94

تقويم الادويه و الاغذيه

اسفرايني، محمدبن علي، قرن 8هـ. ق. esfarayeni, mohammad-e-bn-e ali (- 14c)

قرن 9هـ. ق.

ابن عبداله بن ابوالحسن شيرازي

1043هـ. ق

الحمد ا... الذي اظهر آثار الحكمه في المعادن و البقول و الاشجار و اودع انواع المنافع في الاصول و الفروع و الازهار

و ثم و لا يقرب من طبخ الخطمي و عصاره الخبازي و الزيت المجرب

دارد

تك متني

عربي

262ص.: جدول

نسخ

خوانا

ندارد

ندارد

British Library

34227-34229

OR 5860/1

فنخا

ميكروفيش , نسخه الكترونيكي

پ كاتب ابن عبداله بن ابوالحسن شيرازي

داروشناسي -- متون قديمي تا قرن 14 , گياهان دارويي -- متون قديمي تا قرن 14 , مفردات پزشكي-- متون قديمي تا قرن 14

طب، اسماء الادويه، داروشناسي، خواص داروها، تركيب داروها، ادويه مفرده، ادويه مركبه، قرابادين، شيوه استعمال داروها، ماهيت داروها، مقدار مصرف داروها، منافع داروها، مضرات داروها، بدل‌هاي داروها

پزشكي

مالك حقوقي (خريداري نسخه ديجيتال)

كامل

34227

دارد

14

افتادگي ندارد.

image/jpg

پزشك ايراني در قرن هشتم هجري. فخر الدين محمد بن علي نيشابوري به اسفرايني معروف بود. بيش از اين آگاهي درباره او و زندگاني اش نداريم و همين اندازه مي دانيم كه در حدود سال 760 ق درگذشت (ولايتي، 1393، تاريخ علم در ...، كتاب 1، جلد 1، ص 251).

اسفرايني نيشابوري، محمد بن علي فخر الدين محمد بن علي نيشابوري

1. ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺍﻻﺩﻭﻳﺔ ﻭ ﺍﻻﻏﺬﻳﺔ، - ، - ، ﺝ9، ﺹ69. 2. ﺷﺮﺡ ﺍﻟﻨﺠﺎﺓ ﺍﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ، - ، - ، ﺝ20، ﺹ853. 3. ﺍﻟﻤﻴﺎﻣﺮ ﻓﻲ ﺍﻟﻄﺐ، - ، - ، ﺝ32، ﺹ652. (فنخا، ج 35، ص 237). همچنين دو كتاب در پزشكي به وي منسوب است: شرح الفصول ايلاقيه في كليات الطب تقويم الادويه (ولايتي، 1393، تاريخ علم در ...، كتاب 1، جلد 1، ص 251).

مؤلف در مقدمه كتاب مي گويد كه اين كتاب را با استفاده از كتاب هاي متداول معروف در اين زمينه مانند الجامع ابن بيطار، المنهاج، الاختيارات بديعي، القانون، الحاوي، النجيبيات، القرابادين العلائي، ادويه خجندي و ... تأليف كردم. در اين كتاب اطلاعات مختلف داروها (مانند انواع، ماهيت، خواص، شيوه مصرف، منابع و مضرات، مصلحات، ابدال و ...) در قالب جداولي به ترتيب حروف الفبا ارائه شده است (بررسي نسخه). كتابي است از محمد بن على اسفرايني، در داروهاى ساده و مركب، در دو باب است: 1- مفردها (ساده ها) در پنج فصل مى باشد و نخستين آن به حروف الفبا مرتب است. 2- در داروهاى مركب. هفت فصل، و يك خاتمه دارد. (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج2، ص: 943)

در اين اثر اطلاعات مربوط به انواع داروهاي مفرده و مركبه و مباحثي در مورد گوشت و روغن، لبنيات، انواع نان، انواع آب، نوشيدني ها، مرباها، قرص ها، پادزهرها، پمادها، بيماري هاي چشم، پمادها، درمان نيش و دفع حشرات و ... ارائه شده است.

كتاب شامل دو باب است و در هر باب، تعدادي فصل به شرح زير ارائه شده است: الباب الاول. في الادويه و الاغذيه المفرده و فيه خمسه فصول: الفصل الاول. في الادويه الفصل الثاني. في اللحوم و الشحوم الفصل الثالث. في بيان انواع الخبز و معرفه انواع الطبخ الفصل الرابع. في الالبان الفصل الخامس. في انواع المياه الباب الثاني. في الادويه المركبه و فيه سبعه فصول: الفصل الاول. في الاشربه و الربوب و المربيات الفصل الثاني. في الاقراص و الحبوب و الايارجات الفصل الثالث. في الغرورات و الدلوكات و السنونات و السفوفات الفصل الرابع. في المعاجين و الترياقات و الاطريفلات الفصل الخامس. في الادهان الفصل السادس. في الادويه العين الفصل السابع. في المراهم و الضمادات و الذرورات و العطوسات و السعوطات و و الحقن و الشيافات و غيرها الخاتمه. في علاج اللسوع و طرد الحشرات.

