237

مفردات الادويه

قوي الادويه علي مذهب جالينوس

mufradat-ul adwiya= quwa-l adwiya ala madhab-i jalinus

ابن ابي الاشعث، احمدبن محمد، - 360؟هـ. ق. ebn-e ab-el-as 'asahmad-e-eb-e mohammad (- 972)

قرن 4هـ. ق.

ناشناخته

بسم ... احمدبن محمد المعروف بابن ابي الاشعث قال احمد ... ما اقبح ...

الذي يستكثر الناس من اكله في آخر الصيف

ندارد

تك متني

عربي

381ص.

نسخ

خوانا

ندارد

ندارد

British Library

34427-34430

OR 11615

فنخا

ميكروفيش , نسخه الكترونيكي

پ‍زش‍ك‍ي‌ اس‍لام‍ي‌ -- م‍ت‍ون‌ ق‍دي‍م‍ي‌ ت‍ا ق‍رن‌ 14 , پزشكي سنتي -- ‫متون قديمي تا قرن 14‬‬‬‬ , دارو شناسي - متون قديمي تا قرن 14

طب، ادويه مفرده، امراض، جالينوس، استعمال ادويه، قوي الادويه، داروهاي سادۀ غير مركب

پزشكي

مالك حقوقي (خريداري نسخه ديجيتال)

ناقص

34427

ندارد

23

انتهاي اثر افتادگي دارد.

image/jpg

اِبْن اَبِي الْاَشعَث، ابوجعفر، احمدبن محمد (د ح 360ق / 971م)، داروشناس، فيلسوف، طبيب و حكيم ايراني اهل فارس. قديم‌ترين و جامع‌ترين مأخذ دربارۀ ابن ابي اشعث عيون الانباء اثر ابن ابي اصيبعه است كه مآخذ ديگر غالباً مطالب آن را تكرار كرده‌اند. مؤلفان، در مورد نسب نامۀ وي اختلاف كرده، برخي او را احمدبن محمد بن محمد و برخي ديگر احمد بن محمد بن احمد ناميده‌اند. زندگي اين پزشك، چندان روشن نيست. عُبيدالله بن جبرائيل بن بختيشوع از خود وي روايت كرده كه در جواني تظاهر به دانستن طب نمي‌كرد. روزي كه از موطن خود فارس با گرسنگي و پريشان حالي به موصل رسيد، مصادف بود با بيماري پسر ناصرالدولۀ حمداني، امير موصل، كه كوشش پزشكان براي مداواي وي به جايي نرسيده بود. ابن ابي اشعث به مداواي او پرداخت و در كار خود توفيق يافت، چنانكه مورد توجه واقع شد و انعام و اكرام يافت و تا پايان حيات در موصل ماند. علت سفر ابن ابي اشعث از فارس به موصل چندان روشن نيست، ولي ظاهراً در فارس شغلي دولتي يا امارتي داشته كه سپس اموالش مصادره شد و از فارس گريخت. همچنين از اين معني كه وي نگارش كتاب الغاذي و المغتذي خود را در صفر 348ق در قلعۀ برقي ارمنستان به پايان برده ، مي‌توان دريافت كه احتمالاً پس از گريز ناصرالدوله از برابر معزالدولۀ ديلمي ‌كه به موصل تاخته بود، ابن ابي اشعث موقتاً به ارمنستان رفته، يا حتي مدتي در قلعۀ ارمنستان زنداني بوده است. ابن ابي اشعث مردي خردمند با‌ انديشه‌اي استوار و نيز آگاه به علوم حكمت و فقه بود و آثار او مؤيد اين معني است. وي بر كتابهاي شانزده‌گانۀ جالينوس تسلط كامل داشت و آنها را شرح و طبقه‌بندي كرد. ضمناً به شرح بسياري از كتابهاي ارسطو و ديگر حكما همت گماشت. در پزشكي و ديگر دانشها، كتابهاي وي از جهت محتوا كامل و تازه بود. شهرت وي در طب بيش‌تر از دانشهاي ديگر است و در اين زمينه شاگرداني داشته است كه شهرتي يافته‌اند. از مشهورترين شاگردان وي بايد از ابوالفلاّح محمد بن ثواب موصلي مشهور به ابن الثلاّج، و احمد بن محمد بلدي كه هر دو صاحب تصانيف متعدد در طب هستند، نام برد. يكي از فرزندان ابن ابي اشعث به نام محمد نيز در طب اشتهار داشته است (قره بگلو، دايره المعارف بزرگ اسلامي، مدخل «اِبْن اَبِي الْاَشعَث»).

