بررسي عوامل مؤثر بر روش تخصيص منابع آموزش عالي در ايران

Factors Affecting the Methods of Higher Education Resource Allocation in Iran

هدف پژوهش حاضر شناسايي عوامل موثر بر الگوي تخصيص منابع آموزش عالي در ايران است. براي اين منظور شاخص هاي كليدي تخصيص منابع آموزش عالي در سه گروه مولفه هاي سياسي، عملكردي و رويكردي طبقه بندي شدند. پرسش نامه ي طراحي شده بر مبناي شاخص هاي موثر بر الگوي تخصيص منابع، ميان مديران و كارشناسان ارشد دانشگاه ها و سازمان برنامه و بودجه ي كشور، توزيع و داده هاي مورد نياز براي بررسي و تحليل شاخص هاي تخصيص منابع در وضعيت موجود و بهينه گردآوري شد. روش پژوهش به لحاظ نحوه ي گردآوري اطلاعات از نوع آميخته (كمي و كيفي) مي باشد. براساس يافته هاي پژوهش، ايجاد تغيير و ارتقاي الگوي تخصيص منابع آموزش عالي، مستلزم توجه بيشتر و عميق تر به مولفه عملكردي و در نظر گرفتن اهميت مولفه رويكردي است. نتايج آزمون فرضيه ها در وضعيت موجود نشان مي دهد، الگوي تخصيص منابع به دانشگاه ها تحت تاثير مولفه ها ي عملكردي و سياسي قرار دارد در صورتي كه در وضعيت بهينه الگوي تخصيص منابع آموزش عالي تحت تاثير مولفه هاي عملكردي و رويكردي قرار مي گيرد و مولفه سياسي بر الگوي تخصيص منابع آموزش عالي تاثيري ندارد. براساس يافته هاي پژوهش، مهم ترين شاخص هاي موثر بر الگوي تخصيص منابع آموزش عالي به شرح ذيل شناسايي شدند: «تحقق اهداف آموزشي برنامه ي راهبردي دانشگاه»، «تحقق اهداف پژوهشي برنامه راهبردي دانشگاه»، «اثربخشي فعاليت هاي آموزشي»، «هزينه يابي بر مبناي فعاليت در دانشگاه»، «منزلت و اعتبار دانشگاه»، «فرآيند مديريت اثربخش و شفاف در دانشگاه ها»، «قابليت پيش بيني روش و پارامترهاي مورد استفاده تخصيص منابع» و هم چنين «شفافيت، عدالت و كارآمدي تخصيص منابع».

The purpose of the present study is to identify the components of the method of the higher education resource allocation in Iran. For this purpose, key indicators of resource allocation were extracted and categorized into three groups of political, functional and approach-based ones. The designed questionnaire was compiled based on effective indicators on resource allocation method, among managers and experts in universities, as well as the affairs of higher education of program and budget organization of the country, distribution and needed data to study and the analysis of resource allocation indices to universities in the present and also optimal situation. The effectiveness amount of the indices was evaluated using an analytical method. Based on research findings, making change and achieving an optimal resource allocation model requires more and deeper attention to the functional component and consideration of the importance of the approach-based component. Some of the most important indicators that affect the optimal allocation of resources to universities are as follows: "realization of educational objectives of the strategic plan of the university", "realization of research objectives of the strategic plan of the university", "effectiveness of educational activities", "cost-based activities in the university", "University dignity and credibility," "effective and transparent management process at universities," "possibility of predicting methods and parameters used for resource allocation," as well as "transparency, justice and resource allocation efficiency". The results of the research show that the political component does not affect the optimal method of resources allocation to universities.