بررسي تطبيقي اصول و مباني تفسيري ملا محسن فيض كاشاني (ره) و علامه طباطبايي (ره)

A Comparative Study of the Interpretation Principles of Molla Mohsen Feiz Kashani (rah.) and Allameh Tabataba’i (ra

ملا محسن فيض كاشاني(ره) از علماء قرن11هجري قمري است كه اثر جاودان «تفسير الصافي» را از خود به جاي گذاشته است. از ديگر مفسران معاصر عالم تشيع علامه طباطبايي است كه صاحب تفسير «الميزان في تفسير القرآن » است. تفسيرفيض يك تفسير مشهور روايي يا مأثور است كه برنقل روايات مبتني است ؛ گر چه دركنار اين روش ازاصول عقلاني ,عرفاني و تا حدي اجتهادي بهره جسته است.بر خلاف اين خاستگاه , تفسير الميزان برشيوه قرآن به قرآن استوار است.علامه نه تنها به شدت از اين شيوه دفاع مي كند كه از كاربردهاي مختلف اين روش آن هم در سطح وسيعي در تفسيرش استفاده كرده است. گرچه اين دو مفسر از فيلسوفان مشهور زمان خويش اند و هردوصاحب تفسيراثري به مفهوم عام آن هستند ,اما در اتخاذ اصول تفسيري هريك صاحب سبك خاصي اند. تحقيق حاضر ضمن اشاره به وجوه مشترك نگاه هر دو مفسر, ازاصول و مباني مختلف تفسيري هر يك سخن مي گويد تا در مقايسه اي تطبيقي ميان اين اصول و تحليل و بررسي تفاوت سبكها , به اختلاف ديدگاههاي تفسيري هر يك برسد. از مطالعه اين دو اثر تفسيري مي توان فهميد كه در استفاده ازروايات , ديدگاههاي عقلي و عرفاني و شيوه قرآني ارجاع برخي آيات به ديگر آيات , هر دو مفسر نگاه هاي مشتركي دارند ؛اما در ميزان استفاده و اهتمام بر هريك از اينها تفاوتهاي آشكاري ميان اين دو مفسر شيعي قابل مشاهده است.گرچه مي توان گفت تاثير مشربهاي فكري زمان هر يك از دو مفسر قطعا بي تاثير در انتخاب شيوه هاي تفسيري آنها نبوده است ؛چرا كه يكي متعلق به عصر اخباري گري و ديگري متعلق به قرن معاصر است كه تضارب آراء و اجتهاد و استنباط فكري در حوزه دين رو به تكامل هر چه تمامتر پيش مي رود.

Molla Mohsen Feiz Kashani (rah.) is one of the scholars of the 11th century (A.H.) who has left behind the everlasting book Tafsir al-Safi. Allameh Tabataba’i is another contemporary Shi’ite scholar who has authored al-Mizan fi Tafsir al-Quran. Feiz Kashani’s interpretation is based on narrations although he has utilized rational, mystical and, to some extent, jurisprudential principles as well. In contrast to this methodology, al-Mizan interpretation is based on interpretation of the Quran through the Quran. Allameh not only defends this method strongly, but he has extensively utilized it in his interpretation. Although these two interpreters are among the famous philosophers of their time and both have authored works of interpretation for the general public, each one has his own special interpretation style. Pointing out the common interpretation attitudes of these two scholars, the present article discusses the specific interpretation principles of each interpreter so that their different interpretation styles and attitudes can be clarified. Studying these two interpretation works, one can realize that these two interpreters have common attitudes towards using narrations and rational and mystical viewpoints and interpreting some verses through others; however, some differences are seen in the extent of their relying on these techniques. It can be said that these two interpreters’ origins of thought have influenced their choice of interpretation methods as one of them belonged to the traditionism era and the other belongs to the present time when exchange of views, ijtihad and deduction are widely seen in the field of religion.