 39 سطر، اندازه: 3/ 18* 8/ 26 سم [ملك- ف: 1- 309]
13228. قم؛ مرعشى؛ شماره نسخه: 2225
آغاز نسخه: افتاده: النوم يرطب بافراد فيبرد و اذا وجه النوم خلاء برد بانحلال الروح.؛ انجام نسخه: و استعملوا دواء مأنوس و غيره من العلاج المذكوره، و من ههنا فلنختم الكتاب حامدين لله ..
خط: نسخ، كاتب: كاتبى، امير بن محمد، تا: نيمه رجب 842 ق، جا:؛ افتادگيها: آغاز؛ عناوين شنگرف، در حاشيه تصحيح شده و بچند خط حاشيه نويسى دارد، در آغاز و اواسط كتاب افتاده دارد، تاريخ ولادتها و يادداشتهائى در برگ آخر ديده مى شود.؛ جلد: مقوائى عطف پارچه، تعداد صفحات: 187 برگ، 15 سطر، اندازه: 16* 5/ 10 سم [مرعشى: ف: 6- 214]
13229. شيراز؛ مير (دكتر)؛ شماره نسخه: 25
كاتب: معين كاشانى، عبدالرزاق بن محمد، تا: رمضان 843 ق، جا: سمرقند؛؛ [نشريه: 5- 284]
13230. موصل؛ مدرسه المحمودين (ضمن مكتبه الاقاف العامه)؛ شماره نسخه: 25
كاتب: محمد بن الجندى، تا: 867 ق؛ تعداد صفحات: 159 برگ،، اندازه: 15* 18 سم [الاوقاف العامه- موصل: 8- 339]
13231. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 1/ 6264
خط: نستعليق، كاتب: انصارى، خليل الله بن انسى، تا: 871 ق؛ بخط نستعليق روشن؛ كاغذ: تركى شكرى، جلد: تيماجى قرمز مندرس، تعداد صفحات:، 2- 161، 15 سطر سطر، قطع: رقعى، اندازه: 13* 19 سم [شورا: ف: 19- 233]
13232. اصفهان؛ دانشگاه اصفهان؛ شماره نسخه: 124
آغاز نسخه: افتاده: «و كثره اللحم للرطوبه و الحراره و كثره السمين و الشحم للرطوبه و البرد و ثالثها الشعر فكثرته و غلظته و جعودته و سواده للحراه».؛ انجام نسخه: افتاده: «الثقل الدائم فى الرأس و اللسان ... و كدوره الحواس و سلامه باقى الاعضاء و أما ...».
خط: نسخ، بى كاتب، تا: سده هشتم يا نهمقرن 9، جا:؛ افتادگيها: آغاز وانجام؛ (5784)، عناوين به شنگرف تصحيح شده با حاشيه نويسى مختصر، نسخه رطوبت ديده است. از آغاز و انجام افتاده.؛ جلد: تيماج مشكى ضربى، تعداد صفحات: 41 برگ، 19 سطر سطر، اندازه: 14* 17 سم [دانشگاه اصفهان: ف: 1- 92]
13233. قم؛ مرعشى؛ شماره نسخه: 9912
انجام نسخه: افتاده: فاذا فرغ مت الماء فلا يحبسن عن علاجه
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 9، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عناوين و نشانيها شنگرف، در حاشيه تصحيح شده و حاشيه نويسى دارد، قبل از كتاب پنج برگ داراى فوايد متفرقه و تملك ملك على بن محمد بن حيدر مى باشد؛ جلد: تيماج قهوه اى، تعداد صفحات: 152 برگ، 16 سطر، اندازه: 5/ 15* 5/ 11 سم [مرعشى: ف: 25- 201]
13234. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1816
آغاز نسخه: بسمله، قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل ... قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب.؛ انجام نسخه: واستعلموا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور و من هيهنا فلنختم الكتاب حامدا لله ... و آله اجمعين.
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 9؛ عناوين به شنگرف، اوراق معلق به حواشى، ظهر ورق اول مطالبى در همين موضوع و طب فهرست مطالب و ياداشت تملك عبدالكريم بن عبدالوكيل.؛ واقف: سعيد طباطبائى، تاريخ وقف: 1332؛ كاغذ: نخودى آهار مهره وصالى شده و رطوبت رسيده، جلد: تيماج عنابى، تعداد صفحات: 140 برگ، 19 سطر، اندازه: 18* 15 سم [جامع گوهرشاد: ف: 5- 229]
13235. مونيخ؛ كتابخانه شهر مونيخ؛ شماره نسخه: 1/ 826
خط: نسخ، كاتب: رمال حسن، تا: 14 جمادى الاول 903 ق، جا: قسطنطنيه؛؛، قطع: بغلى [نشريه: 9- 336]
13236. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 2448- 128/ 13
آغاز نسخه: بسمله قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل علاء الدين على بن ابى الحزم القريشى المتطيب قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب اعنى علميه وعمليه؛ انجام نسخه: وكان تدبيرهم واحدا واستعملوا دواء جالينوس وغيره من العلاج المذكوره ومن هاهنا فليختم الكتاب حامدا لله ومصليا على خير خلقه محمد وآله واصحابه اجمعين.
خط: نسخ، بى كاتب، تا: 922 ق؛ بعد از پايان كتاب، چند صفحه به فارسى درانواع وخواص شرابها وچند صفحه به عربى درخواص برخى ادويه مركبه به نقل از شرح سديدى كازرونى نقل شده است.؛ جلد: تيماج قهوه اى، تعداد صفحات: 232 برگ، 13- 15 سطر، اندازه: 13* 19 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4715]
13237. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 1/ 6370
خط: شكسته نستعليق، بى كاتب، تا: 957 ق، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ كاغذ: هندى، جلد: گالينگور ارده اى عطف و حاشيه تيماج قرمز، تعداد صفحات: 47 صفحه، 2- 49، سطر، قطع: خشتى [شورا: ف: 19- 62]
13238. موصل؛ مدرسه الاحمديه (ضمن مكتبه الاوقاف العامه)؛ شماره نسخه: 19/ 20
كاتب: مؤيد بن سالك الدر محمد، تا: 966 ق، جا: كرمان؛؛ تعداد صفحات: 683 برگ،، اندازه: 17* 12 سم [الاوقاف العامه- موصل: 5- 213]
13239. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 6481- 31/ 33
آغاز نسخه: بسمله قال الشيخ الامام الرئيس الحكماء ابوالحسن علاء الدين على بن ابى الحزم القريشى المتطيب .. قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب اعنى علميه وعمليه بقول كلى؛ انجام نسخه: وكان تدبيرهم واحدا وفاستعملوا دواء جالينوس وغيره من العلاج المذكوروالله الشافعى والموفق.
خط: نسخ، بى كاتب، تا: صفحه آخر د رصفر (نسخه جديد تر است) 970 ق؛ عناوين شنگرف، با حواشى بسيار بنقل از شروح وكتابهاى طبى ديگر درحاشيه تصحيح دارد، دراول نسخه تملك محمد قلى طبيب نخجوانى با مهر وى؛ جلد: تيماج مشكى مجدول باترنج وسرترنج، تعداد صفحات: 209 برگ، 15 سطر، اندازه: 16* 25 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4715]
13240. تهران؛ مفتاح، محمد حسين؛ شماره نسخه: 1409
خط: نستعليق، كاتب: اصفهانى، اسدالله بن حبيب الله، تا: 28 ربيع الثاني 972 ق؛ مقابله شده در شنبه ج 2/ 1005، عنوان شنگرف، محشى ربعى؛ [نشريه: 7- 304]
13241. تهران؛ ملى ايران؛ شماره نسخه: 3087
آغاز نسخه: بسمله و به نستعين، قال الشيخ الامام البحر قدوه العماء فريد دهره و وحيد و عصره ابوالحسن علاء الدين على بن الحزم القرشى المتطبب قدس الله روحه ...؛ انجام نسخه: و من عاف من اكلها مات و كان تدبيرهم و احداً و استعلموا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور و من ههنا فلنختم الكلام ....
خط: نستعليق، كاتب: اصفهانى، اسدالله بن حبيب الله، تا: 972 ق؛ عناوين با مركب قرمز، بالاى بعضى از مطالب با مركب مشكى و گاه قرمز خط كشيده شده، نسخه در حاشيه تصحيح شده، حاشيه ها با امضاهاى اقسرايى، نفيسى، سديدى، ه- و ..، بر اساس يادداشتى كه در برگ 170 پ آمده، اين نسخه به سال 1005 ق. مقابله شده، برگ اول و برگ آخر اين نسخه وصالى دارد، در نسخه آثار كهنگى و فرسودگى، آب افتادگى و موريانه خوردگى ديده ميشود.
شماره پيشين: 996- 1636/ ض 20؛ كاغذ: اصفهانى نخودى، جلد: تيماج مشكى يك لايى، 115* 180، تعداد صفحات: 171 برگ، 15 س، 70* 120 سطر [ملى ايران: ف: 14- 212]
13242. قم؛ مرعشى؛ شماره نسخه: 2/ 16184
آغاز نسخه: قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب اعنى علميه و علميه بقول كلى .....؛ انجام نسخه: و كان تدبيرهم واحدا فاستعملوا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور.
خط: نستعليق، كاتب: طبيب، شرف الدين حسن بن نورالله، تا: 974 ق، جا: اردبيل؛ ترقيمه «تم الكتاب ... على يد العبد الضعيف النحيف ... شرف الدين حسن بن نورالله الطبيب ... تاريخها سنه اربع و سبعين و تسعمايه هجريه .... واقع شد اتمام كتابت در روز جمعه در بلده اردبيل».
عنوانها و نشانها: قرمز. نسخه اى است نفيس، حاشيه نويسى دارد با نشان «12»، «سديدى» و «س م ل»، در حاشيه تصحيح گرديده است، در برگ نخست تملك نوه كاتب عبدالرزاق بن نور الله بن شرف الدين حسن و تملك محمدتقى بن نور الله جراح شيرازى با مهر بيضى «... تقى 1023» و تملك مظفر على بن محمد مومن با مهر بيضى «ظفر مظفر على 1092» و تملك محمد اسمعيل طبيب به سال [1290] ه ق آمده است، در پايان دو مهر بيضى ناخوانا كه گويا مهر كاتب است و دو مهر بيضى با نشان «يا هادى المضلين» آمده است، سه برگ در پايان نسخه حاوى مطالب پزشكى و برخى اشعار فارسى از جامى و ضميرى اصفهانى، تاريخ ميان كردن آب محمد آباد به تاريخ 1164 ه ق و دستخط محمد اسماعيل در سال 1279 ه ق يعنى تاريخ شروع تحصيل علم طب و يك تاريخ مصالحه به سال 1287 ه ق آمده. نسخه رطوبت و آسيب ديده است.؛ كاغذ: شرقى، جلد: تيماج قهوه اى مجدول با ترنج و سرترنج، عطف: تيماج قهوه اى.، تعداد صفحات: 197 برگ، (3 ب- 199 الف)، 15 سطر (7* 11) سطر، اندازه: 12* 5/ 17 سم [مرعشى: ف: 41- 136]
13243. تهران؛ دانشگاه تهران؛ شماره نسخه: 1/ 460
آغاز نسخه: آملج يابس فى الثانيه قليل البرد يطفى حراره الدم و يقوى القلب و يذكيه.؛ انجام نسخه: و كان تدبيرهم واحدا فاستعملوا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور.
اين نسخه ش 1 دفتر است و نسخه داروهاى ساده را دارد سپس جمله دوم در داروهاى آميخته ميآيد و فن سوم در بيمارى اندامها و نشانه ها و درمان آن و فن 4 در بيماريهاى عمومى در شش باب و بپايان ميرسد و فن 1 و نيمى از فن دوم در آن نيست. گ 1 ب- 80 ب؛ خط: نسخ، كاتب: محمد شفيع بن ملك محمد، تا: چهارشنبه جمادى الاول 989 ق؛، با عنوانهاى شنگرف با حاشيه هائى در پاره اى جاها، براى آقا عزيز طبيب نوشته است.؛ [دانشگاه تهران: ف: 4- 811]
13244. مشهد؛ شيخ على حيدر (مكتبه)؛ شماره نسخه: 1/ 723
خط: نستعليق، كاتب: دادايى، جلال الدين محمد بن احمد، تا: 22 رمضان 993 ق؛ الخطوط فوق السطور بالحمره، على الهوامش تصحيحات و تعليقات.؛ جلد: چرم زرد، تعداد صفحات: 169 برگ، 2 ظ- 171 ظ، مختلف سطر، اندازه: 21* 17 سم [مؤيد: 2- 209]
13245. موصل؛ خزانه الدكتور محمد صديق الجليلى (ضمن مكتبه الاوقاف العامه)؛ شماره نسخه: 28
كاتب: قاسم بن دوست على البخارى، تا: 996 ق؛ ساقط جلاده الاول و الاخير.؛ تعداد صفحات: 252 برگ،، اندازه: 23* 15 سم [الاوقاف العامه- موصل: 6- 321]
13246. تهران؛ ملك؛ شماره نسخه: 4464
تنها مبحث تشريح است؛ خط: شكسته، نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 10؛ عنوان و نشان شنگرف، پنج برگ انجام نونويس،؛ كاغذ: كاغذ ترمه، جلد: ميشن يشمى ضربى، تعداد صفحات: 212 برگ، 19 سطر، اندازه: 8/ 12* 1/ 23 سم [ملك- ف: 1- 309]
13247. اصفهان؛ دانشگاه اصفهان؛ شماره نسخه: 275
بدين گونه است: الجزء الرابع من اجزاء الجزء النظرى فى العلامات، الفن الثانى يشتمل على جملتين الجمله الاولى فى احكام الادويه و الاغذيه المفرده و تشتمل على بابين الجمله الثانيه فى الادويه المركبه و تشتمل على بابين الباب الاول فى قوانين تركيب الادويه، الفن الثالث فى الامراض المختصه بعضو عضو و اسبابها و علاماتها و معالجاتها.؛ خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 10؛ عنوان شنگرف. (5784)؛ كاغذ: سمرقندى، [نشريه: 11- 919]
13248. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 3/ 773
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 10، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عنوان شنگرف.؛ كاغذ: سفيد، جلد: تيماج سبز ضربى و مقوايى نو، تعداد صفحات:، 231- 498، 15 س، 5/ 5* 10/ 5 سطر، اندازه: 12* 18 سم [سنا: ف: 2- 57]
13249. تهران؛ علوم پزشكى؛ شماره نسخه: 47
آغاز نسخه: بسم الله الرحمن الرحيم و به نستعين قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل قدوه العلما رئيس الحكما ابوالحسن علاء الدين على بن ابى الجازم القرشى المتطبب المعروف بان نفيس، قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون ...؛ انجام نسخه: فى احوال البدن و فى كميه الهزال المفرط سببه قله الدم او كراهه الى الطبيعيه و لايستعمله كالدم الحريف و لهذا يكون دم الهزول اكثر و قدرته
قسمتى از باب پنجم و تمام باب ششم فن رابع را فاقد است.؛ خط: تحريرى، بى كاتب، تا: سده 9 و 10 قرن 10، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ صفحات كتاب آب ديده و بعضى از صفحات آخر كتاب سياه شده است. ما بين صفحات (9 و 10) افتادگى دارد.
