تجمع زيستي فلزات كادميوم، سرب، كروم، مس و روي در گونه‌هاي ماهيان آب شيرين رودخانه قره‌سو استان كرمانشاه در سال 1393

Bioaccumulation of Cadmium, Lead, Chromium, Copper, and Zinc in Freshwater Fish Species in Gharasou River in Kermanshah Province, Iran, 2014

سابقه و هدف: به موازات افزايش مصرف منابع خوراكي آبزي، اهميت بهداشتي و سلامت ماهيان نيز بيش تر شده است كه در اين ميان فلزات سنگين به علت تجمع زيستي، سميت و ماندگاري بالا در آبزيان، اهميت زيادي پيدا كرده است. بنابراين، اين تحقيق به منظور بررسي غلظت فلزات سنگين (كادميوم، سرب، كروم، مس و روي) در بافت‌هاي آبشش، كبد و ماهيچه ماهيان كپور معمولي، شيرماهي و آمور در رودخانه قره‌سو در استان كرمانشاه انجام شد. مواد و روش‌ها: نمونه‌برداري از ماهيان رودخانه قره‌سو در سال 1393 صورت گرفت و بافت‌هاي آبشش، كبد و ماهيچه ماهيان جهت بررسي جداسازي شد. اندازه‌گيري غلظت فلزات با كمك دستگاه ICP انجام گرديد. يافته‌ها: ميانگين غلظت فلزات كادميوم، سرب، كروم، مس و روي در بافت ماهيچه ماهي كپور معمولي و شيرماهي به ترتيب 0/001 و 0/001، 0/016 و 0/008، 0/14 و 0/14، 0/53 و 0/33، 0/51 و 0/51 ميكروگرم بر گرم وزن تر به دست آمد. فلزات روي و كادميوم به ترتيب بيش‌ترين و كم‌ترين غلظت را در بافت‌هاي مختلف سه گونه ماهيان داشتند. نتايج اين مطالعه نشان داد كه ميزان تجمع فلزات سنگين در بافت‌هاي آبشش و كبد بالاتر از بافت ماهيچه بوده است. هم‌چنين شاخص HQ به دست آمده در اين مطالعه براي تمامي فلزات سنگين كم تر از 1 بوده است. استنتاج: نتايج اين مطالعه نشان داد كه توزيع فلزات سنگين در بافت ماهيچه ماهيان از نظر آماري اختلاف معني‌داري ندارد و هم‌چنين در مقايسه با استاندارد سازمان جهاني بهداشت، از حد مجاز كم‌تر بوده است و نشان دهنده سالم بودن مصرف اين ماهيان مي‌باشد.

Background and purpose: There is an increasing interest towards consumption of aquatic products, therefore, the health of aqua ecosystems is highly important. Heavy metal pollution in fish is a global concern due to its bioaccumulation potential, toxicity and persistence in food chain. This study investigated the concentration of heavy metals (cadmium, lead, chromium, copper, and zinc) in the gill, liver, and muscle tissue of Cyprinus carpio, Capoeta trutta, and Ctenopharyngodon idella in Gharasou River, Kermanshah province, Iran. Materials and methods: Sampling was done in Gharasou River and the gill, liver, and muscle tissues were prepared. The concentrations of heavy metals were measured using an ICP. Results: The average concentrations of Cd, Pb, Cr, Cu, and Zn in the muscle tissue of Cyprinus carpio and Capoeta trutta were 0.001 and 0.001, 0.016 and 0.008, 0.14 and 0.14, 0.53 and 0.33, and 0.51 and 0.51 μg/g wet weight, respectively. The metals with highest and lowest concentrations were zinc and cadmium that were found in different tissues of the fishes, respectively. The accumulation of metals in the tissues of liver and gills was found to be higher than that in the muscles. Moreover, the Hazard Quotients (HQ) index of all heavy metals was than 1. Conclusion: The concentrations of heavy metals were lower than the levels permitted by World Health Organization, hence, the fish species studied are considered healthy to use.