بازخواني نظريه صور مرتسمه در علم الهي از ديدگاه ابن سينا

Reconsideration of Theory of Imprinted Forms in Divine Substance from Avicenna’s Point of View

يكي از معضلاتي كه فلسفه ابن سينا را به شدت دچار چالش نمود نظريه صور مرتسم در ذات الهي به عنوان متعلقات علم الهي در مرتبه ذات و قبل از ايجاد موجودات بود. غزالي، شيخ اشراق، خواجه طوسي و بسياري از متفكرين اسلامي، اعم از متكلم و فيلسوف، با بي اعتمادي به اين نظريه سراغ راههاي ديگري براي تبيين علم الهي رفتند. ملاصدرا ضمن موافقت با ديدگاه كلي اين سينا تلاش مي نمايد تا بتواند مطلب را به گونه اي بيان كند كه اين لوازم و توالي فاسد مطرح نشود. از اين رو مي توان مدعي شد كه نظريه ملاصدرا در باب كيفيت علم الهي به موجودات در مرتبه ذات و قبل از ايجاد آن ها، همان نظر ابن سيناست ولي با برطرف نمودن نقاط ضعف آن و تقويت و مبرهن نمودن نقاط قوه آن.

One of the problems that have extremely challenged Avicenna’s philosophy is the theory of imprinted forms in the divine substance as the attributes of divine knowledge before creation. Mistrusting this theory، Ghazali، Suhrawardi، Tusi and many other Islamic scholars، including theologians and philosophers relied on other ways of explaining the divine knowledge. Mulla Sadra who was in agreement with the general view of Avicenna tried to express it in such a way that it would get rid of its false inevitable results. Therefore it can be claimed that Mulla Sadra's theory of the qualification of the divine knowledge before creation was taken from Avicenna، but it was purged of its weaknesses and its strengths were highlighted.