ابن ابي الاشعث، ابو جعفر احمد بن محمد

نام 18 اثر از ابن ابي اشعث در منابع آمده است. نام برخي كه نسخه‌هايي از آنها در دست است، از اين قرارند: 1. كتاب الادوية المفردة، در سه مقاله كه مؤلف بنابر اظهار خود، تأليف آن را به خواهش شاگردانش محمد بن ثواب و احمد بن محمد بلدي در ربيع‌الاول 353ق شروع كرد. نسخه‌هايي از اين كتاب در كتابخانه‌ها هست؛ 2. كتاب الغاذي و المغتذي: شامل دو مقاله در طب. نسخه‌هايي از اين اثر در موزۀ بريتانيا و اياصوفيه هست؛ 3. كتاب في العلم الالهي: در دو مقاله كه تأليف آن در ذيقعدۀ 355ق پايان يافته و ابن ابي اصيبعه آن را به خط مؤلف ديده و ستوده است؛ 4. كتاب في القولنج: در دو مقاله در مورد انواع مختلف قولنج و نحوۀ مداوا و نيز داروهاي مفيد آن. اين كتاب را فخرالدين بن ساعاتي تكميل كرده و موفق‌الدين عبداللطيف بغدادي تلخيص نموده است؛ 5. مقالة في النّوم و اليقظة: اين كتاب براي ابن فضالۀ بلدي نوشته شده و نسخه‌اي از آن موجود است. همچنين از تعليقات ابن ابي اشعث بر كتاب الاسطقسّات علي رأي ابقراط از مجموعۀ ستة عشر جالينوس ياد شده است. همچنين از نسخه‌هايي از اين كتاب در ايا صوفيه به شمارۀ 214 و در مجموعۀ ستة عشر همان كتابخانه به شمارۀ 215 موجود است (قره بگلو، دايره المعارف بزرگ اسلامي، مدخل «اِبْن اَبِي الْاَشعَث»). برخي ديگر از آثار وي عبارتند از: الصناعه الصغيره الطبيه، -، -، ج 21، ص 832 النبض الصغير، -، -، ج 33، ص 49 (فنخا، ج 35، ص 47)

المقاله الاولي في القوانين (كه خود داراي 34 باب است) المقاله الثاني في القوي الادويه النباتيه و المعدنيه و الشبهه بالمعدنيه مما يعلمها الناس و الحيوانيه

به نظر مي رسد اين كتاب حاوي جزء اول و دوم از كتاب «قوي الادويه المفرده علي مذهب جالينوس» ابن ابي الاشعث است.

ابن ابي الاشعث در اين اثر از آثار جالينوس، بقراط، رازي و برخي نويسندگان ديگر ياد كرده و به نظرات و گفته هاي ايشان اشاره كرده است.

12832. تهران؛ دانشگاه تهران؛ شماره نسخه: 1412- ف نسخه اصل: موزه بريتانيا ش. 11615. ro جزو 1 و 2 و 3؛ خط: نسخ، بى كاتب، بى تاريخ؛ تعداد صفحات: 192 برگ، [فيلمهاى دانشگاه تهران- ف: 1- 385] (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج5، ص: 3637)

مقالات قره بگلو، سعيد الله. ابن ابي الاشعث. دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج. 2.

منابع كتابشناسي: فيلم دانشگاه 385/1 منابع كتابشناسي: مجلة معهد المخطوطات 2/5 ص 249 ماخذ: فهرست ميكروفيلمهاي كتابخانه مركزي دانشگاه تهران . ج. (فهرستگان نسخ خطي)

نسخه رنگي اثر در آدرس زير موجود است: https://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100050515544.0x000001