اين كتاب مختصر (كتاب القنون فى الطب) تاليف استاد عالى مقام ايرانى حجه الحق شيخ الرئيس شرف الملك ابوعلى حسين بن على بن سينا كه به دست ابوالحسن علاء الدين على بن ابى الحزم القرشى معروف به ابن نفيس انجام شده است و علاوه بر او بسيارى از علماى به نام، قانون را مختصر كرده و يا شروح و حواشى بر آن نگاشته اند كه در ذيل صفحات (49- 54) به تفصيل بدانها اشاره شده است. كتاب (الموجز) به دست عباس بن محمد كاظم الشهير به آقا كوچك مولف (مجمع الفوايد) به فارسى در آمده است و به نام (حديقه الطب) موسوم شده و نسخه آن به شماره (81) در همين فهرست موجود است و نيز مصلح الدين بن شعبان سرورى متوفى (869) و احمد بن كمال پزشك دارالشفاء ادرنه براى سليمان پاشا وزير سليمان به روزگار مثلا سنان رئيس الاطبا به تركى در آورده اند. كشف الظنون 2/ 568 و به عبرى نيز در آمده است.steiuseherider ,heber ueber 127 ,no 664 قنواتى ص 207.
برين كتاب شروحى به شرح زير نگاشته اند:
1- سديد الدين كازرونى در 745 به نام (المغنى) كشف الظنون قنواتى همين فهرست
2- جمال (شمس) الدين محمد بن محمد آقسرائى 779 به نام (حل الموجز) كشف الظنون قنواتى. همين فهرست. مخطوطات موصل ص 32
3- ابوعبدالله فضل بن ابى نصر بن عبدالله براى اميرزاده محمد سلطان پادشاه عصر خود به سال 813 به سمرقند (قنواتى اشتباها 913 آورده است). فهرست آستان قدس رضوى شماره (74) 3/ 265 قنواتى
4- برهان الدين نفيس بن عوض كرمانى در (841) به سمرقند، كشف الظنون قنواتى. همين فهرست
5- ابو اسحق ابراهيم بن محمد حكيم سويدى الطبيب متوفى (690) كشف الظنون
6- غرس الدين احمد بن ابراهيم الحلبى متوفى (971) كشف الظنون
7- محمود بن محمد (احمد) امشاطى حنفى (810) به دستور قاضى القضاه حنفى كشف الظنون ص (567- 568) قنواتى
8- شيخ شهاب بن محمد ايجى بلبلى براى شاه محمود مظفرى. كشف الظنون
9- ابى المبارك محمد (925) قنواتى ص 208
10- حكيم اعاجب بن معالج خان. قنواتى
11- حكيم شريف خان متوفى (1231) هجرى بدهلى قنواتى
12- عبدالحليم به نام (حل النفيس) كه پسرش محمد عبدالحى به پايان رسانيد. قنواتى
13- محمد اللاهيجى قنواتى
14- على القادرى قنواتى
15- معتمد الملك محمد هاشم بن محمد هادى حكيم سيد علوى خان متوفى (1160) هجرى به نام (التحفه العلويه و ايضاح العليه) قنواتى
16- هبه الله. قنواتى
17- ارشاد خان حكيم شفائى به نام (فوائد الشفاء) قنواتى ص 209
18- مولف مجهول. پاريس (2931) قنواتى ص 209
19- مولوى انور على لكنورى به نام (انوار الحواشى) چاپ هند 1281 هجرى قنواتى ص 209؛ تعداد صفحات: 495 صفحه، 15 سطر، اندازه: 12* 17 سم [نشريه: 3- 385]
13250. تهران؛ علوم پزشكى؛ شماره نسخه: 48
آغاز نسخه: بسم الله الرحمن الرحيم، توكلت على الله، قال الشيخ الامام ....؛ انجام نسخه: تمت من شهر رجب المرجب سنه 1269
كامل شده در 1269؛ خط: تحريرى، بى كاتب، تا: سده 9 و 10 قرن 10؛ صفحه اول و صفحات 342- 415 نونويس است. هفت صفحه آخر در آغاز كتاب نسخه طبى است مابين صفحات 3 و 4 افتادگى دارد.؛ تعداد صفحات: 415 صفحه، 17- 21 سطر 4/ 5* 5 سطر، اندازه: 10* 17 سم [نشريه: 3- 385]
13251. همدان؛ دانشگاه بوعلى؛ شماره نسخه: 289
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 10؛ عناوين شنگرف، در حاشيه تصحيح شده و حاشيه نويسى دارد، روى برگ اول وقفنامه كتاب بتاريخ 1241 ديده مى شود، برگهاى آخر نونويس است؛ واقف:، تاريخ وقف: 1241؛ جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات: 260 برگ، 14 سطر، اندازه: 5/ 17* 10 سم [دانشگاه بوعلى: ف:- 156]
13252. اصفهان؛ مهدوى، مصلح الدين؛ شماره نسخه: 16
خط: نسخ، كاتب: حسينى، ابراهيم بن مشرف، تا: 1004 ق، جا: اصفهان؛ عناوين به شنگرف و داراى حواشى است
شماره ثبت: 1215؛ جلد: تيماج عنابى، تعداد صفحات: 114 برگ، 17 سطر، اندازه: 15* 5/ 18 سم [مهدوى، مصلح الدين: ف:- 26]
13253. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 6927
آغاز نسخه: و يبقى القوه الارضيه فى جرمه و قد يكون اضعف بحيث يحله الغسل كالهندباء ...؛ انجام نسخه: اذا جعل فى البيت لقلق اوطاوس اوقنف او ابن عرس فالهوام يقرع منها او يهرب فاذا قتلها و كذلك البيضاء
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: جمادى الاول 1012 ق، جا:؛ افتادگيها: آغاز وانجام؛ عناوين به شنگرف. تصحيح شده، 6 برگ پايانى به خطى ديگر كتابت شده است، روى برگ اول يادداشت امانت ابوالحسن بن حاجى محمد و روى برگ دوم يادداشت اهداى كتاب به كتابخانه مجلس از طرف سيد على آل داود به سال 1364 ه- و در برخى از برگها مهر كتابخانه وى ديده مى شود.؛ جلد: تيماج قهوه اى بدون مقوا و فرسوده، تعداد صفحات: 165 برگ، 15 سطر، اندازه: 11* 19 سم [شورا: ف: 20- 349]
13254. اصفهان؛ دانشگاه اصفهان؛ شماره نسخه: 672
خط: نستعليق، كاتب: مراد بن نظام، تا: چهارشنبه 23 شعبان 1021 ق، جا: لاهيجان؛ (11384) عناوين به شنگرف، تصحيح شده، روى برگ اول چند يادداشت طبى پراكنده آمده است.؛ جلد: تيماج دورو، رو مشكى اندرون قرمز، تعداد صفحات: 112 برگ، 16 س سطر، اندازه: 5/ 10* 20 سم [دانشگاه اصفهان: ف: 2- 518]
13255. يزد؛ وزيرى؛ شماره نسخه: 397
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله الغنى الكريم و صلوته على افضل انبيائه محمد و آله الطيبين قال الشيخ ابوالحسن علاءالدين ... الخ؛ انجام نسخه: طريق سوختن مرجان و بسدو ... و على الصپاح برآورند و احتياط مرعى دارند كه زياد خاكستر نگردد. صفت
خط: نستعليق تحريرى، كاتب: غلام ابوتراب، تا: 1030 ق؛ عناوين و علائم شنگرف در پايان نسخه هفت صفحه طى اشاراتى (دوم و سوم) در خواص بعضى اشياء فارسى ضميمه دارد. صفحات بعضى محشيء.؛ واقف: اخوان مصلايى (اهدايى)، تاريخ وقف:؛ كاغذ: اصفهانى، جلد: مقوايى با كاغذ ابرى عطف تيماج قرمز، تعداد صفحات: 150 برگ، 20 س 9* 18 سطر، اندازه: 5/ 15* 24 سم [وزيرى يزد: ف: 1- 361]
13256. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 12777
آغاز نسخه: بسمله، قال الشيخ الامام الكامل علاء الدين؛ انجام نسخه: و غيره من العلاج المذكور شوال سنه 1038
نسخه كامل است.؛ خط: نستعليق، كاتب: ميرخورد، تا: 20 شوال 1038 ق؛ عناوين بشنگرف. تخمينا 40 ورق اول نونويس.؛ واقف: حسين كى استوان، تاريخ وقف: آبان 1348؛ كاغذ: نخودى، جلد: تيماج دارچينى ضربى، تعداد صفحات: 160 برگ، 17 سطر، اندازه: 5/ 12* 22 سم [آستان قدس- ف: 19- 576]
13257. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 5623- 43/ 28
آغاز نسخه: والماسكه له مدّه طبخ الهاضمه له ... قال وهذه الاربع تخدمها كيفيات اربع اعنى الحراره؛ انجام نسخه: ثم ان وقع الفعل الصناعى مصادراللطبيعى ونحوه فاذا بلغ العينى ادرك وقد انتهى المرض اوقارب الانتهاء فيعدى باعراق ثم ان وقع الفعل الصناعى مصادا الى آخره تمت الكتاب
خط: نسخ، بى كاتب، تا: سلخ شعبان 1039 ق، جا:؛ افتادگيها: آغاز؛ جلد: تيماج مشكى سوخت با ترنج وسرترنج عطف وحاشيه تيماج سرخ، تعداد صفحات: 141 برگ، 12 سطر، اندازه: 18* 23 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4717]
13258. تهران؛ نوربخش (خانقاه نعمت اللهى)؛ شماره نسخه: 265
آغاز نسخه: الحمدلله رب العالمين ... و بعد قال الشيخ ... ابوالحسن علاءالدين ...؛ انجام نسخه:
پايان: ... و استعملوا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور و من هنا فلنختم الكلام .. تطهيراً.
