رفتار شهروندي سازماني (مفاهيم، تعاريف، ابعاد و عوامل موثر بر آن)

در دنياي پُر چالش كنوني، سازمان ها به منظور رقابت در صحنه جهاني ، ارضاي نيازها و انتظارات مشتريان و سازگاري با ماهيت در حال تغيير شغل، در تلاشند تا كاركناني را به كار گيرند كه فراتر از وظيفه و نقش تعيين شده در شرح شغل شان عمل كنند زيرا اعتقاد بر اين است كه اين رفتارهاي فراتر از نقش در ارزشيابي عملكرد انعكاس مي يابد، مشاركت كاركنان در برنامه ها را تحت تاثير قرارخواهد داد، و مي تواند عاملي موثر بر درگيري شغلي، تعهد سازماني و عزت نفس باشد. باتمان و ارگان (1983) براي اولين بار از اصطلاح رفتار شهروندي سازماني (يا OCB) استفاده كردند و آن را به عنوان رفتارهايي سودمند دانست كه در شرح شغل قيد نشده است اما كاركنان براي كمك به ديگران در انجام وظايف شان به نحوي مشهود از خود بروز مي دهند. مفهوم رفتار شهروندي سازماني، تحولي در حوزه رفتار سازماني ايجاد نموده است. اين مفهوم مسلماً باعث شده است كه سازمان ها نوآور، منعطف، بهره ور و در برابر بقا و موفقيت شان مسئول باشند. اما در حوزه پليس و به ويژه در ايران OCB هنوز مفهومي ناآشنا به حساب مي آيد. بر همين اساس مي توان OCB را «روان كردن حركت ماشين اجتماعي سازمان» ناميد از اين رو كاركناني كه در كمك به ديگران فراتر از وظايف شغلي شان عمل مي كنند و از سياست هاي پذيرفته شده سازمان پيروي مي كنند به بهتر شدن و غناي محيط عمومي كار كمك مي كنند و بنابراين بر كل سازمان تاثيري مثبت دارند. در نوشتاري كه در پي مي آيد به طورمفصل به بحث در مورد رفتار شهروندي سازماني مفاهيم، تعاريف، ابعاد، و عوامل موثر بر آن پرداخته مي شود.