امنيت خليج فارس و چشم انداز آينده عراق

Persian Gulf security and the future of Iraq

از نظر زماني در جهان سه مقطع در رابطه با مفهوم تحولات استراتژيك حائز اهميت است. پس از جنگ دوم جهاني، فروپاشي شوروي و نظام دوقطبي و هم اينك يكجانبه گرايي آمريكا كه ويژگي آن با دو مقطع ديگر بكلي متفاوت است. بعد از جنگ دوم جهاني نظام ژئوپلتيكي جهان مبتني بر حاكميت و استقلال عمل دولت ها در دو سطح داخلي و خارجي بود. و همين پديده منجر به يك نظام جديد در روابط بين الملل گرديد و در بعد استراتژيك بر اساس موازنه قرار داشت و به دو قطب قدرت ختم مي شد. آنچه در اين فرايند اهميت داشت، امنيت ملي، منافع ملي، حاكميت و صلاحيت بود. با پايان جنگ سرد بدليل فروريزي يكي ازجبهه هاي ژئواستراتژيك جهان، اصول اساسي نظام ژئوپليتيكي (دولت محور) دچار چالش جدي شد و نوعي روابط وراي مرزبندي هاي سنتي و فارغ از حاكميت دولت هاي ملي بوجود آمد. همين امر باعث گرديد، استراتژيها و حوزه هاي اقتصادي و فرهنگي اجتماعي در مقايسه با استراتژيهاي حوزه هاي امنيتي نظامي اهميت بيشتري پيدا نمايد. اولين پديده و تحول، دولت هاي ملي كه بازيگران اصلي در سياست جهاني بودند و توسط قدرتهاي بزرگ نيز پشتيباني مي شدند، به گونه اي جدي در معرض چالش قرار گرفته اند. و مفهوم ژئواكونومي كه هدف آن تصرف در استراتژيهاي اقتصادي است جايگزين ژئوپولتيك گرديد. در اين راستا قلمروهاي خاصي در جهان هميشه بعنوان محور تعادل نقش استراتژيك خود را بازي كرده اند. اين نگرش جديد باعث تحول ژئواستراتژيك قبلي و تبديل شدن آن به شش منطقه خاص ژئواكونوميكي با مرزهاي جديد شد. مهم ترين و محوري ترين آنها خاور نزديك بزرگ (خاورميانه بزرگ) است. كشورهاي كليدي آن در نگرش جديد عبارتند از: عراق و ايران، در اين رابطه عراق با داشتن مرزهاي لرزان، ساختار حكومتي مستبد و تجاوزگر مورد تاييد عامه بيشتري از ساير كشورهاي منطقه به عنوان بستر مناسب جهت پياده كردن الگويي بر مبناي ملت سازي و بر اساس مرزهاي جغرافيايي نه ژئوپلتيكي مورد هدف امريكا قرار گرفت . بر مبناي طرح آمريكا براي ايجاد خاورميانه بزرگ، عراق اولين كشوري در منطقه است كه بر اساس الگوي ملت سازي در حال شكل گيري است.