خط: نسخ، كاتب: قيربائى، محمد كريم بن قرابيك، تا: جمادى الاولي 1061 ق؛ در كنار صفحه هاى نسخه از شروح موجز يادداشت شده است.؛ كاغذ: ايرانى، جلد: تيماج ترياكى يك لا.، تعداد صفحات: 308 صفحه، 20 سطر سطر، اندازه: 13* 20 سم [نوربخش: ف: 2- 13]
13259. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 17171
آغاز نسخه: و ينفع البواسير و يقلل الحميات و طينحه نافع؛ انجام نسخه: در اين آب و سركه افكنند و باتش مزم بجوشانند
خط: نسخ، كاتب: تونى، عبدالله بن حسينعلى، تا: 1075 ق، جا:؛ افتادگيها: آغاز وانجام؛ [رايانه آستان قدس: 1- 973]
13260. قم؛ مركز احياء ميراث اسلامى؛ شماره نسخه: 1/ 1245
خط: نستعليق خوب، كاتب: علوى طبيب، محمد هادى بن مظفر، تا: 1076 ق؛ عناوين شنگرف، توسط كاتب تصحيح شده و بعضى صفحه ها داراى حاشيه نويسى است، پايان كتاب اول تملك مكى بن محمد بن شمس الدين عاملى از نوه هاى شهيد اول ديده مى شود.؛ جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات: 106 برگ، 2 پ- 108 ر، 20 سطر، اندازه: 22* 13 سم [مركز احياء: ف: 4- 54]
13261. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 39761
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله و بعد قال الشيخ الامام العالم الحبر؛ انجام نسخه: و يكون ذلك فيه قويا غالبا و يكون حرارته و برودته ضعيفه مغلويه
نسخه حاضر ناقص الآخر و موجودى آن تا اوايل باب اول از جمله اولى (در ادويه مفرده) از فن دوم است.؛ خط: نسخ، كاتب: طبيب، منصور بن ولى الله، تا: 1077 ق، جا: همدان؛ افتادگيها: انجام؛ عناوين به شنگرف؛ واقف: رهبرى (اهدايى)، تاريخ وقف: مهر 1386؛ كاغذ: نباتى فرنگى، جلد: تيماج عنابى يك لاى مستعمل، تعداد صفحات: 35 برگ، 15 سطر، اندازه: 5/ 10* 5/ 14 سم [اهدائى رهبر: 9- 433]
13262. موصل؛ مدرسه الاحمديه (ضمن مكتبه الاوقاف العامه)؛ شماره نسخه: 20/ 20
بى كاتب، تا: 1079 ق؛ تعداد صفحات: 462 برگ،، اندازه: 26* 20 سم [الاوقاف العامه- موصل: 5- 213]
13263. بغداد؛ المتحف العراقى (مكتبه المتحف العراقى)؛ شماره نسخه: 26252
آغاز نسخه: (بعد حمدالله عزوجل و الصلاه على انبيائه خصوصاً على اكملهم محمد و آله الطاهرين ...)؛
بى كاتب، تا: 1087 ق؛ نسخه جيده عليها حواش و شروح كتبت سنه 1087 ه- 1676 م؛ تعداد صفحات: 354 صفحه، 14 سطر سطر، اندازه: 19* 13 سم [الطب و الصيدليه و ..:- 373]
13264. قم؛ روحانى، مهدى؛ شماره نسخه: 11
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: 1089 ق، جا:؛ افتادگيها: آغاز؛ تعداد صفحات: 95 برگ،، قطع: رقعى [چند نسخه- ف:- 447]
13265. تهران؛ دانشگاه تهران؛ شماره نسخه: 1/ 6913
خط: نسخ، بى كاتب، تا: 19 صفر 1089 ق؛ عنوان شنگرف.؛ كاغذ: سپاهانى، جلد: تيماج قهوه اى ترنجى مقوايى درون ترياكى، تعداد صفحات:، 14 س 8* 15 سطر، قطع: ربعى، اندازه: 15* 20 سم [دانشگاه تهران: ف: 16- 397]
13266. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 5616- 36/ 28
آغاز نسخه: بسمله ربّ تمّم بفضلك قال الشيخ الامام ... على بن ابى الحزم القرشى ره وبعد حمد الله والصلوه على انبيائه ورسله فان قصدنا الان ايراد ما تيسرلنا من المباحث على كلام؛ انجام نسخه: واما فى الحقيقه فذلك انّما هو باراده من لايعتريه سهو ولايعجزه امر وهو الخالق تعالى جلّ اسمه وهذا آخره ولله الحمد والمّنه وصلى الله على خير خلقه محمد وآله اجمعين. تمت
تشريح؛ خط: نسخ، كاتب: عليا، نصير بن زين الدين، تا: سه شنبه 25 شعبان المعظم 1092 ق؛ جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات: 209 برگ، 24 سطر، اندازه: 13* 24 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4717]
13267. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 26365
آغاز نسخه: بسمله. حمدله ... اما بعد رتبت هذا الكتاب؛ انجام نسخه: و غيره من العلاج ... سنه 1092
خط: نستعليق تحريرى و شكسته، كاتب: محمد رضا بن محمد تميم، تا: 1092 ق؛ كاغذ: نخودى، جلد: تيماج،، قطع: رقعى [رايانه آستان قدس: 5- 784]
13268. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 19626
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله و بعد قال الشيخ الامام العالم الحبر؛ انجام نسخه: النحيف الرجى محمد رفيع فتح الله قمى قراهانى سنه 1095
نسخه كامل است.؛ خط: نسخ خوش، كاتب: قمى فراهانى، محمد رفيع بن فتح الله، تا: 1095 ق؛ عناوين به شنگرف.؛ واقف: رهبرى (اهدايى)، تاريخ وقف: 1373؛ كاغذ: حنائى، جلد: تيماج ضربى مستعمل، تعداد صفحات: 196 برگ، 18 سطر، اندازه: 12* 20 سم [آستان قدس- ف: 19- 578]
13269. نجف اشرف؛ مكتبه الامام اميرالمؤمنين العامه؛ شماره نسخه: 629
خط: نسخ زيبا، بى كاتب، تا: 4 ربيع الاول 1096 ق؛ تعداد صفحات: 142 برگ، [مكتبه امير المؤمنين: 4- 445]
13270. اكسفورد؛ كتابخانه كالج وادهان؛ شماره نسخه: 216
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 11؛ [نشريه: 11- 781]
13271. نجف اشرف؛ مكتبه الامام اميرالمؤمنين العامه؛ شماره نسخه: 1694
بى كاتب، تا: قرن 11؛ نسخه كتبت الورقتان الاخيرتان 1292 بخط فارسى دقيق كتابه القرن الحادى عشر و عليها بعض الحواشى لمحمد صادق الحسينى 1245؛ تعداد صفحات: 127 برگ، [مكتبه امير المؤمنين: 4- 445]
13272. مشهد؛ مدرسه آيه الله خوئى؛ شماره نسخه: 94
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 11، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ برگ اول و چند برگ آخر نونويس.؛ جلد: تيماج مشكى فرسوده، عطف و حواشى تيماج قهوه اى، تعداد صفحات: 135 برگ، مختلف السطر سطر، اندازه: 19* 10 سم [مدرسه آيه الله خوئى: ف:- 61]
13273. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 32082
آغاز نسخه: بسمله. الحمدالله الغنى الحليم الكريم ... فقد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون؛ انجام نسخه: اليرقان تغير فاحش من اللون (لون البدن) الى صفره او سواد ...
نسخه حاضر ناقص الآخر و موجودى آن تا اواسط فن سوم (امراض الطحال و اليرقان الاصفر و الاسود) است.؛ خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 11، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عناوين به شنگرف، معلق به حواشى؛ واقف: رهبرى (اهدايى)، تاريخ وقف: بهمن 1383؛ كاغذ: حنايى آسيب ديده، جلد: تيماج فرنگى قهوه اى با جدول زركوب، تعداد صفحات: 145 برگ، 13 سطر، اندازه: 5/ 13* 5/ 20 سم [اهدائى رهبر: 9- 434]
13274. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 36335
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله و بعد قال الشيخ الامام العالم الحبر؛ انجام نسخه: النحيف الرجى محمد رفيع فتح الله قمى قراهانى سنه 1095
خط: نستعليق تحريرى، بى كاتب، تا: قرن 11؛ مذيل است به مطالب طبى از ارسطاطاليس و غيره.؛ واقف: رهبرى (اهدايى)، تاريخ وقف: مهر 1386؛ كاغذ: نخودى آهار مهره، جلد: مقوايى ضربى با ترنج و دو سرترنج منقش ضربى با عطف تيماج عنابى و سجاف تيماج قهوه اى، تعداد صفحات: 129 برگ، 23 سطر، اندازه: 12* 23 سم [اهدائى رهبر: 9- 432]
13275. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 36741
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله و بعد قال الشيخ الامام العالم الحبر؛ انجام نسخه: النحيف الرجى محمد رفيع فتح الله قمى قراهانى سنه 1095
خط: نسخ خوش، بى كاتب، تا: اواخرقرن 11؛ نام كاتب و تاريخ تحرير مخدوش گرديده، اما با قراين خط و كاغذ، اين نسخه در اواخر قرن 11 ق. كتابت شده؛ واقف: رهبرى (اهدايى)، تاريخ وقف: مهر 1386؛ كاغذ: حنايى آهار مهره كشميرى، جلد: مقوا با روكش مشمع قهوه اى، تعداد صفحات: 151 برگ، 17 سطر، اندازه: 5/ 14* 5/ 24 سم [اهدائى رهبر: 9- 432]
13276. تهران؛ علوم پزشكى؛ شماره نسخه: 49
آغاز نسخه: بسم الله الرحمن الرحيم، قال الشيخ الامام؛ انجام نسخه: قد فرغ من تتمه هذا الكتاب فقير الحقير مذنب العاصى رحيم بن ملامهدى مدرسه الجامع من شهر 7 جمادى الاول سنه 123
خط: نستعليق، كاتب: رحيم بن مهدى، تا: سده 10 و 11 قرن 11؛ رحيم بن ملا مهدى در مدرسه جامع در 7 جمادى الاول 1203/ 123 آن را كامل ساخته است.
نوزده صفحه در آغاز و چهار صفحه در پايان كتاب نونويس و نام كتاب و تاريخ كتاب مربوط به قسمت نونويس كتاب است. خط قسمت نونويس تحرير و خط متن كتاب نستعليق است. يازده صفحه در اول كتاب مطالب متفرقه است.؛ تعداد صفحات: 389 صفحه، 17 سطر 5/ 5* 6 سطر، اندازه: 5/ 11* 19 سم [نشريه: 3- 385]
13277. تهران؛ علوم پزشكى؛ شماره نسخه: 51
آغاز نسخه: فيخصب فيبغى ان يتقدم على الرياضه الذلك الاستعداد لها ....؛ انجام نسخه: و اكثره عن، بلغم او قروح عفنه فى الانف
خط: نسخ، بى كاتب، تا: سده 10 و 11 قرن 11، جا:؛ افتادگيها: آغاز وانجام؛ بعضى از صفحات محشى است. صفحه 43 سفيد است. ما بين صفحات 42 و 43 نيمى از جمله اول از فن ثانى افتاده است. آغاز كتاب ناقص است تمام جمله اول و قسمتى از جمله ثانى فن اول را فاقد است از (تدبير النوم و اليقظه) شروع مى شود. آخر كتاب ناقص است. قسمتى از فن ثالث را دارد. از (الرايحه الكريحه فى الانف) به بعد را فاقد است.؛ تعداد صفحات: 141 برگ، 13 سطر، اندازه: 13* 19 سم [نشريه: 3- 385]
13278. تهران؛ علوم پزشكى؛ شماره نسخه: 178
آغاز نسخه: لانحطاط و الثالث ان كان قبل الوقت ابتداء و ان كان بعده وقت الانتهاء الجزء الثالث؛ انجام نسخه: الدلب و ورقه طرد الارضه يطردها العد هذا؟
خط: تحريرى، بى كاتب، تا: قرن 11، جا:؛ افتادگيها: آغاز وانجام؛ تعداد صفحات: 343 صفحه، 17- 19 سطر 5/ 5* 7 سطر، اندازه: 12* 5/ 18 سم [نشريه: 3- 385]
13279. تهران؛ علوم پزشكى؛ شماره نسخه: 313
آغاز نسخه: فيختلف حاله باختلاف حال ..؛ انجام نسخه: و منه صلب فيشد و يقوى الاعضاء ضعيفه فيخضب
خط: نسخ، بى كاتب، تا: سده 10 و 11 قرن 11؛ تعداد صفحات: 44 صفحه، 13 سطر، اندازه: 5/ 12* 20 سم [نشريه: 3- 385]
13280. قم؛ مدرسه فيضيه؛ شماره نسخه: 1670
خط: نسخ، بى كاتب، تا: سده 11 قرن 11؛ با يادداشت تملك حسن ابن محمد باقر التمامى الامامى.؛ تعداد صفحات: 145 برگ، 19 س سطر، اندازه: 14* 18 سم [مدرسه فيضيه- ف: 1- 284]
13281. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1053
آغاز نسخه: بسمله قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل ... ابوالحسن علاءالدين على بن ابى الحزم القرشى المتطبب ره قد رتبت هذا الكتاب على الاربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب ...؛ انجام نسخه: و كان تدبيرهم واحدا و استعملوا دواء جالينوس وغيره من العلاج المذكوره تمت.
خط: نستعليق شيرين، بى كاتب، تا: قرن 11؛ نسخه كسرنويسى شده و تحرير آن ربيع الاول 1258 ه-. ق. عنوان و نشان شنگرف، معلق بحواشى؛ كاغذ: هندى آب ديده، جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات:، 12 سطرى 5* 11 س سطر، اندازه: 11* 18 سم [جامع گوهرشاد: ف: 3- 1443]
13282. تهران؛ سپهسالار (شهيد مطهرى)؛ شماره نسخه: 847
آغاز نسخه: قال الشيخ الامام على بن ابى الحزم القرشى ... و بعد حمدالله و الثناء عليه بما هو اهله ... فانا نشرع الان فى شرح الكتاب الثانى من كتب القانون.؛ انجام نسخه: البحث السابع فى العلامات المفرقه بين الردى (پس از سه صفحه) اذ اوصلت الى الدماغ خالطت العقل لا محاله. قوله و يكون هذا حركه (افتاده)
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 11، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عنوانها شنگرف، مالك اعتضاد السلطنه در 1282.؛ واقف: سپهسالار، تاريخ وقف: 1297؛ كاغذ: اصفهانى، جلد: تيماج سرخ مقوايى ضربى، تعداد صفحات: 229 برگ، 35 سطر 11* 20 سطر، اندازه: 18* 29 سم [سپهسالار: ف: 5- 217]
13283. تهران؛ سپهسالار (شهيد مطهرى)؛ شماره نسخه: 724
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 11؛ عنوان شنگرف.؛ كاغذ: فرنگى، جلد: تيماج قهوه اى ضربى مقوايى، تعداد صفحات: 146 برگ، 20 سطر 5* 13 سطر، اندازه: 20* 20 سم [سپهسالار: ف: 5- 686]
13284. تهران؛ ملك؛ شماره نسخه: 4438
تنها مبحث تشريح است؛ خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 11؛ عنوان و نشان شنگرف،؛ كاغذ: كاغذ ترمه، جلد: ميشن قهوه اى ضربى، تعداد صفحات: 139 برگ، 27 سطر، اندازه: 7/ 12* 1/ 22 سم [ملك- ف: 1- 309]
13285. نجف اشرف؛ كتابخانه دار العلم آيه الله خوئى؛ شماره نسخه: 107
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 11؛ عناوين به شنگرف، تصحيح شده و برگهاى آغازين داراى حواشى بسيار، روى برگ اول تملك محمد صادق شيرازى و شيخ هادى بن عباس آل كاشف الغطاء به سال 1315 و اشعارى به فارسى با تخلص طالب و مهر دائرى ديده مى شود، در برخى از برگها مهر كتابخانه شيخ على بن محمد رضا بن هادى كاشف الغطاء و در برگ پايانى مهر دائرى مذكور ديده مى شود.؛ جلد: تيماج قهوه اى سوخته فرسوده، تعداد صفحات: 340 برگ، 7 س سطر، اندازه: 17* 24 سم [دارالعلم:- 120]
13286. تهران؛ عبدالعظيم؛ شماره نسخه: 1/ 713
آغاز نسخه: حمدله و الصلوه ... أما بعد قال الشيخ الامام الحبر الكامل القرشى المتطبب فقد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزيى الطب أعنى علميه و عمليه.؛ انجام نسخه: افتاده: من علاجه فقد عاش بعد ذلك رجلان ..
