جدال كلامي حدوث و قدم كلام الهي به مثابه مقدمه اي بر مسئله زبان قرآن

The Theological Dispute on the Contingency and Eternity of the Word of God as a Prelude to the Language of the Qur'an

زبان قرآن يكي از بحث‌برانگيزترين مسائلي است كه در قرون متمادي اسلامي از ديد صاحب‌ نظران اين حوزه دور نمانده است. با نگاهي دقيق به اين مسئله و تطورات تاريخي آن مي‌توان دريافت كه نظرات علماي اسلامي در اين حوزه در يك خط سير خاص نبوده و بر اساس گفتمان‌هاي غالب و خاص هر دوره، نظراتي متناسب با آن ارائه‌ شده است. در قرن دوم بحث‌هاي جدي پيرامون خلق قرآن در بين فرق اسلامي در گرفت به همين سبب هر يك از گروه‌ها درصدد بودند تا با اقامه برهان و دلايل درون ديني عقيده خود را به كرسي بنشانند. جريان خلق قرآن و درگيري هاي كلامي كه به ويژه در اواخر دوران حكومت مامون عباسي به عنوان منشوري حكومتي تلقي گرديد؛ تنها حربه اي سياسي بر عليه مخالفان اين نظريه نبود بلكه با نگاهي موشكافانه به اين وقايع مي توان دريافت كه اين مساله مقدمه اي براي مظريات پيرامون زبان قرآن و برداشت هاي تفسيري مفسران هر كدام از فرق اسلامي بوده است. در اين مقال برآنيم تا به شواهد و قرائن اين مسئله با تكيه بر نظرات متكلمان و مفسران معتزله و اشاعره و ديگر فرق بپردازيم.

The language of the Quran is among the most controversial issues that has not gone unnoticed by the experts in this field during the many Islamic centuries. A precise look at this issue and its historical evolution may reveal that Muslim scholars have had varied views on it and their views have been influenced by the dominant and exclusive discourse of each period. In the second century, some serious debates were provoked on the temporality of the Quran among various sects of Muslims and every group sought to prove their own ideas by providing intra-school proofs and reasons. The idea of the temporality of the Quran and the theological disputes which were considered a state charter, especially during the rule of Ma'mun the Abbasid, were not the only political weapon utilized against the opponents of this theory, but a careful look at these developments may reveal that this issue was a prelude to the views on the language of the Quran and the interpretative commentaries of the interpreters of each branch of Muslims. In this paper, we seek to deal with the evidence of this issue relying on the views of theologians and commentators of Mu'tazilites, Ash'arites and other Muslim sects.