الگوي علم شناسي منطقي و هويت اجتماعي دانش هاي مدون

Logical and Social nature of Science

در فلسفه اسلامي، شاخه اي مستقل با عنوان فلسفه علم وجود ندارد، اما اين سنت فلسفي الگوهايي براي علم شناسي ارائه كرده است. بر اساس الگوي علم شناسي منطقي ظرف تحقق «علوم» نيز مانند «ادراك» ذهن است زيرا هر دو يك حقيقت هستند، با اين تفاوت كه «ادراك» از حيث تحليل دروني مطلق فرض شده است، ولي در علوم به اجزاء آن به عنوان مفاهيم و قضايا ابتناي آنها بر مبادي تصوري و تصديقي نظر مي شود. در اين تحليل «علم» خواه به صورت بسيط يا مركب امري ذهني و «وابسته به شخص عالم» است. اما متفكران مسلمان طي چند دهه اخير با «هويتي شناختي» مواجه هستند كه آن را نيز «علم» مي گويند. در اصطلاح اخير، «علم» هويتي است غيروابسته به عالمي خاص و اصطلاحا بين الاذهاني است، چنين نگاهي در ميان متفكران مسلمان مسبوق به سابقه است و برخي فيلسوفان مانند علامه طباطبايي ميان علوم برهاني و علوم اعتباري قائل به تفصيل شده اند. براي تحليل و مقايسه اين دو «هويت» از منظر فلسفه اسلامي و بررسي رابطه آن با «معرفت» مسئله را در سه پرسش تفصيل مي دهيم: اول اينكه رابطه اين «مجموعه واحد» با «شناخت» چيست و چگونه باعث شناخت مي شود؟ دوم اين كه سر وحدت يك علم و تمايز آن از ديگر علوم چيست؟ سوم اينكه هر مجموعه از نظر ساختاري داراي چه اركان و اجزائي است تا بتواند معرفت ساز باشد؟ در اين مقاله پس از توضيح الگوي علم شناسي منطقي و پرسش از هويت اجتماعي علوم از تفصيل علوم به برهاني و اعتباري دفاع مي كنيم، ولي بر خلاف علامه طباطبايي اين ميان اين دو رابطه توليدي را برقرار مي دانيم.

In second order study of Science، The duality between Epistemic and social nature of science is a challenge for metaphysic of science. In this paper، we have an overview of the Muslim logicians' pattern of science، they have three questions: (1) what is the criterion of the unity of a science and distinguish it from other sciences? (2) How a Scientific claims will bring out the knowledge? (3) What are the components of a science? The authors criticize the logical pattern because it has not attention into the social aspects of science. "Social nature of science" is belonging to the "scientific community" and "scientific activities" are conducted within a "research tradition". Sciences and their components are constructed entities، which can bring out conceptual ideas methodically for in the minds of scientists. If Scientists have Premises in mind then they can have certain proof and knowledge، but most of these scientific claims and ideas are at least confidence.