خط: نسخ زيبا، بى كاتب، تا: قرن 11، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ رساله اول مجموعه «1 پ- 272 پ»، از انجام افتادگى دارد، عناوين شنگرف، در حاشيه تصحيح شده و حواشى دارد، نسخه بر اثر كرمخوردگى آسيب ديده است.؛ تعداد صفحات: 272 برگ، 14 سطر سطر، اندازه: 11* 5/ 18 سم [عبدالعظيم- ف: 2- 636]
13287. تهران؛ دانشكده ادبيات تهران؛ شماره نسخه: 11
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 11؛ عنوان شنگرف (75284)؛ [ادبيات تهران: ف: 3- 108]
13288. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 16749
بى كاتب، تا: قرن 11؛ [د. ث. مجلس:-]
13289. قم؛ آستانه معصوميه؛ شماره نسخه: 3/ 38- 6062
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 11؛ عنوان و نشان شنگرف. از آن ملك فضل بختيارى و ملك محمد يوسف شريف در 1037/ [137] و خريدارى سيد على بن محمد باقر حسينى در قزوين در آغاز ربيع الثانى 1086 با مهرش.؛ كاغذ: سپاهانى، جلد: تازه، تعداد صفحات: 143 برگ، 15 سطر، قطع: ربعى [آستانه قم:- 179]
13290. همدان؛ ايزدى (حاجى)؛ شماره نسخه: 19
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 11؛ [نشريه: 5- 368]
13291. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 6318
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 11؛ (بدون رقم كاتب و تاريخ). كنار برگ اول وصالى شده و برخى از برگها آبديدل مى دارد پشت برگ اول نوشته (امانت ورثه ميرزا حسن طبيب) و نيز بر اين برگ و بر پشت برگ آخر چند نسخه پزشكى، طريقه ساختن نيل بجهت جدول و داروى كچلى با قلم نستعليق تازه تر نقل شده.
شماره ثبت قديم: 50762 جديد: 9157؛ كاغذ: اصفهانى شكرى، جلد: تيماجى مشكى مندرس، تعداد صفحات: 287 صفحه، 16 سطر سطر، قطع: رقعى، اندازه: 5/ 12* 19 سم [شورا: ف: 19- 308]
13292. تهران؛ دانشگاه تهران؛ شماره نسخه: 8401
خط: نسخ و نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 11؛ عنوان و نشان شنگرف، ص 1 تا 3 نونويس.؛ كاغذ: ربعى، كاغذ سپاهانى، جلد: تيماج ترياكى ترنجى مقوايى، ربعى، تعداد صفحات: 222 برگ، 14 س 6* 12 سطر، اندازه: 5/ 11* 19 سم [دانشگاه تهران: ف: 17- 129]
13293. اصفهان؛ عمومى اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 3548
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 11؛ كاغذ: اصفهانى، جلد: چرمى زرد رنگ، تعداد صفحات: 435 صفحه، 14 سطر 7* 11 سطر، اندازه: 11* 17 سم [عمومى اصفهان (فرهنگ سابق): ف: 1- 317]
13294. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 5152
آغاز نسخه: بسمله قال الشيخ العالم؛ انجام نسخه: و غيره من العلاج ... سنه 1092
ايضا كامل است.؛ خط: نسخ، كاتب: ابن شمس الدين محمد، تا: پنجشنبه 17 رمضان 1102 ق؛ عناوين بشنگرف. 10 ورق اول كسرنويسى شده. بعضى اوراق معلق به حواشى.؛ واقف: همشيره خاتون، تاريخ وقف: 1261 ه-. ق؛ كاغذ: نخودى، جلد: تيماج عنابى، تعداد صفحات: 180 برگ، 16 سطر، اندازه: 5/ 12* 19 سم [آستان قدس- ف: 19- 577]
13295. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2041
آغاز نسخه: بسمله، قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل ... قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب.؛ انجام نسخه: واستعلموا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور و من هيهنا فلنختم الكتاب حامدا لله ... و آله اجمعين.
نسخه كامل است.؛ خط: نسخ، بى كاتب، تا: 1114 ق؛ برخى از اوراق معلق به حواشى، عطف شيرازه بندى.؛ واقف: هاشم قزوينى، تاريخ وقف: 1380؛ كاغذ: نخودى آهار مهره، جلد: ميشن يك لاى ماشى، تعداد صفحات: 222 برگ، 14 سطر، اندازه: 18* 12 سم [جامع گوهرشاد: ف: 5- 419]
13296. تهران؛ ملى ايران؛ شماره نسخه: 3078
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله الواحد العدل .. قال الشيخ الامام الحبر الكامل قدوه العلماء و رئيس الحكماء.؛
خط: نسخ، كاتب: مهدى بن محمد مقيم، تا: 1124 ق، جا: اصفهان؛ افتادگيها: انجام؛ سرفصلها و عنوانها با مركب قرمز، حواشى دارد.
شماره پيشين: 815- 1454/ ض 11؛ كاغذ: فرنگى و اصفهانى نخودى، جلد: تيماج قهوه اى، مقوايى ضربى ترنج و دو سرترنج، جداول و منگنه، اندرون جلد كاغذى بنفش، عطف و جلد يكى است، 125* 225، تعداد صفحات: 190 برگ، 17 س، 70* 170 و 165* 70 سطر [ملى ايران: ف: 14- 201]
13297. تهران؛ مفتاح، محمد حسين؛ شماره نسخه: 297
خط: نسخ، كاتب: مهدى بن محمد مقيم، تا: آدينه 9 رمضان 1124 ق، جا: اصفهان؛ مقابله شده، عنوان شنگرف، ربعى؛، قطع: ربعى [نشريه: 7- 303]
13298. تهران؛ ملى ايران؛ شماره نسخه: 3991
آغاز نسخه: افتاده: عضو آخر ... الفن الاول يشتمل على جملتين (برگ 1 ر)؛ انجام نسخه: فاستعملوا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور تم الموجز ... على يد مرتضى بن حاجى عبدالهادى (و پس از آن شعرى بهداشتى فارسى نوشته شده است)
خط: نسخ و نستعليق، كاتب: حسينى مهدوى، مرتضى بن عبدالهادى، تا: 1127 ق؛ عناوين و نشانيها شنگرف است
روى برگ پيش از آغاز به لاتين نوشته اند گويا نسخه به دست شاگردان دارالفنون بوده است. فهرست برخى بابهاى كتاب در درون جلد نوشته شده است
شماره پيشين: 5508؛ كاغذ: اصفهانى نخودى و سپيد، جلد: جلد جديد مقوا و گالينگور آبى، استر كاغذ فرنگى، تعداد صفحات: 194 برگ، 15- 18 س 7* 15- 7/ 5* 16/ 5 سطر، اندازه: 5/ 12* 2/ 22 سم [ملى ايران: ف: 17- 285]
13299. تهران؛ ملى ايران؛ شماره نسخه: 4/ 3977
آغاز نسخه: قال الشيخ .... على بن ابى الحزم القرشى المتطبب ... رتبب هذا الكتاب على اربعه فنون (برگ 10 ب)؛ انجام نسخه: و قد عض كلب كلب .... و كان تدبيرهم واحدا فاستعملوا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور، كتب هذا الكتاب ... تيمور بن قراخان رشيدى فى 10 جمادى الاول 132 (/ 1132 ق)
خط: نسخ و نستعليق، كاتب: رشيدى، تيمور بن قراخان، تا: 1132 ق؛ خط: متن نسخ خوش، حاشيه ها نستعليق زيبا
عناوين و نشانها شنگرف است. برخى بيماريها را با نقشه هندسى شنگرفى در كرانه صفحه نشان داده است (برگ 107 ر)
با نشان نف، لف، شرح سديدى، زبده، اقصروى، اقص، حاوى، نفيس ف برخى حاشيه ها فارسى است و برخى كلمات را به فارسى ترجمه مى كند مثلا: و يقال له بالفارسيه تنگ (جره)
تمام دور صفحات را موريانه خورده است
شماره پيشين: 447- 1085؛ كاغذ: اصفهانى نخودى، جلد: جلد مقوا، رويه تيماج سبز تيره، به تازگى تجليد شده، آستر كاغذ نخودى، تعداد صفحات:، 10 ب- 252 ب، 16 س 6/ 5* 14 سطر، اندازه: 5/ 14* 24 سم [ملى ايران: ف: 17- 266]
13300. قم؛ آستانه معصوميه؛ شماره نسخه:- 6253
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 12، جا:؛ افتادگيها: آغاز وانجام؛ عنوان و نشان شنگرف. آغاز و انجام افتاده است.؛ كاغذ: سپاهانى، جلد: تيماج ترياكى، تعداد صفحات: 202 برگ، 15 سطر، قطع: بغلى [آستانه قم:- 179]
13301. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 4836
آغاز نسخه: بسمله. حمدله. و الصلاه و السلام على محمد و آله اجمعين قال الشيخ الامام الحبر الهمام قدوه العلماء رئيس الحكماء ... ابوالحسن علاء الدين على بن ابى حزم القرشى المتطبب ... فقد رتبت على اربعه فنون. الفن الاول ...؛ انجام نسخه: و استنكف الباقى من اكلها فمن اكلها لم يمت و من عاف من اكلها و كان تدبير واحداً و استعملوا دواء جالينوس و غيره من علاج المذكوره. فليختم الكتاب حامدين لله مصلين على الانبياء و المرسلين اجمعين.
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: سده 12- 11 قرن 12؛ كاتب بى نام و بى تاريخ، نسخه كامل و پاكيزه است. عنوان شنگرف. در 1199 اين كتاب باده تومان و لباسهاى بسرقت بسرقت رفته و سپس مالك كتاب خود را در بازار يافته و پس گرفته است (نام مالك محو شده است) با يك سرلوح لاژورد و شنگرف و سفيدى و زردى ميان سطرهاى دو صفحه آغاز زر و لاژورد بكار رفته است. تملك: محمد بن محمد على نجفى در 1119. شماره دفتر: 64902؛ كاغذ: سپاهانى، جلد: تيماج مشكى طلاكوب، اندازه جلد: 13* 21/ 5، تعداد صفحات: 134 برگ، 15 سطر- 7* 15 سطر [شورا: ف: 13- 254]
13302. تهران؛ مهدوى، اصغر (دكتر)؛ شماره نسخه: 756
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 12؛ كاغذ: بغدادى، [نشريه: 2- 173]
13303. تهران؛ ملى ايران؛ شماره نسخه: 2016
خط: نسخ متوسط، بى كاتب، تا: قرن 12، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ نام نويسنده و تاريخ ندارد، گويا از سده دوازدهم باشد، برخى عنوانها شنگرف است، در چند برگ آغاز نسخه حاشيه هائى پزشكى هست، در يك برگ پيش از آغاز اين نسخه يك يادداشت طبى و نامهائى از چند كتاب و يك تملك «عباس حسينى» با مهر و تاريخ 1262 و تملك محمد هادى حسينى 1253 دهم رجب ديده مى شود شماره پيشين 1215- 1856؛ كاغذ: فرنگى، نخودى، جلد: تيماج مشكى، فرسوده، يك لا، 140* 200، تعداد صفحات: 161 برگ، 14 س سطر، اندازه: 80* 40 سم [ملى ايران: ف: 11- 88]
13304. تهران؛ علوم پزشكى؛ شماره نسخه: 50
آغاز نسخه: الاصوات و قوه الشم و موضعها عصبتان زايدون ...؛ انجام نسخه: تم كتاب الموجز بحسن توفيقه تعالى فى يوم الجمعه وقت العصر ثانى ربيع الثانى مضت من الهجره النبويه الف و مآتان سنه بيد الفقير الى الله الغنى مير محمد على بن ميرسيد محمد الهم وفق الله بالحسنات و بعده عن السيآت سنه 1200 تمام شد
خط: نسخ، كاتب: مير محمد على بن مير سيد محمد، تا: روز آدينه 2 ربيع الثاني 1200 ق، جا:؛ افتادگيها: آغاز؛ اول كتاب ناقص است (جزء اول). بسيارى از صفحات كتاب وصالى شده و متن را گرفته است. هفت صفحه در آغاز و پانزده صفحه در پايان مطالب متفرقه دارد.؛ تعداد صفحات: 343 صفحه، 16 سطر، اندازه: 12* 19 سم [نشريه: 3- 385]
13305. تهران؛ ملك؛ شماره نسخه: 4241
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 12؛ عنوان و نشان شنگرف، با مهر تملك على صدر الاطباء در 1325،؛ كاغذ: كاغذ ترمه، جلد: ميشن قهوه اى، تعداد صفحات: 165 برگ، 17 سطر، اندازه: 11* 5/ 20 سم [ملك- ف: 1- 556]
13306. كرمانشاه؛ ميبدى (خاندان)؛ شماره نسخه: 44
انجام نسخه: افتاده: او بتسديد مجارى النفس كالمر تك او بالتقطيع
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 12، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عناوين شنگرف، در حواشى بعضى از صفحه ها مطالب مؤلف شرح شده يا فوايد طبى افزوده اند، روى برگ اول چند يادداشت و مهر مربع «محمد جواد بن على بن محمد على الحسينى» (ميبدى) ديده مى شود؛ جلد: تيماج قهوه اى، تعداد صفحات: 144 برگ، مختلف سطر، اندازه: 21* 15 سم [خاندان ميبدى- ف:- 40]
13307. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 5/ 2427
آغاز نسخه: بسمله، قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل ... قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب.؛ انجام نسخه: موجود: الا ان يكون العرض اقوى كالقولنج فسكن اولْا الوجع ثم عالج السده تم الفن الاول.
