نظريه معرفت شناسي ابن حزم

Ibne- Hazm’s Theory of Epistemology

در نظريه معرفت شناسي ابن حزم اندلسي، هم چون ديگر نظريه هاي مبناگروان سنتي در حوزه ي شناخت، معارف به باورهاي پايه (معارف اوليه) و باورهاي غير پايه (معرفت تاليه) تقسيم شده است. او مجموعه اي از مواد قياس در منطق ارسطويي را، با مصاديقي متفاوت با ديدگاه رايج، به عنوان معرفت فطري و معرفت حسي معرفي مي كند. ديگر معارف (باورهاي غير پايه) نيز در قالب برهان ضروري بر آن مقدمات يقيني ابتنا دارند. در اين مقاله نظريه ي معرفت شناسي ابن حزم به همراه نكته نظرات او درباره ي ادراك حسي، ادراك عقلي و ويژگي ها، توانايي ها و محدوديت هاي اين ادراك از آثار منطقي، كلامي و اصولي او استخراج شده است. غرض ابن حزم از ارائه نظريه شناسايي، كاربرد آن در بيان اعتقادات مذهب ظاهري و دفاع از آن، نقد مخالفان و ايجاد پشتوانه اي محكم براي علوم بشري كه از نظر او تماماً مي توانند كاربرد ديني داشته باشند بوده است. بر اين اساس اين نظريه را بايد يكي از مولفه هاي نظام منسجم فكري وي به شمار آورد. او مفاد نظريه را سازگار با آيات قرآن كريم و ابزار شناخت آن را موهبتي الهي و در راستاي غايت آفرينش انسان مي دانسته است. در نگاهي اجمالي، تنها نقاط ضعف و قوت اين نظريه به لحاظ انسجام دروني بيان شده است.

In Ibne- Hazm’s epistemology، as that of other classic foundationalists، knowledge is divided into basic beliefs (a priori knowledge) and non-basic beliefs (a posteriori knowledge). He has introduced a collection of syllogistic matters in Aristotelian logic، with extensions (denotations) different from those current at the time، as innate and perceptual knowledge. The other type of knowledge (non-basic beliefs) consists in these certain premises through essential demonstration. Drawing on Ibne- Hazm’s works on logic، theology and basic principles، the present article attempts to explain his views on perceptual experiences and intellectual understanding and to identify their strong points and limitations. Ibne- Hazm’s purpose in proposing his epistemology was to use it instrumentally in explaining Zahiriah beliefs، defending this school، criticizing its opponents، and creating a strong fulcrum for human sciences that can be employed for religious purposes. Therefore this theory is one of the important components of his intellectual system. Ibne- Hazm considered his theory of epistemology consistent with the Quranic verses and thought of its knowledge instruments as a divine bless consistent with the purpose of man’s creation.