كمبود ندارد.

در تأليف اين كتاب از كتاب هاي متداول معروف در اين زمينه مانند الجامع ابن بيطار، المنهاج، الاختيارات بديعي، القانون، الحاوي، النجيبيات، القرابادين العلائي، ادويه خجندي و ... استفاده شده است (بررسي نسخه).

تهران: انتشارات‌المعي‫، 1393.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ تهران: نوين‌پژوه سينا، 1397. قم: ارمغان طوبي، 1396 تهران: انتشارات طب سنتي ايران‫، 1396 (فهرست كتابخانه ملي ايران). ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

3261. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 74/ 360 خط: نستعليق، كاتب: طبيب حموى، محمد بن مؤيد، تا: 1008 ق، جا:؛ افتادگيها: انجام؛ عنوان و نشان شنگرف. داروها در جدول گذارده شده با نامهاى عربى و يونانى و فارسى داروها و نيمى از كتاب در جدول نيست و به نثر است. انجام افتاده.؛ كاغذ: سفيد، [سنا: ف: 1- 193] 3262. قم؛ مرعشى؛ شماره نسخه: 5/ 8387 آغاز نسخه: الحمدلله الذى يظهر آثار الحكمه فى المعادن و البقول و الأشجار و أودع أنواع المنافع فى الأصول و الفروع و الأزهار؛ انجام نسخه: و لا يقرب من طبخ الخطمى و عصاره الخبازى و الزيت مجرب خط: نسخ، بى كاتب، تا: ذى القعده 1116 ق؛ عناوين و نشانيها شنگرف؛ جلد: تيماج سبز، تعداد صفحات:، 156 پ- 263 پ، 25 سطر، اندازه: 24* 12 سم [مرعشى: ف: 21- 357] 3263. شيراز؛ مير (دكتر)؛ شماره نسخه: 6 تا «الفصل السابع فى المراهم» در آن هست و از آن پس افتاده.؛ بى كاتب، بى تاريخ؛ [نشريه: 5- 282] 3264. تهران؛ ملى ايران؛ شماره نسخه: 18606 نسخه اى درباره خوراكيها. انتقالى از كتابخانه پهلوى- مجموعه نوازى؛ بى كاتب، بى تاريخ؛ تعداد صفحات: 93 برگ،، اندازه: 117* 183 سم [رايانه ملى:- 1253] 3265. تهران؛ ملى ايران؛ شماره نسخه: 26293 بى كاتب، بى تاريخ؛ خريدارى از محمد ابراهيم شريعتى در تاريخ 87/ 1/ 28؛ [رايانه ملى:- 2311] 3266. اسلام آباد؛ خزانه مفتى؛ شماره نسخه: 513 خط: تعليق، بى كاتب، بى تاريخ؛ و بها جداول. و أسماء الأدويه بالحمره؛ تعداد صفحات: 128 برگ، 15 سطر سطر، اندازه: 5/ 23* 5/ 15 سم [خزانه مفتى: 5- 164] 3267. تهران؛ سپهسالار (شهيد مطهرى)؛ شماره نسخه: 798 آغاز نسخه: بسمله. الحمدلله الذى اظهر آثار الحكمه فى المعادن و البقول و الاشجار ...؛ انجام نسخه: و رائحه النوره و الثوم، و لا يقرب من طبيخ الخطمى و عصاره الخبازى. بى كاتب، بى تاريخ؛ تعداد صفحات:، 167 ر- 282 ر، سطر [سپهسالار: ف: 3- 492] 3268. تهران؛ دانشگاه تهران؛ شماره نسخه: 1/ 4656 آغاز نسخه: بسمله. الحمدلله الذى اظهر آثار الحكمه فى المعادن و البقول و الاشجار و اودع انواع المنافع فى الاصول و الفروع و الازهار، فيقول ... محمد بن على الطبيب الاسفرائينى.؛ انجام نسخه: طبيح الخطمى و عصاره الخبازى خط: نستعليق، بى كاتب، بى تاريخ؛ كاغذ: فرنگى، جلد: تيماج مشكى ضربى مقوايى، تعداد صفحات:، 2- 85، 18 س 7* 14 سطر، اندازه: 10* 19 سم [دانشگاه تهران: ف: 14- 3600] (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج2، ص: 943)

كتاب ها 1. اسفرايني، محمدبن علي (1397). تقويم‌الادويه (ترجمه روجا رحيمي، مينا نيرومند، فاطمه بينا). تهران: نوين‌پژوه سينا. 2. اسفرايني، محمدبن علي (1397). منتخب تقويم‌الادويه (ترجمه و تحقيق علي كلاتي). قم: ارمغان طوبي.

[فهرست سپهسالار 3/ 492؛ رايانه ملى 1253 و 2311؛ سنا 1/ 193؛ فهرستواره منزوى 5/ 3385؛ خزانه مفتى 5/ 164] (فهرست توصيفى دست نوشتهاى پزشكى دوره اسلامى، ج2، ص: 943)

نسخه رنگي اثر در آدرس زير موجود است: https://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100069592964.0x000010