اين نسخه از ابتداى كتاب تا انتهاى فن اول است.؛ خط: نسخ و نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 12، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عناوين در برخى از نسخ به شنگرف. مصدر است به دو رساله: اولى طب النبى و دومى قانونچه چغمينى و قبل از اين دو، رساله اى است در اصول دين.؛ كاغذ: نخودى آهار مهره، جلد: تيماج عنابى ضربى الصاقى،، اندازه: 17* 10 سم [جامع گوهرشاد: ف: 5- 752]
13308. نجف اشرف؛ مكتبه الامام اميرالمؤمنين العامه؛ شماره نسخه: 938
كاتب: آل محيى تهامى، ابراهيم حسين، تا: قرن 12؛ و باولها و آخرها تواريخ وفيات جمله من اعلام البحرين و رجالاتها و فهر اسرها بخط العلامه الشيخ فرج آل عمران؛ تعداد صفحات: 237 برگ، [مكتبه امير المؤمنين: 4- 445]
13309. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 22724
آغاز نسخه: بسمله، قال الشيخ امام العالم الكامل غدوه؛ انجام نسخه: موجود: و كثره الشرب و كثره الجماع و كثره الاستحمام
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 12؛ كاتب نامعلوم. عناوين بشنگرف. اوراق محشى.؛ واقف: عبدالباقى آيت اللهى شيرازى، تاريخ وقف: اسفند 1374؛ كاغذ: حنائى، جلد: تيماج دولا، تعداد صفحات: 114 برگ، 23 سطر، اندازه: 3/ 12* 6/ 24 سم [آستان قدس- ف: 19- 577]
13310. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 5226
آغاز نسخه: بسمله، قال الشيخ الامام الحبر؛ انجام نسخه: دواء جالينوس من العلاج تم بعون الله
نسخه كامل است؛ خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 12؛ كاتب نامعلوم. عناوين در متن بشنگرف و در حاشيه بسياهى.؛ واقف: قائم مقام، تاريخ وقف: بهمن 1316؛ كاغذ: نخودى، جلد: تيماج، تعداد صفحات: 155 برگ، 17 سطر، اندازه: 13* 2/ 19 سم [آستان قدس- ف: 19- 578]
13311. تهران؛ مفتاح، محمد حسين؛ شماره نسخه: 430
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 12، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عنوان شنگرف ربعى؛ [نشريه: 7- 303]
13312. خوى؛ گنجينه (موزه)؛ شماره نسخه: 9
آغاز نسخه: قال الشيخ .. علاءالدين على بن ابى الحزم القرشى تغمده .. قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى؛ انجام نسخه: واستعملوا دواء جالينوس وغيره من العلاج المذكور. تمت
خط: نسخ، كاتب: محمد حسين بن مصطفى، تا: پنج شنبه 16 رمضان 1200 ق؛ بخشى از اوراق پوسيده وازبين رفته است.؛ جلد: مقوا، تعداد صفحات: 90 برگ، 21 سطر، اندازه: 16* 21 سم [گنجينه (موزه): ف:-]
13313. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 6213
خط: نستعليق، كاتب: حسينى، حسين، تا: 1205 ق؛ عنوانها شنگرف. پشت برگ اول برگ كوچك چاپى كه در وسط نام محمد حسن خان صنيع الدوله (و ظاهراً نسخه حاضر از كتابخانه او بوده).
شماره ثبت قديم: 50777 جديد: 9170؛ كاغذ: فرنگى، جلد: تيماجى قهوه اى رنگ، تعداد صفحات: 270 صفحه، 15 سطر سطر، قطع: خشتى، اندازه: 15/ 5* 22 سم [شورا: ف: 19- 196]
13314. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 36253
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله و بعد قال الشيخ الامام العالم الحبر؛ انجام نسخه: النحيف الرجى محمد رفيع فتح الله قمى قراهانى سنه 1095
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: شب آخر شعبان 1225 ق؛ عناوين به بنفش؛ واقف: رهبرى (اهدايى)، تاريخ وقف: مهر 1386؛ كاغذ: نخودى آهار مهره، جلد: تيماج زيتونى، تعداد صفحات: 162 برگ، 16 سطر، اندازه: 5/ 15* 25 سم [اهدائى رهبر: 9- 433]
13315. مشهد؛ شيخ على حيدر (مكتبه)؛ شماره نسخه: 370
آغاز نسخه: قال الشيخ الامام ... قد رتبت هذا الكتاب على أربعه فنون: الفن الأول؛ انجام نسخه: فاستعملوا داء جالينوس و غيره من العلاج المذكور
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: آخر شعبان 1225 ق؛ العناوين بالحمره. فى الورقه الاولى تملك باسم حسن الطباطبائى فى يوم الاثنين جمادى الاولى 1327.؛ جلد: چرم سبزرنگ، تعداد صفحات: 162 برگ، 16 سطر، اندازه: 25* 5/ 15 سم [مؤيد: 1- 309]
13316. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 849
آغاز نسخه: بسمله قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل قدوه الحكما ... ابوالحسن علاء الدين على بن ... قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب علميه و عمليه بقوله- كلى- ...؛ انجام نسخه: فاستعملوا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور.
خط: نسخ، كاتب: محمد كاظم، تا: 21 شوال 1226 ق؛ عناوين شنگرف، در آخر نسخه مهر بيضى شكل هست باسجع «يا هادى المضلين» و نيز مهر چهارگوشه اى است با سجع «لا اله الا الله الملك الحق المبين محمدهادى»، با مهر حاج سيد سعيد؛ كاغذ: اصفهانى، جلد: تيماج مشكى ضربى دار، تعداد صفحات: 267 برگ، 14 سطرى 6/ 5* 12/ 5 سطر، اندازه:
12* 5/ 19 سم [جامع گوهرشاد: ف: 3- 1151]
13317. تهران؛ ملك؛ شماره نسخه: 4459
خط: نسخ، كاتب: خوانسارى، محمد مؤمن، تا: دوشنبه جمادى الاول 1231 ق، جا: تهران؛ در پايان دو برگ در اختلاجات اعضاء است بفارسى،؛ كاغذ: كاغذ فستقى رنگارنگ، جلد: ميشن سياه، تعداد صفحات: 213 برگ، 23 سطر، اندازه: 4/ 14* 7/ 22 سم [ملك- ف: 1- 556]
13318. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 37126
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله و بعد قال الشيخ الامام العالم الحبر؛ انجام نسخه: النحيف الرجى محمد رفيع فتح الله قمى قراهانى سنه 1095
خط: نسخ، كاتب: طبيب، عبدالحسين، تا: 15 شعبان 1234 ق؛ عناوين به سرخى؛ واقف: رهبرى (اهدايى)، تاريخ وقف: مهر 1386؛ كاغذ: نخودى آهار مهره فرنگى، جلد: تيماج مشكى با حاشيه گره بندى ضربى، تعداد صفحات: 200 برگ، 16 سطر، اندازه: 15* 21 سم [اهدائى رهبر: 9- 433]
13319. قم؛ مدرسه حجتيه؛ شماره نسخه: 190
خط: نستعليق، كاتب: كوزه كنانى، محمد على، تا: 1234 ق؛ [مدرسه حجتيه: ف:- 94]
13320. قم؛ مدرسه حجتيه؛ شماره نسخه: 253
خط: نسخ، كاتب: طبيب جهرمى، على بن ابوالحسن، تا: 1237 ق؛ [مدرسه حجتيه: ف:- 94]
13321. تهران؛ ملى ايران؛ شماره نسخه: 2960
آغاز نسخه: افتاده: ثم جلد الاصابع ثم جلد الراحه ثم جلد الكف ثم جلد اليد ثم الجلد مطلقاً.؛ انجام نسخه: و من عاف من الكهامات و كان تدبيرهم واحداً و استعملوا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور.
خط: نسخ، بى كاتب، تا: 1240 ق، جا:؛ افتادگيها: آغاز؛ عنوانها و سرفصلها با مركب قرمز، حدود دو برگ از آغاز كتاب افتاده است.
شماره پيشين: 1162- 1802/ ض 154؛ كاغذ: اصفهانى نخودى، جلد: تيماج مشكى مقوايى ضربى مجدول ترنج و سرترنج زر با طرح گل و بوته، 120* 160، تعداد صفحات: 286 برگ، 11 س، 55* 100 سطر [ملى ايران: ف: 14- 68]
13322. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 6069
آغاز نسخه: بعد حمدالله عزوجل قد كتبت هذا الكتاب.؛ انجام نسخه: و اذ السع الزنبور الصغير عاضاً لسانه لم يرايه اللسعه و من تدلك باصول ... من اللذع.
خط: نسخ، كاتب: جناحى، محمد بن عباس، تا: 1240 ق، جا: جليجه؛ جاى نسخ الموجز در فهرست قنواتى وره آورد ياد شده است.
شماره ثبت قديم: 41638 جديد: 8796؛ كاغذ: فرنگى سفيد، جلد: تيماج مشكى ضربى، تعداد صفحات: 240 صفحه، 19 سطر سطر، قطع: خشتى، اندازه: 14* 5/ 19 سم [شورا: ف: 19- 57]
13323. بغداد؛ المتحف العراقى (مكتبه المتحف العراقى)؛ شماره نسخه: 14786- 1
كاتب: ابوالقاسم حسن بن حمزه الجواهرى الساوجى، تا: 1244 ق، جا:؛ افتادگيها: آغاز؛ افتادگى از آغاز؛ تعداد صفحات: 153 صفحه، 19 سطر سطر، اندازه: 21* 5/ 15 سم [الطب و الصيدليه و ..:- 375]
13324. شيراز؛ مير (دكتر)؛ شماره نسخه: 25
كاتب: شريف شيرازى، محمد جعفر بن عبدالله، تا: چهارشنبه 25 ذيقعده 1245 ق؛ [نشريه: 5- 284]
13325. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 6836
نسخه حاضر تعليم پنجم تا جمله پنجم و سپس بحث تشريح را داراست.؛ خط: شكسته نستعليق، بى كاتب، تا: سه شنبه 14 ربيع الاول 1252 ق؛ عناوين به شنگرف. تصحيح شده با حاشيه نويسى مفصل به نقل از شروح كتاب، در هشت برگ پايانى فصل مفصلى در سبب منى و كيفيت تولد جنين آمده است كه شايد بخى از كتاب حاضر باشد، در برگ پايانى يادداشتى به سال 1287 و يك رباعى فارسى ديده مى شود.؛ جلد: تيماج مشكى بدون مقوا، تعداد صفحات: 104 برگ، 12 سطر، اندازه: 5/ 10* 17 سم [شورا: ف: 20- 295]
13326. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 2443- 123/ 13
آغاز نسخه: بسمله. قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل قدوه العلماء رئيس الحكماء ابوالحسن علاءالدين على ابن الحزم القرشى المتطبب قدرتبت هذا الكتاب على اربعه فنون ...؛ انجام نسخه: من اكلها لم يمت ومن عاف من اكلها مات وكان تدبيرهم واحد واستعملوا جالينوس وغير من العلاج المذكوره ومن ههنا نختم الكتاب
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: 1257 ق؛ جلد: تيماج قهوه اى دورو، سوخت، با نقش ترنج وسرترنج با نقش گل وبوته مذهب، تعداد صفحات: 224 برگ، 11- 16 سطر، اندازه: 13* 19 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4715]
13327. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 1/ 6032
خط: گوناگون، بى كاتب، تا: 1260 ق؛ عنوانها به شنگرف.
شماره ثبت قديم: 61761 و جديد 8139؛ كاغذ: فرنگى ضخيم شكرى و آبى، جلد: تيماج مشكى ساده فرسوده.،، قطع: خشتى، اندازه: 5/ 17* 22 سم [شورا: ف: 19- 17]
13328. قم؛ مرعشى؛ شماره نسخه: 2/ 6833
انجام نسخه: ناتمام: و بقله تغذيته لا تزيد الأخلاط و هذا مثل البقول و الفواكه
خط: نستعليق، كاتب: ميرزا بزرگ قزوينى، كلبعلى بن نظر على، تا: 1261 ق، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ جلد: تيماج قهوه اى بدون مقوا، تعداد صفحات:، 45 پ- 66، مختلف سطر، اندازه: 5/ 17* 10 سم [مرعشى: ف: 18- 26]
13329. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 8980
آغاز نسخه: بسمله حمدله ... قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون.؛ انجام نسخه: و استعملوا دواء جالينوس
خط: نستعليق، كاتب: طبيب، على اكبر بن ابوالقاسم، تا: صفر 1264 ق، جا: شيراز؛ عناوين بشنگرف.؛ واقف: على اصغر حكمت، تاريخ وقف: مهرماه 1340؛ كاغذ: شكرى آهار مهره، جلد: تيماج زرشكى دورو، تعداد صفحات: 166 برگ، 15 سطر، اندازه: 10* 15 سم [آستان قدس- ف: 19- 575]
13330. تهران؛ دائره المعارف بزرگ اسلامى؛ شماره نسخه: 149
آغاز نسخه: بسمله. بعد حمدالله و الصلاه على انبيائه خصوصاً على اكملهم ... اما بعد، فقد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون ...؛ انجام نسخه: ... العلاج المذكور، فمن ها هنا فلنختم الكتاب حامدين لله و مصلين على خير خلقه ...
خط: نستعليق تحريرى، بى كاتب، تا: ذيقعده 1264 ق؛ عنوانها و نشانها در بخش آغازين به سرخى و بقيه نانويس مانده، با نشان مهر بيضى «الراجى سيد رضى الحسينى» و «عبده سيد رضى الحسينى» و «عبده الراجى محمد اسماعيل» و مهر چهارگوش «الواثق بالله الغنى ...». شمث 66861؛ جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات: 164 برگ، 15 س 14/ 5* 8/ 5 سطر، اندازه: 5/ 21* 5/ 15 سم [دائره المعارف بزرگ: ف: 1- 252]
13331. بغداد؛ المتحف العراقى (مكتبه المتحف العراقى)؛ شماره نسخه: 13950
كاتب: ابومحمد ربيع بن صفى الله، تا: 1267 ق؛ تعداد صفحات: 328 صفحه، 15 سطر سطر، اندازه: 5/ 20* 5/ 14 سم [الطب و الصيدليه و ..:- 375]
13332. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 6245
خط: نسخ، كاتب: هاشم بن محمد على، تا: 1267 ق؛ نسب كاتب (در آخر رقم) و مهرى كه در ذيل آن بوده سياه كرده اند و خوانده نميشود. در حواشى برخى از صفحات نسخه منقولاتى از شرح نفيس و آخر آن و جز اينها (با نشانهاى گوناگون) بخط كاتب ثبت شده پشت برگ اول تملك فرهاد ميرزا و فرزندش عبدالعلى ميرزا ديده ميشود.
عبدالعلى ميرزا نوشته «اين نسخه را پسر از بازگشت از شكار فصل قوس در جاجرود برسم «جاخالى» از پدر دريافت داشته. دو برگ اضافى آغاز و پشت برگ آخر نسخه چند نسخه پزشكى با خطى روشن نوشته.
100 برگ
شماره ثبت قديم: 22512 جديد: 9878؛ كاغذ: فرنگى سفيد، جلد: تيماجى مشكى رنگ، تعداد صفحات: 199 صفحه، 21 سطر سطر، قطع: رقعى، اندازه: 5/ 10* 5/ 15 سم [شورا: ف: 19- 215]
13333. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1907
آغاز نسخه: بسمله، قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل ... قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب.؛ انجام نسخه: واستعلموا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور و من هيهنا فلنختم الكتاب حامدا لله ... و آله اجمعين.
نسخه كامل است.؛ خط: نسخ، بى كاتب، تا: شعبان المعظم 1270 ق؛ عناوين به سرخى.؛ كاغذ: نخودى آهار مهره، جلد: تيماج عنابى ضربى با ترنج و سرترنج، تعداد صفحات: 188 برگ، 18 سطر، اندازه: 5/ 22* 14 سم [جامع گوهرشاد: ف: 5- 296]
13334. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 17326
آغاز نسخه: بسمله، قال الشيخ العللم رئيس الحكما ابوالحسن علاء الدين على؛ انجام نسخه: رهى يكى از زيد و عمررا كه مقاتل تا اختيار كند
خط: نسخ، بى كاتب، تا: 1272 ق؛ نسخه كامل و مذيل است به وصيت رسول اكرم (ص) به ابى ذر و موضوعات ديگر.
كاتب نامعلوم. عناوين به سياهى. تاريخ انتقال به كتابخانه آذر 1368.؛ كاغذ: حنائى، جلد: تيماج مشكى يك لا، تعداد صفحات: 101 برگ، 21 سطر، اندازه: 4/ 17* 7/ 21 سم [آستان قدس- ف: 19- 578]
13335. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 6267- 147/ 31
آغاز نسخه: بسمله قال الشيخ الامام الحبر الكامل علاء الدين على ابى الحزم القرشى ... قال المصنف بعد حمدالله عزوجل والصلوه ... قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون جزئى الطب؛ انجام نسخه: وكذلك ما يحفظ صحه الروح وفوته يتمكن من دفع ضرر السموم بخاصيته فيه
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: يكشنبه 15 رمضان 1273 ق؛ برخى عناوين ونشانيها شنگرف، درحاشيه تصحيح شده است، درحاشيه فوايد طبّى به فارسى درج شده است؛ جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات: 21 برگ، 15 سطر، اندازه: 16* 21 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4715]
13336. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 1/ 1129- طباطبائى
آغاز نسخه: بسمله قال الشيخ الامام ... قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون؛ انجام نسخه: و مما يليق ان نتكلم فيه عقيب الكلام فى الحميات البحران و ايامه فلنتقل فيه ثم و قدمر
خط: نسخ، كاتب: انصارى كاشانى، محمد تقى بن محمد هاشم، تا: 1275 ق، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات: 22 برگ، 1- 23، سطر، قطع: خشتى، اندازه: 5/ 17* 5/ 21 سم [شورا: ف: 23- 573]
13337. مشهد؛ امام هادى (كتابخانه عمومى)؛ شماره نسخه: 27
خط: نستعليق، كاتب: محمد على بن حاجى، تا: 22 محرم 1281 ق؛ كاتب ساكن قريه اسطرخى، عناوين شنگرف، پس از كتاب چند برگ است داراى فوايد و اشعار و منشئات متفرقه.؛ جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات: 111 برگ، 20 س سطر، اندازه: 5/ 26* 15 سم [امام هادى: ف:- 24]
13338. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 16627 ض
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: 1282 ق؛ [د. ث. مجلس:-]
13339. قم؛ مرعشى؛ شماره نسخه: 6/ 15448
آغاز نسخه: «بسمله، قال الشيخ الامام علاءالدين على بن أبى الحزم القرشى المتطبب، قد رتبت هذا الكتاب على أربعه فنون، الفن الأول: فى قواعد جزئى الطب علميه و عمليه بقول كلى، الفن الثانى: فى الأدويه ...»؛ انجام نسخه: «يراد فى الحقنه الليله الأولى بابونج و اكليل الملك و شبت مكد جرمه لطيفه، بذر الكرفس و بذر الرازيانج ثلاثه درهم، تم الفن الثانى ...»
نسخه موجود، تا پايان «الفن الثانى» را در بر دارد.؛ خط: نسخ، كاتب: مكرى، عبدالله بن عبدالقادر، تا: 1292 ق؛ عنوانها و نشانيها: قرمز. ويژگيها: در حاشيه تصحيح شده، اندكى حاشيه نويسى دارد، چند جدول در حواشى ترسيم يافته، عناوين با قرمز در حواشى نگارش يافته، افزودگيهايى در درمان كودكان قبل از آغاز آمده، نسخه اندكى فرسوده گشته است.؛ كاغذ: فرنگى، تعداد صفحات: 46 برگ، «84 الف- 129 الف»، 13 سطر، اندازه: 7* 14 سم [مرعشى: ف: 39- 256]
13340. تهران؛ ملك؛ شماره نسخه: 4484
شرح الاصول الكليه است؛ خط: نستعليق، كاتب: طبيب، عبدالوهاب، تا: 1296 ق؛ عنوان و متن و نشان شنگرف؛ كاغذ: كاغذ ترمه، جلد: ميشن سبز سير، تعداد صفحات: 192 برگ، 20 سطر، اندازه: 1/ 16* 1/ 26 سم [ملك- ف: 1- 309]
13341. تهران؛ ملك؛ شماره نسخه: 4295
تا فصل 19 كليات را دارد؛ خط: نستعليق، كاتب: طبيب قزوينى، محمد مهدى بن موسى، تا: 18 ذى حجه 1296 ق، جا: مشهد رضوى؛ افتادگيها: آغاز؛ بدستور حاجى محمد جعفر طبيب زاده، عنوان و نشان شنگرف،؛ كاغذ: كاغذ ترمه، جلد: ميشن سرخ، تعداد صفحات: 264 برگ، 21 سطر، اندازه: 7/ 15* 6/ 26 سم [ملك- ف: 1- 309]
13342. نجف اشرف؛ مكتبه الامام اميرالمؤمنين العامه؛ شماره نسخه: 13
بى كاتب، تا: 1297 ق؛ [معجم المخطوطات النجفيه:- 901]
13343. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 34721
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله و بعد قال الشيخ الامام العالم الحبر؛ انجام نسخه: النحيف الرجى محمد رفيع فتح الله قمى قراهانى سنه 1095
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: جمعه 7 ربيع الاولقرن 13؛ عناوين به سرخى، اثر مهرى با سجع «محمد عبدالله خان 1267» در ظهر برگ اول؛ واقف: رهبرى (اهدايى)، تاريخ وقف: ارديبهشت 1386؛ كاغذ: الوان فرنگى بعضا وصالى شده، جلد: ميشن قهوه اى فرنگى با جداول و حاشيه زركوب، تعداد صفحات: 168 برگ، 13 سطر، اندازه: 15* 7/ 23 سم [اهدائى رهبر: 9- 433]
13344. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 38160
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله و بعد قال الشيخ الامام العالم الحبر؛ انجام نسخه: و عرق السوس و عوده الصليب مكدورهم زبيب منزوع العجم
نسخه حاضر ناقص الآخر و موجودى آن از مقدمه تا فن دوم (الباب الثانى من الاديه المركبه) است.؛ خط: نستعليق شكسته، بى كاتب، تا: قرن 13، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عناوين به سرخى و بعضا به سياهى و خامه نسخ؛ واقف: رهبرى (اهدايى)، تاريخ وقف: مهر 1386؛ كاغذ: آبى آهار مهره فرنگى، جلد: مقوا با رويه مشمع قهوه اى، تعداد صفحات: 42 برگ، 12 سطر، اندازه: 15* 5/ 21 سم [اهدائى رهبر: 9- 434]
13345. خوانسار؛ فاضل خوانسارى (آيه الله)؛ شماره نسخه: 288
خط: نسخ، بى كاتب، تا: پنجشنبه اوائل شهر جمادى الاولقرن 13؛ عناوين و نشانيها شنگرف، در صفحه اول چند فائده طبى و نام كتاب نيز آمده، رؤوس مطالب در حاشيه به شنگرف نوشته شده، در صفحه آخر يادداشتى درباره كتاب به سال 1294 مشهود است.؛ جلد: تيماج شترى بدون مقوا، تعداد صفحات: 156 برگ، 17 سطر، اندازه: 16* 21 سم [فاضل خوانسارى- ف: 2- 11]
13346. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 6865
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 13؛ عناوين به شنگرف. صفحات مجدول به مشكى و زر و شنگرف و لاجورد با كمندى به شنگرف. تصحيح شده، برگ اول داراى سرلوح زرين، در دو برگ آغازين چند نسخه پزشكى پراكنده آمده است.؛ جلد: تيماج زرشكى ضربى ترنج و سرترنج دار با لچكى، عطف و گوشه ها ترميم شده.، تعداد صفحات: 42 برگ، 33 سطر، اندازه: 21* 32 سم [شورا: ف: 20- 309]
13347. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 822
آغاز نسخه: بسمله قال الشيخ الامام الحبر الكامل علاء الدين على بن ابى الحزم القرشى المتطبب قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب اعنى ...؛ انجام نسخه: و كان واحدا و استعملوا دواء جالينوس و غيره من العلاجات المذكوره و منه ههنا فلختم الكتاب
خط: نستعليق، كاتب: محمد حسين بن محمد صادق، تا: قرن 13؛ در آخر نسخه تملك على اكبر در جمادى الاولى 1265 ه-. ق، عنوان و نشان شنگرف، در اول نسخه تملك على اكبر بن عبدالله با مهر بيضى شكل با سجع «عبده على بن عبدالله» فهرست ابواب در برگ اضافى، مهر حاج سيد سعيد را دارد.؛ كاغذ: زرد و حنائى و سفيد، جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات: 148 برگ، 15 سطرى 7* 14 س سطر، اندازه: 12* 19 سم [جامع گوهرشاد: ف: 3- 1116]
13348. همدان؛ دانشگاه بوعلى؛ شماره نسخه: 231
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 13، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عناوين شنگرف يا نوشته نيست، نسخه از پايان افتاده دارد؛ جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات: 225 برگ، 14 سطر، اندازه: 21* 15 سم [دانشگاه بوعلى: ف:- 122]
13349. شيراز؛ علامه طباطبائى (كتابخانه)؛ شماره نسخه: 484
تصحيح شده؛ خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 13، جا:؛ افتادگيها: آغاز؛ تملك سيد ابوالقاسم حسينى شيرازى 16 محرم؛ تعداد صفحات: 159 برگ،، اندازه: 5/ 20* 5/ 12 سم [نسخه پژوهى: 2- 234]
13350. تهران؛ مؤسسه مطالعات اسلامى؛ شماره نسخه: 73
آغاز نسخه: بسم ... قال الشيخ العالم رئيس الحكما ابوالحسن على بن الحزم القرشى ... فقد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون ....؛ انجام نسخه: ما يعدل المزاج كتراب الاجاص
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 13؛ پاره اى كلمات به قرمز. انجام ناقص مانده است. در ورق آخر برخى يادداشتهاى شخصى آمده است.؛ كاغذ: زرد آهار زرده، جلد: مقوايى، عطف و گوشه ميشن مشكى 14* 22، تعداد صفحات:، 112 ب، 12 سطر، اندازه: 5/ 8* 5/ 14 سم [مطالعات اسلامى: ف:- 62]
13351. قم؛ مركز احياء ميراث اسلامى؛ شماره نسخه: 2/ 3303
آغاز نسخه: قال الشيخ الامام الحبر ... اما بعد قد رتبت هذا الكتاب على أربعه فنون الفن الاول: فى قواعد جزئى الطب.؛ انجام نسخه: أو الرئيس لايخسرعليه بدواء قوى و لاتبريد مفرط ولا ...
خط: نسخ، بى كاتب، تا: قرن 13، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عناوين شنگرف، در چند برگ اول چنديادداشت طبى و در سه برگ آخر نيز يادداشتهاى متفرقه طبى آمده است.؛ تعداد صفحات:، 98 پ- 142/، 12 سطر، اندازه: 5/ 10* 17 سم [محدث ارموى- مركز احياء ميراث اسلامى: 3- 1591]
13352. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 2/ 5575- 245/ 27
آغاز نسخه: بسمله حمدله وبعد قال الشيخ ... قد رتبّت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاولى فى قواعد جزئى الطب؛ انجام نسخه: وحره فى الثانيه او الثالثه على اختلاف قولى جالينوس بفتح سدد الكلى والمثانه والرحم والكبد والطحال وبغش الرياح
از انجام ناتمام مانده است؛ خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 13، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ جلد: مقوا، عطف گالينگور، تعداد صفحات: 51 برگ، 9 سطر، اندازه: 11* 17 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4716]
13353. بغداد؛ المتحف العراقى (مكتبه المتحف العراقى)؛ شماره نسخه: 9921- 2
بى كاتب، تا: 1304 ق؛ تعداد صفحات: 470 صفحه، 18 سطر سطر، اندازه: 5/ 17* 10 سم [الطب و الصيدليه و ..:- 375]
13354. تهران؛ ملى ايران؛ شماره نسخه: 19089
انتقالى از كتابخانه پهلوى- مجموعه نوازى؛ بى كاتب، تا: 1313 ق؛، اندازه: 158* 219 سم [رايانه ملى:- 1457]
13355. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 10486
آغاز نسخه: بسمله بدان ايدك الله تعالى و اسعدك الله؛ انجام نسخه: موجود: و قد عض كلب ... فاكل بعضهم
خط: نستعليق زشت، بى كاتب، تا: قرن 14، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ اين نسخه بقدر يك صفحه از آخر كسر دارد.
كاتب نامعلوم. خريدارى آستان قدس در مرداد ماه 1349.؛ كاغذ: نخودى فرنگى، جلد: تيماج ساده، تعداد صفحات: 100 برگ، 21 سطر، اندازه: 16* 21 سم [آستان قدس- ف: 19- 577]
13356. تهران؛ مفتاح، محمد حسين؛ شماره نسخه: 2/ 227
خط: نستعليق، بى كاتب، تا: قرن 14؛ [نشريه: 7- 229]
13357. قم؛ مسجد اعظم قم؛ شماره نسخه: 2/ 1694
آغاز نسخه: قال الشيخ الامام ... فى التشريح من جمله كتاب القانون وذلك بان جمعنا قاله فى الكتاب الاول من كتاب القانون الى ما قاله فى الكتاب الثالث من هذه الكتب .. البحث الاول فى اختلاف الحيوانات ...؛ انجام نسخه: ... كل ذلك انما هو لتفهيم المتعلم وتقريب الامر اليه فى التصور واما فى الحقيقه فذلك انما هو باراده من لايعتريه سهو ولايعجزه امر وهوالخالق تعالى وحده
خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ؛ عنوانها، خطوط شنگرف؛ جلد: تيماج زرشكى دورو با ترنج وسر، مجدول، تعداد صفحات: 89 برگ، 35 سطر، اندازه: 21* 32 سم [مسجد اعظم- ف: 3- 1240]
13358. شيراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 433
آغاز نسخه: بسمله- و عليك اعتمادى يا كريم، قال الشيخ الامام رئيس الحكماء ابوالحسن علاءالدين على ابن الحزم القرشى المعروف بابن النفيس قدس الله روحه قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون ..؛ انجام نسخه: پايان- آنچه موجود است: اذا جعل فى البيت و التدخين باعضائه و ريشه طرد السوس الافسنتين.
خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ؛ نوع خط نسخ متنوع، عنوانها و نام امراض و دواها با جوهر سرخ نوشته شده، برگها پاره و فرسوده و وصالى شده، مقدارى حاشيه دارد.؛ كاغذ: سفيد، جلد: مقوا با كاغذ سبز، اندازه جلد: 15* 21، تعداد صفحات: 183 برگ، 365 ص، عدد سطور مختلف اندازه نوشته 9* 14/ 5 سطر [شاهچراغ: ف: 2- 414]
13359. بغداد؛ المتحف العراقى (مكتبه المتحف العراقى)؛ شماره نسخه: 3111
تنتهى بالفن الثانيمن الكتاب؛ بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: آغاز؛ افتادگى از آغاز، حديثه الخط؛ تعداد صفحات: 52 صفحه، 13 سطر سطر، اندازه: 5/ 20* 15 سم [الطب و الصيدليه و ..:- 376]
13360. بغداد؛ المتحف العراقى (مكتبه المتحف العراقى)؛ شماره نسخه: 2031
بى كاتب، بى تاريخ؛ جيده الخط ترقى للقرن الحادى عشر الهجرى القرن السابع عشر الميلادى عليها حواش و شروح؛ تعداد صفحات: 342 صفحه، 14 سطر سطر، اندازه: 5/ 19* 5/ 12 سم [الطب و الصيدليه و ..:- 374]
13361. بغداد؛ المتحف العراقى (مكتبه المتحف العراقى)؛ شماره نسخه: 206
بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: آغاز وانجام؛ جيده الخط ترقى للقرن الحادى عشر الهجرى السابع عشر الميلادى ناقصه قليلا من الآخر و ناقصه الديباجه؛ تعداد صفحات: 230 صفحه، 19 سطر سطر، اندازه: 5/ 24* 16 سم [الطب و الصيدليه و ..:- 274]
13362. بغداد؛ المتحف العراقى (مكتبه المتحف العراقى)؛ شماره نسخه: 1036
بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: آغاز؛ ترقى للقرن الحادى عشر الهجرى السابع عشر الميلادى ناقصه قليلا من الاول؛ تعداد صفحات: 336 صفحه، 15 سطر سطر، اندازه: 19* 12 سم [الطب و الصيدليه و ..:- 374]
13363. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 2/ 2393- 73/ 13
آغاز نسخه: حمدالله عزوجل والصلوه على انبيائه (ع) خصوصا على اكملهم محمد وآله واصحابه الطيبين الطاهرين فقد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى؛ انجام نسخه: اما الغلظه فلا ينفذ منه ما يؤثر ولان حرارتهالاتجذب منه ما ينفذه فيؤثر واما ان يكون تاثيره داخلا وخارجا كتبريد الماء اويكون
خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ جلد: تيماج قهوه اى با جدول وترنج ضربى، تعداد صفحات: 32 برگ، 8 سطر، اندازه: 15* 21 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4716]
13364. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 4388- 108/ 22
آغاز نسخه: بسمله قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل علاء الدين على بن ابى الحزم القريشى المتطبب قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزئى الطب اعنى علميه وعمليه بقول كلى الفن الثانى فى الامراض؛ انجام نسخه: وقد عض كلب كلب اربعين رجلا فاكل بعضهم من كبده واستنكف الباقى من اكلها فمن اكلها لم يمت ومن عاف من اكلها مات وكان يدبرهم واحدا واستعملوا دواء جالينوس وغيره من العلاج المذكوره ومن هاهنا فلنختم الكتاب حامدين لله ومصلين على خير خلقه محمد وآله اجمعين.
خط: نسخ، كاتب: قاضى عسكرى، محمد، بى تاريخ؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تيماج قهوه اى، تعداد صفحات: 184 برگ، 17 سطر، اندازه: 14* 22 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4715]
13365. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 6/ 7759- 99/ 52
آغاز نسخه: بسمله؛ بعد حمد الله و الصلاه على انبيائه خصوصاً على اكملهم محمد ... فقد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون: الفن الاول: فى قواعد جزئى الطب؛
خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ تعداد صفحات: 133 برگ، 10 سطر، اندازه: 15* 21 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4717]
13366. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 2/ 1831- 141/ 10
آغاز نسخه: الفن الاول يشتمل على الجملتين الجمله الاولى: فى قواعد الجزء النظرى من الطب ويشتمل على اربعه اجزاء. الجزء الاول من اجزاء الجزء النظرى فى الامور الطبيعيه بقول كلى ونقول الطب ينقسم الى جزء النظرى والى جزء عملى وكلاهما علم ونظر؛ انجام نسخه: باستعمال الماء الحار والادهان أو الخيره وخانيه فيكون مع حراره مزاج وسوداوبه واحساس الدخانيه اونضيق
فن اول وثانى؛ خط: نستعليق، بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ دراوائل عناوين ونشانى ها شنگرف در بقيه نسخه جاى عناوين خالى مانده است درحاشيه تصحيح دارد؛ تعداد صفحات: 72 برگ، 17 سطر، اندازه: 15* 5/ 20 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4716]
13367. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 1/ 1426- 136/ 8
آغاز نسخه: بسمله الفن الثانى يشتمل على جملتين الجمله الاولى فى الاحكام الادويه والاغذيه المفرده ويشتمل اى الجمله الاولى على با بين الباب الاول كلام كلى فى الادويه المفرده الدواء عند الاطباء هو الذى اذا انفعل مادته؛ انجام نسخه: ويحد البصر اكتحالا بعصارته وينفع الصواعين واسهال الصفراوى وخصوصاً ريه انهضامها
فن ثانى از كتاب است درجمله وهر جمله شامل ابواب، جمله اول دراحكام ادويه واغذيه مفرده شامل دو باب. انجام ناتمام؛ خط: نستعليق، بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عناوين ونشانى ها شنگرف، درحاشيه تصحيح دارد.؛ جلد: تيماج مشكى، تعداد صفحات: 112 برگ، 13 سطر، اندازه: 5/ 10* 15 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4716]
13368. قم؛ گلپايگانى؛ شماره نسخه: 955- 45/ 6
آغاز نسخه: بسمله. قال الشيخ الامام العالم الحبر الكامل علاءالدين على ابن الحزم القريشى المتطيب قدرتبت هذا الكتاب على اربعه فنون ... وضع كل شيءٍ فى مرتبه والمص رحمه الله جعل وضع الفنون؛ انجام نسخه: اوقات معلومه تحرز فيها أهل تلك الناحيه منها الصيف الثانى ما ليس له اسم يعتد
ازفن اول تا فن چهارم؛ خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عناوين ونشانيها شنگرف، نسخه درحاشيه تصحيح ونسخه بدل آورده شده با حواشى (منه) وحواشى ديگر؛ جلد: گالينگور، سرخ، پشت طبله ها تيماج قهوه اى لولادار، تعداد صفحات: 438 برگ، 21- 25 سطر، اندازه: 5/ 13* 22 سم [گلپايگانى- ف: 8- 4715]
13369. قم؛ مهدوى (كتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره/ 2
بى كاتب، بى تاريخ؛ أوراق منه حديثه الكتابه؛ [تراثنا: س 18 ش 1 و 2- 236]
13370. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 5225
آغاز نسخه: بسمله، الحمدلله رب العالمين؛ انجام نسخه: و غيره من العلاج المذكور سنه 1009
نسخه كامل است.؛ خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ؛ كاتب نامعلوم (بخط مغاير محمد نصير بن حاجى محمد رضا كليجانى سنه 1009). عناوين بشنگرف.؛ واقف: رضا نائينى، تاريخ وقف: مردادماه 1311؛ كاغذ: نخودى، جلد: تيماج مشكى يك لا، تعداد صفحات: 157 برگ، 15 سطر، اندازه: 13* 19 سم [آستان قدس- ف: 19- 576]
13371. نجف اشرف؛ مكتبه الامام اميرالمؤمنين العامه؛ شماره نسخه: 16
بى كاتب، بى تاريخ؛ [معجم المخطوطات النجفيه:- 901]
13372. نجف اشرف؛ مكتبه آيه الله الحكيم العامه؛ شماره نسخه: 3097
بى كاتب، بى تاريخ؛ تعداد صفحات: 24 صفحه، 21 سطر، اندازه: 5/ 11* 5/ 18 سم [معجم المخطوطات النجفيه:- 901]
13373. نجف اشرف؛ مكتبه الامام اميرالمؤمنين العامه؛ شماره نسخه: 3
بى كاتب، بى تاريخ؛ [معجم المخطوطات النجفيه:- 901]
13374. موصل؛ مدرسه المحمديه (ضمن مكتبه الاقاف العامه)؛ شماره نسخه: 2/ 16
بى كاتب، بى تاريخ؛ تعداد صفحات: 150 برگ،، اندازه: 21* 14 سم [الاوقاف العامه- موصل: 7- 85]
13375. موصل؛ مدرسه الاحمديه (ضمن مكتبه الاوقاف العامه)؛ شماره نسخه: 4/ 24/ 66
بى كاتب، بى تاريخ؛، اندازه: 12* 27 سم [الاوقاف العامه- موصل: 5- 263]
13376. موصل؛ مكتبه الاوقاف العامه (موصل)؛ شماره نسخه: 2/ 22/ 109
آغاز نسخه: قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون؛
بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ [الاوقاف العامه- موصل: 3- 177]
13377. نجف؛ مؤسسه كاشف الغطاء العامه؛ شماره نسخه: 2515
بى كاتب، بى تاريخ؛ تعداد صفحات: 363 صفحه، سطر [دليل المخطوطات كاشف الغطاء:- 229]
13378. نجف؛ مؤسسه كاشف الغطاء العامه؛ شماره نسخه: 1962
بى كاتب، بى تاريخ؛ تعداد صفحات: 680 صفحه، سطر [دليل المخطوطات كاشف الغطاء:- 181]
13379. مشهد؛ آستان قدس رضوى؛ شماره نسخه: 27392
آغاز نسخه: بسمله، حمدله اما بعد قد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد؛ انجام نسخه: و من عاف من اكلها مات و كان تدبيرهم واحدا فاستعلموا دواء جالينوس و غيره من العلاج المذكور
خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ؛، قطع: وزيرى كوچك [رايانه آستان قدس: 1- 970]
13380. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 17890
با حواشى به نقل از آقسرائى، سديدى و غيره؛ بى كاتب، بى تاريخ؛ [د. ث. مجلس:-]
13381. قم؛ فاضل قائينى (كتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز نسخه: قال الشيخ الامام، العالم التحرير، قدوه العلماء، رئيس الحكماء، فريد دهره و وحيد عصره، أبوالحسن ....؛ النسخه تشتمل على الجزء النظرى و أول قواعد الجزء العملى من الطب.؛ بى كاتب، بى تاريخ؛ [تراثنا: س 13 ش 4- 134]
13382. مشهد؛ شيخ على حيدر (مكتبه)؛ شماره نسخه: 745
خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ؛ العناوين و الفواصل بالحمره، على الهوامش توضيحات و تصحيحات. فى اول النسخه فهرس المحتوى. فى الورقه 2 كتابه تاريخها 1284، و فى الورقه 4 تملك فى سنه 1290 و تملك آخر تاريخها 1357.؛ تعداد صفحات: 151 برگ، 17 سطر، اندازه: 5/ 24* 14 سم [مؤيد: 2- 221]
13383. تهران؛ عبدالعظيم؛ شماره نسخه: 159
آغاز نسخه: حمدله و الصلوه ... أما بعد قال الشيخ الامام الحبر الكامل القرشى المتطبب فقد رتبت هذا الكتاب على اربعه فنون الفن الاول فى قواعد جزيى الطب أعنى علميه و عمليه.؛ انجام نسخه: قد عض كلب ... و استعملوا جالينوس و غير من العلاج المذكوره و من هنا تختم الكتاب حامدين لله مصليا على الأنبياء و المرسلين أجمعين.
خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ؛ نو نويس محمد بديع كجورى نورى، نونويسى در 1236 ق، عناوين شنگرف، نشانيها شنگرف و مشكى، در حاشيه تصحيح دارد، چهار برگ اول و دو برگ آخر نسخه نونويس است. دانش پژوه: ش 124 ص 479. ثبت: 2490؛ واقف: شهاب الدين مرعشى نجفى، تاريخ وقف: 1338/ 5/ 20؛ جلد: تيماج سوخت قهوه اى مجدول با ترنج و سرترنج زرين.، تعداد صفحات: 367 برگ، 15 سطر سطر، اندازه: 5/ 13* 23 سم [عبدالعظيم- ف: 2- 637]
13384. اصفهان؛ دانشگاه اصفهان؛ شماره نسخه: 1/ 55
خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ؛ كاغذ: سپاهانى، [نشريه: 11- 923]
13385. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 3/ 4602
آغاز نسخه: بسمله. قال الشيخ الامام العالم البحر الكامل قدوه العلما رئيس الحكما ابو الحسن علاء الدين على بن ابى الحزم القرشى المتطبب.؛ انجام نسخه: و اخذوا او استعملوا دوا ء جالينوس و غيره عن الفلاح المذكور و من ههنا فلنختم الكتاب حامدين لله و مصلين على خير خلقه محمد و آله ..
خط: شكسته نستعليق، بى كاتب، بى تاريخ؛ در بعضى صفحات توضيحاتى و حواشى ديده مى شود. شماره دفتر 64657؛ كاغذ: اصفهانى، جلد: تيماج يك لايى، تعداد صفحات: 71 برگ، 22 سطر [شورا: ف: 12- 311]
13386. يزد؛ وزيرى؛ شماره نسخه: 3805
آغاز نسخه: موجود: و النظرى اجزائه اربعه: العلم بالامور الطبيعيه؛ انجام نسخه: موجود: و تنفيذه فى العروق و يفعل ذلك
خط: نسخ و نستعليق، بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: آغاز وانجام؛ عنوان و نشانه ها بشنگرف و سياه، بعضى اوراق افتاده، شماره عمومى 26311؛ كاغذ: اصفهانى، جلد: مقوايى روكش كاغذ ابرى عطف و گوشه ها تيماج قرمز، تعداد صفحات: 121 برگ، 17 س 7* 14 سطر، اندازه: 5/ 13* 26 سم [وزيرى يزد: ف: 5- 1803]
13387. مشهد؛ دانشكده الهيات مشهد؛ شماره نسخه: 350
نسخه ما شامل فن سوم كتاب قانون است؛ خط: نسخ و نستعليق، بى كاتب، بى تاريخ، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ جلد: تيماج عنابى، تعداد صفحات: 262 برگ، 18 سطرى 8* 17 س سطر، اندازه: 15* 24 سم [الهيات مشهد: ف: 1- 586]
13388. گلپايگان؛ امام جمعه، محمد حسن؛ شماره نسخه: 1/ 31
خط: نسخ، كاتب: ضياء الاطباء، حيدر على بن محمد على بيگ، بى تاريخ؛ جلد: تيماج قهوه اى بدون مقوا، تعداد صفحات:، «2 پ- 253 ر»، مختلف سطر، اندازه: 5/ 17* 21 سم [كتابخانه هاى گلپايگان: ف:- 142] (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج5، ص: 3757)
وابستگي اثر :
وابسته به: القانون فى الطب ابن سينا، حسين بن عبدالله (370- 428)
شرح و حواشى:
شرح موجز القانون/ شرح الموجز فى الطب (-)
شرح موجز القانون/ شرح الموجز فى الطب (-) [13 عنوان]
شرح موجز القانون/ شرح نفيسى/ شرح الموجز (-)
موجز القانون (منظوم) (-)
المغنى فى شرح الموجز/ شرح موجز القانون/ شرح سديدى كازرونى، محمد بن مسعود (- 758)
تكمله الموجز كازرونى، محمد بن مسعود (- 758)
شرح موجز القانون/ شرح نفيسى/ شرح الموجز نفيس كرمانى، نفيس بن عوض (- 842)
حل الموجز/ حل موجز القانون آقسرائى، محمد بن محمد (- 771)
موجز القانون (ترجمه)/ ترجمه الموجز شاه ارزانى، محمد اكبر بن محمد (- 1134)
شرح موجز القانون/ شرح الموجز فى الطب فضل الله، ابوعبدالله بن ابى نصر (- 8)
شرح موجز القانون/ شرح الموجز فى الطب ايجى، شهاب الدين بن محمد (-)
هدايه الطالبين ضياء الاطباء، حيدر على بن محمد على بيگ (- 14)
موجز القانون (ترجمه)/ ترجمه سهيليه/ رساله سهيليه طبيب، قطب محمد (- 970)
ايضاح الموجز/ ترجمه موجز القانون طبيب، محمد تقى بن محمد كاظم (-)
شرح موجز القانون/ شرح الموجز فى الطب طبيب كرمانى، محمد محسن بن محمد حسين (- 13)
شرح الموجز شيروانى، محمد بن محمود (- 912)
حديقه الطب/ ترجمه الموجز آقا كوچك، عباس بن محمد كاظم (- 13)
حديقه الطب سپاهانى، عبدالجواد بن ابوالقاسم (- 13)
تحقيق معنى نبض كازرونى، محمد (-)
شرح موجز القانون/ شرح الموجز فى الطب فضل بن ابى نصر (- 9)
مقتدى الشروح/ شرح موجز القانون/ شرح روشن ضمير تابع بن محمد (11-)
(فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج5، ص: 3757)
منابع علمي مرتبط :
كتاب ها
1. حسين بن قطب طبيب (1398). سهيليه (ترجمه موجز‌القانون في‌الطب). تهران: سفير اردهال.
2. ابن نفيس، علي بن ابي الحزم (1390). الموجز في‌الطب (ترجمه احمد امامي بهجت جوادي). تهران: آبژ.
مقالات
1. آرضائي، حامد (1399). آيا ابن نفيس (ابن نفيس) است؟ ملاحظاتي درباره نام و لقب علاء الدين قرشي. تاريخ پزشكي، 44، 1-26.
2. آقاياني چاوشي، جعفر (1358). ابن نفيس و دوران صغير خون. آموزش و پرورش (تعليم و تربيت)، 48 (3)، 41-45.
3. سجادي، صادق. ابن نفيس. دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 5.
مصادر، مسانيد و فهارس اثر :
فهرست كتابخانه جامع گوهرشاد 3/ 1116 و 3/ 1443؛ الهيات مشهد 1/ 586؛ التراث العربى 5/ 14- 315؛ كتا بشناسى نسخ خطى پزشكى ايران ص 289؛ فهرست المخطوطات الطبيه المصوره 227- 229؛ مخطوطات الطب فى المتحف العراقى ص 373؛ الفبايى آستان قدس ص 569؛ مرعشى 1/ 392 و 18/ 26؛ كشف الظنون، حاجى خليفه 2/ 1311 و 2/ 1899؛ فهرست دانشگاه 3/ 781؛ كتابخانه ملك 1/ 309؛ فهرست سپهسالار 5/ 217 و 5/ 686؛ فهرست آستان قدس 19/ 575- 578؛ مرعشى 6/ 214 و 25/ 132 و 25/ 201؛ مركز احياء ميراث 4/ 54 و 3/ 292؛ مشار عربى 934؛ معجم المطبوعات 1/ 269؛ الذريعه 23/ 250 و 14/ 95- 96؛ امام هادى 24؛ دانشگاه بوعلى ص 123؛ خاندان ميبدى 40؛ دانشگاه بوعلى ص 156؛ سيد محمد حسن امام جمعه 142؛ مدرسه حجتيه ص 94؛ مدرسه فيضيه 1/ 284، فهرست دانشكده پزشكى 90- كشف الظنون 2/ 1899- مشار؛ كتابخانه وزيرى 5/ 1803؛ كتابخانه ملى 10/ 9 و 11/ 88 و 14/ 68 و 14/ 201 و 14/ 212 و 17/ 266 و 17/ 285؛ مجلس سنا 2/ 57؛ ادبيات تهران 3/ 108؛ آستانه حضرت عبدالعظيم 2/ 636 و 2/ 637؛ مهدى روحانى ص 447؛ علامه طباطبايى 2/ 234؛ نشريه 3/ 385؛ ره آورد ص 90- 95 و 313 و 470؛ مشار عربى 934؛ فهرست مشترك نسخه هاى خطى پاكستان، اسلام آباد 1/ 751 و 752 و 845؛ دائره المعارف بزرگ اسلامى 5/ 52- 56 و 1/ 252؛ مجلس شورا 13/ 254 و 12/ 311 و 19/ 57 و 19/ 196 و 19/ 204 و 19/ 215 و 23/ 573 و 19/ 233 و 19/ 308 و 20/ 295 و 20/ 309؛ كشف الظنون 1/ 19 و 2/ 216: الموجز؛ دانشگاه تهران 4/ 811 و 17/ 129 و 16/ 397؛ مدرسه صدر بازار 1/ 81؛ آستانه قم ص 179؛ مشار 934؛ فهرست كتابهاى طبى اسلامى سامى حمرنه ص 39 و 107؛ اصغر مهدوى 2/ 173؛ حضرت شاهچراغ 2/ 414 و كتابخانه وزيرى ج/ 1 ص 361؛ نشريه 5/ 101 و 5/ 284 و 5/ 368 و 7/ 229 و 7/ 233 و 11/ 919 و 11/ 923؛ اهدائى به آستان قدس ص 242؛ فهرست خطى مركز احياء 3/ 292؛ دانشگاه اصفهان 1/ 92؛ مجلس شورا 19/ 17؛ كتابخانه نوربخش 2/ 13؛ كتابخانه عمومى اصفهان 1/ 317؛ مهدوى مصلح الدين 26؛ كتابشناسى نسخ خطى پزشكى ايران ص 289؛ كتابخانه جامع گوهرشاد 3/ 1151؛ نشريه 7/ 303 و 7/ 304 و 9/ 336؛ ريحانه الأدب 8/ 254؛ كشف الظنون 12/ 1312؛ مطالعات اسلامى ص 62؛ شيخ على حيدر 2/ 209 و 2/ 221؛ تراثنا س 13 ش/ 134 4 و س 18 ش 1 و/ 236 2؛ رايانه ملى 1457؛ دارالعلم 120؛ دانشگاه اصفهان 2/ 518؛ مكتبه اميرالمؤمنين 4/ 445؛ الطب الصيدليه ص 373 و 375؛ رايانه آستان قدس (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج5، ص: 3756).
توضيحات تكميلي اثر :
نسخه ديگري از كتاب به صورت رنگي در آدرس زير موجود است:
https://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100023367537.0x000001
